Idioma español n'Estaos Xuníos
Español d'Estaos Xuníos | |
---|---|
Faláu en | Estaos Xuníos |
Falantes | 58,2 millones.[1][2][3] |
Familia | Indoeuropéu |
Alfabetu | Alfabetu llatín |
Estatus oficial | |
Oficial en | en delles xurisdicciones del suroeste y en Puertu Ricu |
Reguláu por | Academia Norteamericana de la Llingua Española, Academia Portorricana de la Llingua Española, Asociación d'academies de la llingua española |
Códigos | |
ISO 639-1 | es
|
ISO 639-2 | spa
|
ISO 639-3 | spa
|
Mapa de los Estaos Xuníos amosando'l porcentaxe de falantes d'español per Estáu en 2013. |
El español ye'l segundu idioma con mayor númberu de falantes n'Estaos Xuníos, dempués del inglés. Esti país, onde l'español ta oficialmente reconocíu en numberoses xurisdicciones del Suroeste, [ensin referencies] ye'l segundu país del mundu en númberu d'hispanofalantes (cuntando les persones con competencia llindada), con 58,2 millones, solo detrás de Méxicu; y el quintu país con mayor númberu de falantes nativos del español, con 42,1 millones, detrás de Méxicu, Colombia, Arxentina y España.[1] Según el censu de 2017, el 13,4 % de la población d'Estaos Xuníos mayor de 5 años fala español nos sos llares[4] (41 millones de persones).[5] Amás, hai más de 8 millones d'estudiantes d'español.[1]
L'español de EE. UU. ye la segunda llingua más falada en 43 estaos y nel distritu de Columbia. Nuevu Méxicu ye unu de los pocos estaos onde la población hispanofalante formó comunidaes ininterrumpíes dende l'anexón a los Estaos Xuníos. L'español constitúi una de les señes carauterístiques más importantes de la personalidá cultural del estáu.[6]
Amás, gran parte de les instituciones tienen el billingüismu (inglés-español) como norma nes sos sitiu web oficiales, como'l Gobiernu, el FBI, Melecinara y la Biblioteca Nacional de Medicina.
L'Academia Norteamericana de la Llingua Española ta considerada como una de les instituciones con mayor influencia na actual normativa del idioma español;[7][8] foi fundada en 1973 y tien la so sede en Nueva York. Na isla de Puertu Ricu (una dependencia d'Estaos Xuníos) l'idioma español ye reguláu pola Academia Portorricana de la Llingua Española.
Historia
[editar | editar la fonte]La llingua española tuvo ininterrumpidamente presente nel territoriu de los actuales Estaos Xuníos dende'l sieglu XVI. En 1513, Juan Ponce de León formó parte de la primera gran espedición castellana que visitó diversos llugares de los actuales Estaos Xuníos, a él debe la primer esploración estensa de La Florida).[9] La ciudá más antigua en tol territoriu de los Estaos Xuníos a partir de 1898 (Guerra d'España y Estaos Xuníos) ye San Juan, capital de Puertu Ricu, onde Juan Ponce de León foi'l primer gobernador.[9]
En 1565, Pedro Menéndez de Avilés funda San Agustín, en La Florida, la ciudá europea de cutio ocupada más vieya d'Estaos Xuníos Continental. El testu de la primer gramática n'español n'Estaos Xuníos apaeció en Georgia en 1658.
Dempués de la guerra ente Méxicu y los Estaos Xuníos (1846-1848), Méxicu perdió más de la metá del so territoriu, que s'amestó Estaos Xuníos, incluyendo partes de los modernos estaos de Texas, Colorado, Arizona, Nuevu Méxicu, y Wyoming, y el conxuntu de California, Nevada, y Utah. Darréu, los millares de mexicanos residentes nesos territorios adquirieron nacionalidá d'Estaos Xuníos. El Tratáu de Guadalupe Hidalgo (1848) nun fixo nenguna referencia esplícita a los derechos de la llingua española. La primer constitución de California aprobó una reconocencia importante de los derechos de los hispanofalantes: «toles lleis, decretos, regulaciones, y provisiones que emanan de cualesquier de los trés poderes supremos d'esti estáu, que pola so naturaleza riquen la publicación, van ser publicaos n'inglés y español».[10]
Antes de 1870, los angloamericanos yeren mayoría en California. En 1879, California promulgó una nueva constitución so la cual tolos procedimientos oficiales teníen de ser conducíos n'inglés; siguía calteniéndose esta clausa a valir hasta 1966. En 1986, los votantes de California, por aciu referéndum, amestaron una nueva clausa constitucional qu'indicaben que l'inglés ye la llingua oficial del estáu de California». Sicasí, güei, el castellán fálase estensamente a lo llargo del estáu, y en munches actividaes del gobiernu, documentos, y los servicios tán disponibles n'español ya inglés.
L'español falóse alredor del Nuevu Méxicu nortizu, Coloriáu meridional y na frontera con Méxicu dende'l sieglu XVII.
En Texas, l'inglés utilízase convencionalmente, pero l'estáu nun tien nenguna llingua oficial. Texas heredó una población hispana dende la guerra ente Méxicu y los Estaos Xuníos, amás de tener una arribación constante de mexicanos y otros inmigrantes de fala hispana. El gobiernu al traviés de la seición 2054.116 del Códigu Gubernamental, ordena que les axencies estatales apurran la información nes sos páxines web n'español.
Esisten árees xeográfiques d'Estaos Xuníos onde l'español falóse de forma ininterrumpida dende'l sieglu XVIII. Nel Delta del Mississippi hai una comunidá conocida como los isleños de Luisiana que ta asitiada principalmente na parroquia de Saint Bernard. Los isleños de más edá caltienen vivu la fala española que los sos antepasaos llevaron dende les Canaries, ente los años 1778 y 1783. Hasta va pocos años había munchos isleños que nun sabíen falar inglés. Los actuales falantes siguen pronunciando les h como j nidia y utilizando vocablos antiguos como "cabucar" (fundise), asina (asina), etc. Nos últimos años, detéctense anglicismos, anque varien d'una familia a otra. Por casu, puede escuchase «espicar» por falar o «dir tras» por volver, deriváu del «comi back» inglés. El so acentu ye similar al de los llabradores canarios. Esti dialeutu español sumió va delles décades de les zones asitiaes pela redolada del Bayou Lafourche, nes contornes d'Ascensión y Asunción. El documental «Los canarios del Mississippi» (2006) de Manuel Mora Morales afonda nos raigaños canarios de l'actual fala de los isleños de Luisiana, según na so evolución y nel precariu estáu actual, próximu a la so desapaición. Un grupu de canarios realicen xestiones por que la comunidá isleña de Luisiana seya declarada Patrimoniu Intanxible de la Humanidá pola UNESCO, lo cual podría frenar la desapaición inmediata de l'ayalga llingüística que tien, similar al de los xudíos sefardites.
Estadístiques sobre la población hispana ya hispanofalante
[editar | editar la fonte]Según los datos del Censu d'Estaos Xuníos de 2017, había 58.846.134 hispanos,[11] el 18,1 % de la población de EE. XX., ensin incluyir la población de Puertu Ricu nin los inmigrantes indocumentados hispanos, colo que la cifra superaría los 60 millones d'hispanos.[12] Según el censu, en 2017 envalórase que falaben español nes sos cases 41 millones de ciudadanos d'Estaos Xuníos mayores de 5 años d'edá,[13] escluyendo Puertu Ricu, lo que supón un 13,4% del censu.[14] De los estudios del U.S. Census Bureau, tamién puede concluyise, que n'Estaos Xuníos cada vez se fala más español, pos en 1990 falar 17,3 millones nes sos cases (7,5%), nel 2000 28,1 millones (10,7%),[15] nel 2010 37 millones (12,8%), y nel 2017 falar 41 millones (13,4%).
De los 37,6 millones que falen español nes sos cases nel 2011, 2,8 millones nun son hispanos.[16] Depués hai 34,8 millones d'hispanos que falen español nes sos cases. Si había 52 millones d'hispanos en 2011, los 17,2 millones d'hispanos restantes, o son menores de 5 años, o falen l'español como segunda llingua, o namái falen inglés o otra llingua.
Según un estudiu del Centru Hispanu Pew en 2011, el 82 % de los hispanos d'Estaos Xuníos sabe falar perbién n'español.[17] Amás, el 76 % tienen l'español como primer llingua, d'ellos, la metá son billingües español ya inglés, y pa la otra metá l'español ye dominante. El 24 % restante tien l'inglés como llingua dominante sobre l'español.
Los Estaos onde más se fala español en casa, amás de Puertu Ricu con más del 94 %, son Texas y California, con un porcentaxe próximu al 30 %, siguíos de Nuevu Méxicu con casi'l 26%, y Nevada, Florida y Arizona con porcentaxes cimeros al 20 %. Nueva Jersey y Nueva York superen el 15 % y Illinois supera'l 13 %.[18]
Población de 5 o más años d'edá que fala epañol en casa en 2017 | ||
---|---|---|
Estáu | Porcentaxe[19] | Total[20] |
EE. XX. (ensin Puertu Ricu) | 13,4 % | 40 974 563 |
Texas | 29,4 % | 7 724 253 |
California | 28,9 % | 10 711 825 |
Nuevu Méxicu | 25,9 % | 507 621 |
Florida | 21,8 % | 4 326 494 |
Nevada | 21,6 % | 607 436 |
Arizona | 20,9 % | 1 375 013 |
Nueva Jersey | 16,8 % | 1 425 300 |
Nueva York | 15,2 % | 2 840 119 |
Illinois | 13,6 % | 1 635 940 |
Rhode Island | 12,3 % | 123 600 |
Connecticut | 12,2 % | 415 393 |
Colorado | 11,6 % | 611 430 |
Utah | 10,5 % | 298 896 |
Distritu de Columbia | 9,4 % | 61 000 |
Massachusetts | 9,1 % | 591 430 |
Oregón | 9,0 % | 351 613 |
Maryland | 8,5 % | 483 292 |
Washington | 8,4 % | 583 593 |
Georgia | 8,1 % | 791 294 |
Idaho | 7,9 % | 126 393 |
Kansas | 7,8 % | 212 159 |
Nebraska | 7,8 % | 139 387 |
Carolina del Norte | 7,6 % | 73 444 |
Delaware | 7,3 % | 66 207 |
Virxinia | 7,2 % | 573 001 |
Oklahoma | 7,1 % | 260 366 |
Wyoming | 5,6 % | 30 368 |
Arkansas | 5,4 % | 151 894 |
Pennsylvania | 5,1 % | 616 932 |
Indiana | 4,8 % | 299 791 |
Carolina del Sur | 4,6 % | 217 613 |
Wisconsin | 4,5 % | 245 682 |
Tennessee | 4,0 % | 252 294 |
Louisiana | 3,9 % | 170 520 |
Iowa | 3,9 % | 114 922 |
Minnesota | 3,8 % | 198 412 |
Alabama | 3,1 % | 142 017 |
Michigan | 3,0 % | 281 671 |
Alaska | 2,9 % | 19 886 |
Missouri | 2,6 % | 149 215 |
Kentucky | 2,6 % | 108 610 |
Ohio | 2,4 % | 263 036 |
Ḥawai | 2,3 % | 30 760 |
New Hampshire | 2,3 % | 29 401 |
Mississippi | 2,2 % | 61 532 |
Dakota del Sur | 2,2 % | 17 774 |
Dakota del Norte | 2,2 % | 15 430 |
Montana | 1,8 % | 17 770 |
Vermont | 1,1 % | 6530 |
Virxinia Occidental | 0,9 % | 15 456 |
Maine | 0,9 % | 11 443 |
Puertu Ricu | 94,2 % | 3 004 233 |
Nes 10 ciudaes con más población de EE. UU. los porcentaxes de población de más de 5 años que fala español en casa en 2017 son, en Nueva York el 24,3 %, en Los Angeles el 42,5 %, en Chicago el 24 %, en Houston el 39,1 %, en Filadelfia el 10,7 %, en Phoenix el 31,1 %, en San Antonio el 38,1 %, en San Diego el 22,9 %, en Dallas el 38 % y en San José el 23,2 %. Ente les ciudaes onde se fala más español n'Estaos Xuníos tán Santa Ana (68,5 %), Miami (67,7 %) y El Paso (66,5 %). Hai ciudaes onde holgadamente más de la metá son nativos d'español, en California nes ciudaes de Baldwin Park, Downey, El Monte, Fontana, Indio, Norwalk, Ontario, Oxnard, Pomona, Salinas, Santa María, Chula Vista y Jurupa Valley, en Nueva Jersey nes ciudaes d'Elizabeth y Paterson, y en Florida nes ciudaes de Kendall y Miami Beach.[21] En númberos absolutos, les ciudaes onde se fala más español ye en Nueva York con unos 2 millones de falantes, Los Ánxeles con unos 1,5 millones, y Houston con alredor de 1 millón. Dempués síguenlu San Antonio, y Chicago. Les mayores concentraciones de falantes d'español, son nel Este de Los Ánxeles (el 97 %).
Per otru llau, según Centru Hispanu Pew,[22] el 76 % de los 11,9 millones de indocumentados en EE. UU. son hispanos (9 millones), de los cualos dalgunos non se inscribieron nel censu inda.
Tamién hai que señalar, qu'hai 7,8 millones d'estudiantes d'español en EE. UU.,[23] d'ente los cualos, munchos nun son d'orixe hispanu.
En total, la cifra de falantes d'español como primer o segunda llingua, o como llingua estranxera, podría algamar los 50 millones de persones,[24][2][3] que ye más del 15 % de la población de EE. UU.
Población hispana por estaos
[editar | editar la fonte]Nota: La siguiente tabla contién los datos oficiales del Censu de los Estaos Xuníos de 2010 polo que nun tien de ser modificada[25]
Cabo notar que non tola población hispana n'Estaos Xuníos fala español. Esta tabla contién el númberu d'hispanos, non d'hispanofalantes.
Estáu/territoriu | Población | % | Crecedera 2000-2010 |
---|---|---|---|
Puertu Ricu | 3 688 455 | 99 % | -2 % |
Nuevu Méxicu | 953 403 | 48,3 % | 24,6 % |
California | 14 013 719 | 39 % | 27,8 % |
Texas | 9 460 921 | 37,6 % | 41,8 % |
Arizona | 1 895 149 | 30,6 % | 46,3 % |
Nevada | 716 501 | 26,5 % | 81,9 % |
Florida | 4 223 806 | 22,5 % | 57,4 % |
Colorado | 1 038 687 | 20,7 % | 41,2 % |
Nueva Jersey | 1 555 144 | 17,7 % | 39,2 % |
Nueva York | 3 416 922 | 17,6 % | 19,2 % |
Illinois | 2 027 578 | 15,8 % | 32,5 % |
Connecticut | 479 087 | 13,4 % | 49,6 % |
Utah | 358 340 | 13 % | 77,8 % |
Rhode Island | 130 655 | 12,4 % | 43,9 % |
Oregón | 450 062 | 11,7 % | 63,5 % |
Idaho | 175 901 | 11,2 % | 73 % |
Washington | 755 790 | 11,2 % | 71,2 % |
Kansas | 300 042 | 10,9 % | 59,4 % |
Massachusetts | 627 654 | 9,6 % | 46,4 % |
Nebraska | 167 405 | 9,2 % | 77,3 % |
Distritu de Columbia | 54 749 | 9,1 % | 21,8 % |
Oklahoma | 332 007 | 8,9 % | 85,2 % |
Wyoming | 50 231 | 8,9 % | 58,6 % |
Ḥawai | 120 842 | 8,9 % | 37,8 % |
Georgia | 853 689 | 8,8 % | 96,1 % |
Carolina del Norte | 800 120 | 8,4 % | 111,1 % |
Delaware | 73 221 | 8,2 % | 96,4 % |
Maryland | 470 632 | 8,2 % | 106,5 % |
Arkansas | 186 050 | 6,4 % | 114,2 % |
Indiana | 389 707 | 6 % | 81,7 % |
Wisconsin | 336 056 | 5,9 % | 74,2 % |
Pennsylvania | 719 660 | 5,7 % | 82,6 % |
Alaska | 39 249 | 5,5 % | 51,8 % |
Carolina del Sur | 235 682 | 5,1 % | 147,9 % |
Iowa | 151 544 | 5 % | 83,7 % |
Virxinia | 631 825 | 4,7 % | 91,7 % |
Minnesota | 250 258 | 4,7 % | 75,5 % |
Tennessee | 290 059 | 4,6 % | 134,2 % |
Michigan | 436 358 | 4,4 % | 34,7 % |
Louisiana | 192 560 | 4,2 % | 78,7 % |
Alabama | 185 602 | 3,9 % | 144,8 % |
Missouri | 212 470 | 3,5 % | 79,2 % |
Ohio | 354 674 | 3,1 % | 63,4 % |
Kentucky | 132 836 | 3,1 % | 121,6 % |
Montana | 28 565 | 2,9 % | 58 % |
New Hampshire | 36 704 | 2,8 % | 79,1 % |
Dakota del Sur | 22 119 | 2,7 % | 102,9 % |
Mississippi | 81 481 | 2,7 % | 105,9 % |
Dakota del Norte | 13 467 | 2 % | 73 % |
Vermont | 9208 | 1,5 % | 67, 3% |
Maine | 16 935 | 1,3 % | 80,9 % |
Virxinia Occidental | 22 268 | 1,2 % | 81,4 % |
Total | 50 477 594 54 166 049 (+PR) |
16,3 % | 43 % |
La nueva mayoría hispana
[editar | editar la fonte]Nel Estáu de Nuevu Méxicu, el 1 de xunetu de 2004 la población d'orixe hispanu pasó a ser mayoritaria. Ésta ye una mayoría consolidada al formar los hispanos la comunidá de mayor medría poblacional. Una situación asemeyada nun se diera dende 1850, dos años dempués de que Nuevu Méxicu fuera anexonáu per Estaos Xuníos.
La Comisión de Derechos Civiles de los EE. UU. reconoz qu'en 1912 "los neomexicanos tuvieron ésitu a la de protexer el so heriedu, inxertando provisiones na so Constitución que faen del español una llingua oficial igual que l'inglés".
Añu | Hispanos | Blancos | Negros | Amerindios | Asiáticos | De les islles del Pacíficu | Dos o más races |
---|---|---|---|---|---|---|---|
2007 | 874 688 | 833 933 | 41 794 | 169 616 | 24 555 | 1358 | 23 971 |
2006 | 860 688 | 836 006 | 36 416 | 173 860 | 23 143 | 1315 | 23 171 |
2005 | 843 223 | 828 273 | 35 270 | 173 258 | 22 438 | 1283 | 22 240 |
2004 | 827.088 | 822.851 | 34 472 | 171 970 | 21 621 | 1249 | 21 69 |
2003 | 812.756 | 818 417 | 33 364 | 170 350 | 20 872 | 1197 | 20 642 |
Fonte: Oficina del Censu de los Estaos Xuníos, 17 de mayu de 2007. |
Según estimaciones realizaes con base nel Censu de 2010, en marzu de 2014, los hispanos representen el 39 % de los habitantes de California, ente que los blancos non hispanos el 38.8%.[26] Según les proyeiciones del propiu estáu, en 2020, los hispanos van representar el 40,7 % de la población y los blancos non hispanos van formar el 36,6 % y En 2030, la población va ser 43,9 % hispana y 34,1 % blanca non hispana.
En 2060, los hispanos van constituyir el 48 % de la población contra'l 30 % que van representar los blancos non hispanos.
California ye'l segundu tao d'Estaos Xuníos d'América onde los hispanos son el grupu racial o étnicu más grande, dempués de Nuevu Méxicu. Los blancos non hispanos yeren hasta agora minoría en namái dos estaos: Ḥawai y Nuevu Méxicu, pero la gran importancia de California como nuevu estáu de mayoría hispana, ye que se trata del estáu más pobláu y que'l so PIB ye'l mayor d'Estaos Xuníos.
La seición 1632 del Códigu Civil de California reconoz l'idioma español, d'ende que la llei Dymally-Alatorre sobre servicios billingües, instituya un billingüismu inglés-español, ensin escluyir necesariamente otres llingües.
Enseñanza del español
[editar | editar la fonte]Tres l'inglés, l'español ye l'idioma más estudiáu en EE. XX.[27] El 60% de los alumnos escoyer como llingua estranxera.[28] Según el censu de EE. XX., la cifra d'estudiantes de castellán xube a 7.820.000.[29] 3.600.000 en primaria, 3.220.000 en secundaria, y 1.000.000 na universidá.
Esisten anguaño cuatro Institutos Cervantes en EE. UU. (Nueva York, Chicago, Albuquerque y Seattle), amás del Observatoriu del Institutu Cervantes en Boston, pero nos próximos años, va amontase la presencia nesi país con centros en Los Ánxeles, San Francisco, y Houston,[30] colo que llueu va haber hasta ocho Institutu Cervantes nos EE. UU. Amás, la Universidá Autónoma de Méxicu dispón de cuatro sedes n'Estaos Xuníos, nes ciudaes de San Antonio, Los Ánxeles, Chicago y Seattle.[31]
Variaciones
[editar | editar la fonte]La influencia del inglés nel español de los Estaos Xuníos ye bien importante. En munches subculturas xuveniles llatines del país[32] (tamién llamaes hispanes), ta de moda entemecer de diverses maneres l'español y l'inglés, produciendo'l espanglish. Espanglish ye'l nome del amiestu de pallabres y frases n'inglés al español pa una comunicación efectiva.
L'Academia Norteamericana de la Llingua Española rastrexa los desarrollos del español faláu nos Estaos Xuníos, y les influencies del inglés sobre él.
Dialeutos del español
[editar | editar la fonte]Los espertos n'idiomes estremen les siguientes variedaes del español faláu nos Estaos Xuníos:
- Español mexicanu: faláu na frontera ente los Estaos Xuníos y Méxicu, nel suroeste de los Estaos Xuníos dende California hasta Texas, según na ciudá de Chicago (faláu por comunidaes d'inmigrantes), pero ta estendiéndose por tolos Estaos Xuníos continentales una y bones l'español mexicanu úsase como'l dialeutu estandarizado del español nos Estaos Xuníos continentales .
- Español caribeñu: español faláu por puertorriqueños, cubanos y dominicanos y en Venezuela, Panamá y la mariña caribeña de Colombia. Oyíu en gran parte en comunidaes d'inmigrantes en Florida, principalmente na ciudá de Miami, como tamién nel nordeste de los Estaos Xuníos, especialmente na ciudá de Nueva York, ente otres ciudaes del este de los Estaos Xuníos.
- Español centroamericanu: español faláu por hispanos con oríxenes en países d'América Central como El Salvador, Guatemala, Hondures, Nicaragua, Costa Rica. Oyíu principalmente en comunidaes d'inmigrantes nes principales ciudaes de California y Texas, según en Washington DC, Nueva York y Miami.
- Dialeutos del español d'América del Sur: dialeutos del español faláu por hispanos con oríxenes en países suramericanos como Bolivia, Colombia, Ecuador, Perú, Chile, Arxentina y Uruguái. Escuchar en gran midida en comunidaes d'inmigrantes nes principales ciudaes de Nueva York, California, Texas y Florida.
- Español colonial: español faláu polos descendientes de los colonos españoles y los primeres mexicanos antes de la espansión de los Estaos Xuníos y l'anexón del suroeste de los Estaos Xuníos y otres árees.
- Californianu (1769-presente): California, especialmente la mariña central
- Isleños (sieglu XVIII-presente): Parroquia de St. Bernard, Louisiana
- Español neomexicano: centru y norte-centro de Nuevu Méxicu y el centru-sur de Colorado y les rexones fronterices d'Arizona, Texas y Nuevu Méxicu, y sureste de Coloráu
La mayoría de les xeneraciones posteriores a la primer xeneración d'hispanofalantes tienden a falar l'idioma con acentos d'inglés americanu de la rexón na que crecieron
Los medios de comunicación n'español
[editar | editar la fonte]Redes de televisión
[editar | editar la fonte]Los 14 canales de TV n'español que más se ven en EE. UU. son los que figuren na tabla:[33]
Puestu | Canal de TV | % d'algame de llares de EE. UU. | Nᵘde llares que pueden vela | Añu de fundación |
---|---|---|---|---|
1 | Univision | 55 % | 63 580 000 | 1961 * |
2 | Telemundo | 54 % | 62 424 000 | 1954 |
3 | V-me | 47 % | 54 332 000 | 2007 |
4 | UniMÁS | 46 % | 53 544 000 | 2002 ** |
5 | Estrella TV | 38 % | 44 232 000 | 2009 |
6 | MundoMax | 38 % | 44 232 000 | 2012 |
7 | Azteca América | 32 % | 37 248 000 | 2001 |
8 | LATV | 32 % | 37 248 000 | 2007 |
9 | TeleXitos | 27 % | 31 428 000 | 2012 |
10 | Tele-Romántica | 18 % | 20 808 000 | 2012 |
11 | Mega TV | 6 % | 6 984 000 | 1993 *** |
12 | Inmigrante TV | 2 % | 2 328 000 | 2010 |
13 | Multimedios Television | 2 % | 2 312 000 | 1968 |
14 | CNN en castellanu | 1,7 % | 1 978 800 | 1997 |
15 | ZUUS Llatín | 1 % | 1 164 000 | 2009 |
-* En 1961 llamábase "Spanish International Network", a partir de 1986 Univision.
-** De 2002 a 2013, llamábase TeleFutura.
-*** A partir de 2006 ye cuando se llama Mega TV.
Televisión abierta
[editar | editar la fonte]Esisten cuatro cadenes de televisión abierta clasificaes por orde de cantidá de telespectadores, según el National Hispanic Television Index de Nielsen, que mide'l consumu televisivu nos llares hispanos, nel periodu entendíu ente'l 19 de setiembre de 2005 y el 20 de mayu de 2006:
- Univision con un 29 % de cuota de pantalla, ye la cadena preferida polos hispanos.
- Telemundo con un 10 % ye la segunda.
- TeleFutura ye la cuarta preferida polos hispanos con casi un 7 %, tres la cadena Fox n'inglés que ye la tercera.
- Azteca América ye la décima preferida polos hispanos.
Amás, podemos contabilizar más de 70 canales que se distribúin por sistemes multicanal como'l cable, el satélite o sistemes inalámbricos de distintos países hispanu falantes.
Televisión per suscripción
[editar | editar la fonte]Según datos del National Hispanic Television Index (NHTI) correspondientes a mayu de 2006, la proporción de llares hispanos cableaxes que disponen de televisión ye d'un 70 %.
Ente los diez primeres ufiertes de mayor penetración nos llares hispanos que tienen accesu al cable, cuatro son les versiones n'español de canales de TV n'inglés, que son la CNN, Fox Sports, MTV y Discovery Channel.
Sicasí una cadena mexicana, Galavisión, ye la que mayor penetración tien con un 79,8 % de los llares hispanos que dispón de cable, siguíu de la Fox Sports n'Español con un 48,5%. La tercera y cuarta son billingües (español ya inglés): Mun2 con un 43,6 %, y MTV Tr3́s con alredor del 40 %. La quinta ye Canal Discovery (Discovery Channel) con un 36,1 % que pertenez a Discovery Networks que engloba a otros dos canales n'español que son el Discovery Neños y el Discovery Viaxar y Vivir. La sesta ye la CNN n'Español con un 35,5 % de los llares hispanos con cable. Cine Llatín ye la séptima con un 34 %, Gol TV la octava con un 33 %, Canal Sur la novena con un 30,9 %. La décima ye una conxunción de la TV Chile y l'educativa Hispanic Information and Telecommunications Network.
- Últimes canales de TV n'español que se crearon:
V-me, TuVisión y Nuesa Tele Noticies 24 Hores son les canales de TV por cable y satélite de más recién creación, nel 2008. LAT TV crear nel 2006 y TuVisión nel 2007, ente que Nuesa Tele Noticies 24 Hores empezó a emitir la so señal n'Estaos Xuníos namái hasta'l 2009 y depués de casi un añu d'emisiones n'Hispanoamérica. Dende'l 2007 emiti CaribeVisión en Miami, Nueva York y Puertu Ricu.
- Canales de TV españoles:
Ente les canales españoles que pueden recibise per satélite, atópense TVE (Televisión española), Antena 3, Canal 24 Hores o Barça TV.
Radio
[editar | editar la fonte]La emisora de radio con más oyentes ye Univision Radio, siguíes de Hispanic Radio Network y Entravision Radio, pero amás hai otres munches emisores n'español:
Americans for Radio Diversity, Amor 107.5, El Cucuy, eRitmo.com, Estéreo Llatín, Estéreo Sol, Frecuencia Llatina, La Campeona, La Cubanísima, La Fantástica, La Favorita, La Llei 1079, La Llei 941, La Mega, La Mexicana, La Nueva, La Nueva Tropical, La Nueva 105.9, La Primerísima, La Terrible, La Zeta, Llatín Mix FM, Llatín USA, Duldar.com, Radio Alerta, Radio América, Radio Meyora, Radio Billingüe, Radio Esperanza, Radio Fiesta, Radio Interativa FM, Radio Mambi La Grande, Radio Omega, Radio Única, Radio y Música, Ritmu Guanacu, Romance FM, Solo Pa Muyeres, Stereo Fiesta, Super Estrella, Rhythm Radio, W Radio 690 AM.
Prensa
[editar | editar la fonte]La Opinión de California ye'l periódicu n'español más lleíu en EE. UU., siguíu del diariu El Nuevu Herald de Florida, y del Diariu La Prensa de Nueva York, pero, amás, hai ensame de periódicos n'español en EE. UU.
Na siguiente llista, numbérense dalgunos de los periódicos por estaos:
Poder de compra de la población hispana en EE. UU.
[editar | editar la fonte]Según Hispantelligence, el poder de compra de los hispanos de EE. UU. en 2012, ye de 1.200 mil millones de dólares.[34] Namái'l PIB d'España supera esta cifra ente los países col español como llingua oficial, según datos del FMI del PIB del 2012.[35]
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Informe Español 2018 Institutu Cervantes».
- ↑ 2,0 2,1 Llingua, empresa y mercáu ¿Ayudó l'español a la internacionalización? (páx. 20)
- ↑ 3,0 3,1 buelga-de-espa%C3%B1a-n'estaos xuníos marcaespana.es Archiváu 2016-02-23 en Wayback Machine, papa-francisco-y-el momentu hispanu-en-eeuu-pol senador-tim-kaine/ www.eldiariony.com, www.excelsior.com.mx.
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-02-14.
- ↑ «Censo 2017». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-02-14.
- ↑ Universidá de Nuevu Méxicu - Información Xeneral sobre Nuevu Méxicu
- ↑ «gobiernu-de-EEXX.html academia norteamericana de la llingua española».
- ↑ «asociación d'academies de la llingua española». Archiváu dende l'orixinal, el 3 de febreru de 2012. Consultáu'l 12 de mayu de 2012.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 «Ponce de León: l'español que conquistó Florida y punxo a Norteamérica nel mapa.». ABC (25 de xunetu de 2014).
- ↑ «Language Rights and the Law in the United States: Finding Our Voices» (inglés).
- ↑ «factfinder.census.gov». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-02-14.
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-09-24.
- ↑ «Census Bureau 2017». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-02-14.
- ↑ `Census Bureau 2017 Archiváu 2019-03-27 en Wayback Machine
- ↑ U.S. Census Bureau 2000
- ↑ http://www.pewresearch.org/fact-tank/2013/08/13/spanish-is-the-most-spoken-non-english-language-in-o-s-homes-even-among-non-hispanics/
- ↑ http://www.pewhispanic.org/2012/04/04/iv-language-use-among-llatinos/
- ↑ «Census Bureau 2016». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-06-19.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 Censo 2016 Porcentaxe de falantes d'español nes sos cases, sobre la población mayor de 5 años pa cada estáu
- ↑ Censo 2017 Archiváu 2019-09-14 en Wayback Machine Cálculu: (Total habitantes - Menores de 5 años)*(Porcentaxe de falantes d'español/100)
- ↑ «Census Bureau 2017». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-02-14.
- ↑ impre.com
- ↑ Según l'Institutu Cervantes (páxina 12)
- ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesInfo2015
- ↑ United States - Data Sets - American FactFinder
- ↑ http://noticias.univision.com/article/1896018/2014-03-25/estados-unidos/noticies/los-hispanos-son-mayoria-en-california
- ↑ industria_d'el_espanol/davis_c.htm II CILE. L'activu del español. Carlos Alejandro Davis
- ↑ «Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 2015-09-23. Consultáu'l 21 d'abril de 2016.
- ↑ https://web.archive.org/web/20120527180733/http://www.fundacionsiglo.com/espanol/cap1.pdf
- ↑ [1] (páx.4)
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-06-30.
- ↑ «'Hispanics' Like Clout, Not the Label». The Wall Street Journal. 4 d'abril de 2012. https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702303816504577322723349114252.
- ↑ en:List of United States over-the-air television networks
- ↑ https://web.archive.org/web/20130923063808/http://ahaa.org/default.asp?contentID=161
- ↑ http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/02/weodata/index.aspx
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- El Mundo estudia Español 2009-2010, editáu pola Universidá de Valencia y el Ministeriu d'Educación d'España, xunu de 2011, ISBN 978-84-370-8176-2
- L'español n'Estaos Xuníos: puntos fuertes y débiles, de Juan José Prieto Gutiérrez. En: Nueva Revista de Política, Cultura y Arte, setiembre 2014, nᵘ148.
- Romero, Simon (23 d'agostu de 2017). «xuníos-a-pesar-de-tou/ L'español floria n'Estaos Xuníos con too y con eso». The New York Times. - Versión n'inglés
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Academia Norteamericana de la Llingua Española
- xuníos.html L'español n'Estaos Xuníos
- Hispanosnet
- Hispanic achievers
- Periódicos hispanos (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).