Guriezo

Guriezo
Alministración
País	España
Autonomía	Cantabria
Partíu xudicial	Castro-Urdiales
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Guriezo (es)	Adolfo Izaguirre Ruiz
Nome oficial	Guriezo (es)
Códigu postal	ver 39...;
Xeografía
Coordenaes	43°20′31″N 3°19′36″O / 43.341944444444°N 3.3266666666667°OCoordenaes: 43°20′31″N 3°19′36″O / 43.341944444444°N 3.3266666666667°O
	Guriezo Guriezo (España)
Superficie	74.53 km²
Altitú	40 m
Llenda con	Castro Urdiales, Turtzioz, Rasines, Ampuero y Liendo
Demografía
Población	2432 hab. (2022); - 1218 homes (2019); - 1136 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.01%; 0.42% d'España; Cantabria
Densidá	32,63 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00

Valle de Guriezo

Guriezo ye un conceyu de la comunidá autónoma de Cantabria (España). Llenda al norte colos conceyos de Castro-Urdiales y Liendo, al este con Castro-Urdiales, al sur con Vizcaya (País Vascu) y al oeste con Ampuero y Rasines. Tanto Guriezo como Rasines suponen una vía importante de comunicación col enclave cántabru de Valle de Villaverde asitiáu nel País Vascu.

Llocalidaes[editar | editar la fonte]

El conceyu arrexunta, más qu'a pueblos, a un conxuntu de barrios esvalixaos, que son un total de 24. La Ponte ye la so capital alministrativa y el barriu más pobláu. Una zona bella, cercana a la mariña, a Laredo y Castro-Urdiales, y perbién comunicada yá que la carretera que bordia'l ríu xunir, tamién, fácilmente, pel sur, con conceyos de Vizcaya como Trucios y Carranza. Les sos llocalidaes son les siguientes:

Xeografía[editar | editar la fonte]

Ye un conceyu asitiáu na zona oriental de Cantabria, nel valle baxu del ríu Agüera (que lo crucia de sur a norte). Los montes que llinden el Valle del Agüera, dixébren-y, pel este, del valle de Sámano y, pel oeste del Asón. L'Agüera, na so zona alto y vasco, llámase ríu Mayor, nel so pasu por Guriezo, recibe dellos regueros que traviesen los poblaos, el del Remendón agospia al Banzáu del Xuncal que, con una central hidroeléctrica, apurre agua a rexones estremeres; cercanu yá a la mariña (y a la carretera y Autovía del Cantábricu), el ríu conviértese, n'El Pontarrón, en ría de Oriñón.

La so estensión, nesi valle abierto y amplio, ye de 74,5 km².

Noroeste: Liendo (Cantabria)	Norte: Castro-Urdiales (Cantabria)	Nordeste: Castro-Urdiales (Cantabria)
Oeste: Ampuero (Cantabria)		Este: Castro-Urdiales (Cantabria)
Suroeste: Rasines (Cantabria)	Sur: Trucios (Vizcaya)	Sureste: Trucios (Vizcaya)

Historia[editar | editar la fonte]

Esti fértil y comunicáu valle foi habitáu dende remotos tiempos y hai muertes d'ello (monumentos megalíticos dexáronnos nos sos cumes). Sábese que, equí, fueron fronterizos autrigonos y cántabros y la cercanía a Castro, fai abarruntar, tamién, de la presencia de los romanos. Noticies más concretes tiénense yá dende'l medievu, polo que se sabe que, na Alta Edá Media, perteneció, xunto a dellos conceyos de la Cantabria Oriental, a la Merindad de Vecio y que, avanzáu'l medievu, vivieron conflictos feudales, de llinaxes poderosos, na zona de los Marroquín, los Negrete, o los Boar. Como otros vecinos, na Edá Moderna, tamién Guriezo integrar nel Correximientu de los Cuatro Villes de la Mar. Amás, nesta dómina, foise estremando en múltiples barrios a lo llargo del Valle, y los llinaxes nobles entamaben, n'asamblees, los Conceyos. Y como otros conceyos, nel añu 1822, unifíquense y conviértense nel conceyu constitucional, que ye güei. El so partíu xudicial ta, na actualidá, en Castro-Urdiales.

Nel sieglu XIX instalóse equí, con capital vizcaín, un altu fornu que foi de los primeres de la península^[1] que foi orixe de los Altos Fornos de Vizcaya.

Patrimoniu[editar | editar la fonte]

Portada de la Ilesia de San Vicente de la Maza

Guriezo tien un variáu patrimoniu históricu-cultural. Dos son los bienes clasificaos:

Ilesia de San Vicente de la Maza, en Ruseco, bien d'interés llocal con categoría d'inmueble. Data de los sieglos XVII-XVIII), tien un gran pórticu y monumental portada-retablu.
Ilesia de Santa Catalina, en Trebuesto, bien inventariáu; data de los sieglos XIII al XVIII.

Amás, ye interesante la redolada del Picu de les Nieves, con muertes megalítiques (menhir y túmulu) o en redol al Banzáu del Xuncal, al sur, xuntu al macizu de Los Jorrios. Tamién nes cumes que lu dixebren de Castro y del Asón abonden restos d'esa remota antigüedá. A ellos xunen dalgún restu medieval y bastantes de la edá moderna (unos relixosos y otros civiles). Destaquen por casu:

San Sebastián (del sieglu XVII), en Landeral, qu'asonsaña a la ilesia de San Vicente de la Maza.
San Juan (sieglu XVII), n'Agüera.
La Madalena (del sieglu XVII), en La Madalena.
Esisten amás, delles ermites (del sieglu XV al XVIII), nel valle y nos altos, como por casu la de Les Nieves.

Del patrimoniu civil queda yá menos (apocayá, destruyéronse dos torres del baxu medievu, pa les nueves construcciones). Dalgunos de los qu'entá esisten:

Guriezo
La Casa-Torre de Arce (del sieglu XV al XVII) en La Ponte.
La Casa Marroquín (del sieglu XVII-XVIII), en La Madalena.
La Casa Machín (del sieglu XVIII).
El Conceyu (de principios del sieglu XX) en La Ponte.
El valle tamién tien cases de arquiteutura popular, en diversos poblaos, aisllaes o en nucleos, y que xunen, a la casa tradicional montañesa, elementos vascos.
Entá queda dalgún ponte d'otros sieglos, travesando'l Agüera como'l de La Gándara, en La Ponte.
Como amuesa d'otres ferrerías, perdura la de La Yseca (del sieglu XIII-XVII), restaurada nel sieglu XX, xuntu al ríu, y formando complexu cola Casona de los Marroquín.

Personaxes pernomaos[editar | editar la fonte]

Francisco Marroquín Hurtado (1499-1563): Primer obispu de Guatemala
Julián Torre Marroquín (1940-2012): Cura obreru
Isidro Nozal (1977) : Ciclista profesional
Carlos Nozal (1981) : Ciclista profesional

Fiestes[editar | editar la fonte]

San Vicente Mártir, que se festexa'l 22 de xineru.
San Isidro Llabrador, el 15 de mayu.
San Juan, el 24 de xunu.
29 de xunu, San Pedro. Celebrar en La Ponte.
16/18 xunetu, Virxe del Pilar. Festexar en Trebuesto.
22 de xunetu, La Madalena. Festexar en La Madalena.
Les Nieves, la patrona del pueblu, 5 d'agostu.
El Cristu, 6 d'agostu. Festexar na Ponte.
San Mamés, el 7 d'agostu.
San Llorienzo: el 10 d'agostu. En Pomar.
San Bartolomé, el 24 d'agostu celebrar en Landeral.
Santu Medero y San Celedonio: díes 30 y 31 d'agostu. En Ruseco.
La Mercé: 24 de setiembre. Na Ponte.
Primer domingu de setiembre, los Martinucos. Celebrar en Agüera.

Economía[editar | editar la fonte]

Nel so economía, les actividaes agropecuaries, anque perdieron enforma pesu, entá se caltienen percima de la media cántabra. La industria y la construcción, como asocede en conceyos cercanos, aumentaron los sos activos y caltiénense na media de la rexón. Y como nella, tamién el sector terciariu, el de servicios, creció, superando abondo'l 50% de la dedicación de les sos xentes, debíu ensin dulda al turismu de la dómina braniza. Amás dispón d'un colexu públicu denomináu La nuesa Señora de les Nieves (Patrona del conceyu) allugáu nel barriu de La Madalena. www.educantabria.es/ceip.ns.delasnieves

Demografía[editar | editar la fonte]

Evolución demográfica
1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1980	1990	2000	2007
2.329	2.380	2.426	2.329	2.378	2.162	1.989	1.716	1.945	1.830	1.730	2.145

Fonte: INE

Gráfica d'evolución demográfica de Guriezo ente 1988 y 2008

Gráfica d'evolución demográfica de Guriezo ente 1900 y 2000

Alministración[editar | editar la fonte]

Les siguientes tables amuesen les resultaos de les eleiciones municipales celebraes ente l'añu 2003 y 2015.^[2]

Eleiciones municipales, 25 de mayu de 2003
Partíu	Votos	%	Conceyales
PRC	648	47,89 %	5
PP	346	25,57 %	2
Ucn	235	17,37 %	2

Alcalde electu: Adolfo Izaguirre Ruiz (PRC).

Eleiciones municipales, 27 de mayu de 2007
Partíu	Votos	%	Conceyales
PRC	680	46,96 %	5
PP	472	32,60 %	4
CDL	142	9,81 %	1
PSOE	130	8,98 %	1

Alcalde electu: Felipe Garma Rodríguez (PP).

Eleiciones municipales, 22 de mayu de 2011
Partíu	Votos	%	Conceyales
PRC	702	46,09 %	6
PP	571	37,49 %	4
PSOE	139	9,13 %	1
CDL	83	5,45 %	0

Alcalde electu: Adolfo Izaguirre Ruiz (PRC).

Eleiciones municipales, 24 de mayu de 2015
Partíu	Votos	%	Conceyales
PRC	521	35,86 %	5
CxCAN	399	27,46 %	3
PP	311	21,40 %	2
PSOE	118	8,12 %	1
PALGUR	84	5,78 %	0

Alcalde electu: Narciso Ibarra Garay (PSOE).

Referencies[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Guriezo n'OpenStreetMap.

[1] ttp://www.aytoguriezo.org/nuesa-ciudá/historia/vida-cotidiana/

[2] Resultaos eleutorales de Guriezo, en ElPaís

[1]

[2]