Idioma mochó
 'mocho | |
|---|---|
| Faláu en |  Méxicu
|
| Rexón | Chiapas |
| Falantes | 141 (2010)[1] |
| Puestu | Non nos 100 mayores.[2] (Ethnologue 1996) |
| Familia | Llingües mayenses Kanjobalano-chujeano |
| Dialeutos | Tuzanteco |
| Alfabetu | Llatín |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | En Méxicu tien reconocencia como llingua nacional xuntu col español.[3] |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | mhc
|
L'idioma mochó, motozintleco o cotoque (autoglotónimu: mocho' [mot͡ʃoʔ]) ye una llingua mayense del tueru kanjobal faláu nel conceyu de Motozintla, Chiapas, Méxicu. Una variante dialeutal llamáu tuzanteco falar nes llocalidaes de Belisario Domínguez y Tuzantán.[4] L'idioma mochó ye una llingua en grave peligru d'estinción, pos cunta con namái 141 falantes según el censu del INEGI del añu 2010.
Clasificación[editar | editar la fonte]
L'idioma mochó xuntu col kanjobal y el jacalteco formen el grupu llingüísticu kanjobalano, de la mesma, ésti pertenez al tueru kanjobalano-chuj del tueru de llingües mayenses.[2]
Fonoloxía[editar | editar la fonte]
Los cuadros siguientes amuesen los fonemes del idioma mochó: vocales y consonantes.[5]
Vocales[editar | editar la fonte]
| Anterior | Central | Posterior | |
|---|---|---|---|
| Zarrada | i [i], ii [iː] | o [o], uu [oː] | |
| Entemedia | y [y], ee [yː] | o [o], oo [oː] | |
| Abierta | a [a], aa [aː] |
Diptongos[editar | editar la fonte]
Dalgunos diptongos que se presenten en mochó son:
- ai [aj]
- ey [ej]
- oy [oj]
Testu amuesa[editar | editar la fonte]
Nel intre s'amuesa una cosadiella en llingua mochó.
En mochó[editar | editar la fonte]
Naba kiwalatawet juune' bwelta Ji'a chrt pero mu chila . Ja'y xchet mu jani cheet jum. Yan'an ju'l pero mu ji'a choq Ti' bowital nin kawitsa ke jani
N'español[editar | editar la fonte]
¡A que non adivines, ninio!
Si vas cortar lleña,
un cochino bien fluexu,
te va buscar nel camín.
L'aviesperu.
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ INALI (2010). «Población de 5 años y más falante de dalguna llingua indíxena por variante llingüística según bilingüismo lengua indíxena-español. Llocalidaes con asentamientos históricos , 2000». Estadística básica de la población falante de llingües indíxenes nacionales. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.
- ↑ 2,0 2,1 (2009) Ethnologue: Languages of the world, 6ª (n'inglés), Dallas, Texas: SIL International. Consultáu'l 13 d'agostu de 2011.
- ↑ Llei de Derechos Llingüísticos de los Pueblos Indíxenes Archiváu el 11 de xunu de 2008 na Wayback Machine.
- ↑ CDI (22 d'ochobre de 2009). «Mochós-Motozintlecos». Monografíes de los pueblos indíxenes. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.
- ↑ Native languages of the americas (s/f). «Mocho maya pronuciation and spelling guide» (inglés). Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q1941682