Irurzun

Coordenaes: 42°55′06″N 1°49′43″W / 42.9183°N 1.8285°O / 42.9183; -1.8285
De Wikipedia
Irurzun
Alministración
País España
Comunidá foral Navarra
Tipu d'entidá conceyu d'España
Alcalde de Irurzun (es) Traducir Juan José Iriarte Vitoria
Nome oficial Irurtzun (eu)[1]
Códigu postal 31.860
Xeografía
Coordenaes 42°55′06″N 1°49′43″W / 42.9183°N 1.8285°O / 42.9183; -1.8285
Irurzun alcuéntrase n'España
Irurzun
Irurzun
Irurzun (España)
Superficie 3.5 km²
Altitú 484 m
Llenda con Arakil, Itza y Imotz
Demografía
Población 2316 hab. (2023)
- 1153 homes (2019)

- 1080 muyeres (2019)
Porcentaxe 0.35% de Navarra
0% de España
Densidá 661,71 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
irurtzun.eus
Cambiar los datos en Wikidata

Irurzun ye un conceyu de la Comunidá Foral de Navarra, asitiáu na merindad de Pamplona, na contorna de Sakana, nel valle de Araquil y a 20,2 km de la capital de la comunidá, Pamplona. La so población ye de 2316 habitantes (2023)[2][3].

Ta asitiáu na confluencia de les autovíes A-10 (Autovía de la Sakana), que comunica Pamplona con Vitoria y A-15 (Autovía del Leizarán), que comunica Pamplona con San Sebastián.

Topónimu[editar | editar la fonte]

Flor del yezgo

El topónimu Irurzun paez proveniente de la llingua vasca anque tien un significáu dudosu. Según el filólogu Mikel Belasko podría tar rellacionáu col nome de la planta llamada n'euskera zihaurri (en ciertes variantes dialeutales ihaurri), que se correspuende al yezgo o sáuco menor. Según esta hipótesis el nome de la planta (z)ihaurri diría acompañáu del sufixu abundancial -tze o tzu y del sufixu -un, variante de une, que significa llugar. Asina'l significáu etimolóxicu postreru de Irurzun sería llugar con bayura de yezgo.

La documentación más antigua que menta esta población data del sieglu XIII. Nella mentar so denominaciones como Yrurçun, Hirurçu, Irusun, Irurçun o Içurçun.

Xeografía[editar | editar la fonte]

Irurzun asitiar nel estremu oriental del corredor de la Sakana, xunto a los montes Erga (1088 msnm) y Gaztelu (996 msnm). Dichos montes enllacen cola Sierra de Aralar y Andía respeutivamente.

Barrios[editar | editar la fonte]

Dos Hermanas, Ardubil, Aralar, San Martín, Ardanzeta, Urbasa, Aldapa...

Llocalidaes estremeres[editar | editar la fonte]

El conceyu llinda al norte con Latasa y Aguinaga, al sur con Izurdiaga, al este con Aizcorbe y al oeste con Echeverri.

Historia[editar | editar la fonte]

En 1512 tuvo llugar nes proximidaes de Irurzun una escaramuza ente roncaleses y l'exércitu castellanu mandáu pol Duque d'Alba que terminaría completando la Conquista de Navarra.

Mientres la Guerra de la Convención contra Francia, los franceses invadieron Irurzun per un día, el 26 de payares de 1794, tornando y conquistando el pueblu'l 6 de xunetu del siguiente añu.

Irurzun tuvo un fuerte desenvolvimientu industrial a partir de la década de los 60 por cuenta de ser un nuedu de comunicaciones ente Vitoria, Pamplona y San Sebastián.

Históricamente Irurzun perteneció dende tiempu inmemorial a la xurisdicción del valle de Araquil, del que formaba parte como conceyu. Dende la formación del conceyu d'Araquil mientres la implantación del estáu constitucional español nel sieglu XIX pasó a ser unu de los conceyos que lu constituyíen. A raigañu del desenvolvimientu industrial de mediaos del sieglu XX, Irurzun convertir nel conceyu más pobláu de dichu conceyu triplicando en población al conxuntu del restu de poblaciones del conceyu. Con esa motivación, en 1996 el conceyu de Irurzun segregóse del restu de Araquil y constituyóse en conceyu independiente.

Demografía[editar | editar la fonte]

Evolución demográfica
1897 1900 1920 1930 1950 1960 1970 1981 1991 2001 2017
1.298 1.196 1.200 1.245 889 1588 1.884 1.996 2.000 2.175 2183

Política y alministración[editar | editar la fonte]

Alministración municipal[editar | editar la fonte]

Eleiciones municipales
Eleiciones municipales en Irurzun
Partíu políticu 2015[4] 2011[5] 2007[6] 2003[7] 1999[8] 1995[9]
Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales Votos % Conceyales
Euskal Herria Bildu (EH Bildu) 48,20 6 21,07 2 - - - - - - - -
Independiente All 29,35 4 - - - - - - - - - -
Unión del Pueblu Navarro (UPN) 13,29 1 17,06 2 24,52 3 80,28 11 31,88 3 20,92 2
Nafarroa Bai (Na-Bai) - - 52,24 7 51,31 6 - - - - - -
Asociación Eleutoral Ind. San Martín (AEISM) - - - - - - - - 26,92 3 55,06 7
Partíu Popular (PP) 1,80 0 6,29 0 - - - - - - - -
Eusko Abertzale Ekintza - Aición Nacionalista Vasca (EAE-ANV) - - - - 20,51 2 - - - - - -
Partíu Socialista de Navarra-PSOE (PSN-PSOE) 3,77 0 - - - - - - 5,04 0 - -
Euskal Herritarrok (EA) - - - - - - - - 33,88 3 - -
Herri Batasuna (HB) - - - - - - - - - - 22,39 2
Alcaldes
Llista d'alcaldes
Mandatu Nome del alcalde Partíu políticu
1995-1999 AEISM
1999-2003 Eduardo Murugarren Frances EH
2003-2007 Juana María Martínez Juansaras UPN
2007-2011 Juan José Iriarte Vitoria NaBai
2011-2015 Juan José Iriarte Vitoria NaBai
2015- Aitor Larraza Carrera EH Bildu

Fiestes[editar | editar la fonte]

  • Fiestes principales. El tercer miércoles del mes de xunetu mientres 5 díes
  • San Martín (Patrón de Irurzun). El 11 de payares
  • Santa Águeda. El 4 de febreru
  • Trinidá. Fin de selmana posterior a Pentecostés

Deportes[editar | editar la fonte]

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. Afirmao en: Euskaltzaindia.
  2. Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.
  3. oficina de rexistru
  4. ara.cat (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Irurzun 2015». Consultáu'l 5 d'agostu de 2015.
  5. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Irurzun 2011». Consultáu'l 24 de xunetu de 2015.
  6. El País (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Irurzun 2007». Consultáu'l 5 d'agostu de 2015.
  7. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Irurzun 2003». Consultáu'l 5 d'agostu de 2015.
  8. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Irurzun 1999». Consultáu'l 5 d'agostu de 2015.
  9. Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Irurzun 1995». Consultáu'l 5 d'agostu de 2015.
  10. Revista En Xuegu Nº1 (Marzu 2001).

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]