Euskal Herria Bildu

De Wikipedia
17-03-2021 15:51
Euskal Herria Bildu
Acrónimu EH Bildu
Presidente Arnaldo Otegi
Voceru/a Maddalen Iriarte
nel Parllamentu Vascu
Adolfo Araiz
nel Parllamentu de Navarra
Oskar Matute
nel Congresu
Jon Iñarritu
nel Senáu
Fundación 2012
Sede Plaza del Castillo, 49
18163 Pamplona, Navarra
Estáu Ikurrina País Vascu
Ideoloxía política Izquierda abertzale
Nacionalismu vascu
Socialismu
Independentismu
Soberanismo
Feminismu
Ecoloxismu
Progresismu
Anticapitalismu
Internacionalismu
Euskaldunización
Posición nel espectru Izquierda
Páxina web www.ehbildu.eus
Cambiar los datos en Wikidata

Euskal Herria Bildu (EH Bildu) —'Axuntar Euskal Herria', n'euskera— ye una coalición política con presencia nel País Vascu, Navarra y Burgos,[n. 1] adscrita ideolózicamente a la izquierda abertzale. Foi creada en 2012 polos partíos políticos Sortu, Eusko Alkartasuna, Aralar y Alternatiba, integrando a dellos eleutos independientes. El 1 d'abril de 2014 inscribióse nel rexistru de partíos políticos del Ministeriu del Interior.[2]. Anguaño, el so presidente ye Arnaldo Otegi.

Orixe[editar | editar la fonte]

La creación d'Euskal Herria Bildu (EH Bildu) foi alcordada por Eusko Alkartasuna (EA), Aralar, Alternatiba y el sector de la esquierda abertzale allegáu a Sortu. Tien como precedentes inmediatos les coaliciones Amaiur, integrada polos mesmos miembros y que se presentó a les eleiciones xenerales de 2011, y l'anterior Bildu, na que nun participó Aralar y que se presentó a les municipales, forales vasques y autonómiques navarres d'esi añu.[3]

La so presentación pública tuvo llugar el 10 de xunu de 2012 en San Sebastián.[4] Nel actu tuvieron presentes, ente otros, los exmiembros de Batasuna Rufi Etxeberria y Joseba Permach; el secretariu xeneral d'EA, Pello Urizar; el coordinador d'Aralar, Patxi Zabaleta; el voceru d'Alternatiba, Oskar Matute; y el Diputáu Xeneral de Guipúzcoa por Bildu, Martín Garitano.[5]

Anque dende'l diariu Gara adelantóse que Sortu integraríase na coalición dempués de que'l Tribunal Constitucional revocara la so illegalización,[6] lo que foi confirmáu pol so voceru nuna rueda de prensa'l 11 de xunetu de 2012,[7] finalmente esta incorporación retardóse debíu al adelantu de les eleiciones al Parllamentu Vascu, que les fixo coincidir col procesu d'alderique constitutivu de dichu partíu.

Bases ideolóxiques[editar | editar la fonte]

Les formaciones qu'integren la coalición suscribieron un alcuerdu estratéxicu de llargu plazu pa ufiertar a la ciudadanía vasca «un proyeutu de soberanía nacional y de verdaderu tresformamientu social», qu'apostaba pola construcción d'alternatives vidables qu'asitien la economía como una ferramienta al serviciu de la ciudadanía», como la creación d'una Caxa Pública Vasca; asina como poner la soberanía político y económico «al serviciu d'un nuevu modelu económicu, ecolóxicu y social, d'una redistribución xusta de la riqueza y de llucha escontra la esclusión social, que tenga na mayoría social trabayadora'l so referente fundamental». L'alcuerdu incluyía otros compromisos referíos a «l'afitamientu d'un escenariu de non violencia con garantíes y el restablecimientu de los mínimos democráticos», la euskaldunización, la llucha pola igualdá de muyeres y homes, la defensa de la educación, l'ámbitu de la mocedá, en favor del internacionalismu, y en contra del racismu y la xenofobia.[8]

Eleiciones al Parllamentu Vascu de 2012[editar | editar la fonte]

Candidatos[editar | editar la fonte]

Laura Mintegi foi la candidata escoyida por EH Bildu en 2012 pa la presidencia del Gobiernu Vascu.

El 3 de xunetu de 2012 presentóse a la escritora y profesora universitaria Laura Mintegi como la so candidata a la presidencia del Gobiernu Vascu pa les eleiciones del 21 d'ochobre.[9] Mintegi yá figuró nes llistes d'Amaiur nes eleiciones xenerales de 2011 al Senáu por Vizcaya y nes de Herri Batasuna (HB) nes eleiciones europees de 1987 y de 1989.[10] Les cabeces de llista de la coalición por Álava y Guipúzcoa foron, respeutivamente, la vocera del sindicatu STEE-EILAS Belén Arrondo y el profesor de la Universidá del País Vascu Xabier Isasi.[11]

La llista por Vizcaya, encabezada por Laura Mintegi, completóla la exalcaldesa d'Amoroto y exportavoz d'Udalbiltza Maribi Ugarteburu,[12] la secretaria de finances de la Executiva Nacional d'EA Leire Pinedo, el vicecoordinador d'Aralar Daniel Maeztu y el voceru del Alternatiba Oskar Matute. Nel octavu puestu taba l'abogada y exparlamentaria por Herri Batasuna (HB) Jone Goirizelaia.[13] Tamién yera candidatu l'escritor Iker Casanova Alonso, autor de dellos llibros sobre ETA y de la biografía d'Argala, y que salió de prisión en 2011 en cumpliendo una condena de siete años y mediu por ser miembru d'Ekin.[13][14] L'últimu llugar de la candidatura ocupólu Periko Solabarria, antiguu parllamentariu vascu y diputáu nel Congresu por HB.[13]

Por Guipúzcoa, xunto con Xabier Isasi, atopábense'l secretariu xeneral d'EA Peio Urizar, la responsable de comunicación de la Diputación de Guipúzcoa y exalcaldesa de Hernani por Aición Nacionalista Vasca (ANV) Marian Beitialarrangoitia, la secretaria d'organización de Aralar Rebeka Ubera, y la profesora y téunicu d'euskera Lur Etxeberria.[15] Na llista d'Álava tamién figuraba'l miembru de la izquierda abertzale Hasier Arraiz, la conceyal de Bildu n'Amurrio Eva Blanco, l'abogáu Julen Arzuaga y el miembru d'Aralar Igor López de Munain.[15]

Pa la confeición de les llistes eleutorales, les organizaciones que conformen la coalición axustaron el porcentaxe de representación que caúna diba tener dientro de la mesma. D'esta forma, alcordóse que la Izquierda Abertzale decidiera'l 60% de los nomes nes llistes, EA'l 20%, Aralar el 13% y Alternatiba el 7%.[16][17]

Sofitos[editar | editar la fonte]

Arriendes de les formaciones que la integren, Gorripidea, partíu anticapitalista surdíu de la disolución de Zutik, tamién pidió'l votu pa EH Bildu nes eleiciones al Parllamentu Vascu de 2012,[18][19] según la plataforma Stop Desahucios de Bizkaia,[20] Berdeak-Grupu Verde Euskadi,[21] el Coleutivu de Presos Políticos Vascos (EPPK), qu'arrexunta a los presos d'ETA y de la esquierda abertzale,[22] y otres organizaciones que tamién pidieron el votu p'Amaiur en 2011, como'l coleutivu Erabaki y Euskal Herriko Komunistak (EHK).[23][24]

Resultaos[editar | editar la fonte]

Finalmente llogró 277.923 votos (25,0%) y 21 parllamentarios. D'estos, cinco yeren miembros d'EA (Peio Urizar, Juanjo Agirrezabala, Arritokieta Zulaika, Leire Pinedo y Eva Blanco), trés de Aralar (Rebeka Ubera, Igor López de Muniain y Daniel Maeztu) y dos de Alternatiba (Oskar Matute y Diana Urrea),[25] por cuenta de que Arritokieta Zulaika d'EA sustituyó a Arturo Muñoz de Alternatiba.[26] Por circunscripciones, foi la candidatura más votada en Guipúzcoa col 32,2% de los votos (9 parllamentarios), y la segunda n'Álava (22,1% y 6 parllamentarios) y Vizcaya (21,5% y 6 parllamentarios).

Eleiciones al Parllamentu Européu de 2014[editar | editar la fonte]

Josu Juaristi foi la cabeza de llista de Los Pueblos Deciden pa les eleiciones al Parllamentu Européu de 2014.

A finales de 2013, EH Bildu anunció la so voluntá de participar nes eleiciones al Parllamentu Européu del 25 de mayu de 2014, col enfotu d'apigurar so la so candidatura a toles fuercies soberanistes d'España. En vista a estos comicios pero por cuenta de la celebración en Bilbao del Foru Económicu Mundial,[27] la coalición celebró'l 2 de marzu de 2014 un mitin internacional nesa ciudá[28] cola participación de formaciones polítiques como'l Sinn Féin, Syriza, Die Linke, el Bloco de Esquerda de Portugal o'l BNG, ente otres.

En faciéndose públicu qu'ERC allegaría cola so propia candidatura[29] y que la CUP y Nós-UP nun participaríen en dichos comicios,[30][31] finalmente EH Bildu conformó la coalición Los Pueblos Deciden xunto col BNG,[32] Puyalón,[33] Andecha Astur,[34] ANC y UP.[35] Esa candidatura, encabezada pol exdireutor del diariu Gara Josu Juaristi,[36] consiguió 326 464 votos (2,08%), lo que-y dexó llograr un eurodiputáu. Con éses el candidatu d'EH Bildu Josu Juaristi va ocupar l'escañu los primeros trés años y mediu de la llexislatura y la candidata del BNG Ana Miranda el restante añu y mediu.[37] La coalición foi primer fuercia en Guipúzcoa, col 31,69% de los votos, y per primer vegada en Álava, col 19,86%. Tamién foi segunda fuercia en Vizcaya, col 20,25%, y en Navarra, col 20,21%.

L'adscripción del posible europarllamentariu xeneró un alderique dientro d'EH Bildu, yá que tanto Aralar como Eusko Alkartasuna son miembros d'Alianza Llibre Europea, ente que Sortu amosó mientres la campaña la so preferencia por integrase nel Parllamentu Européu nel Grupu de la Izquierda Unitaria (GUE-NGL).[38] Tres la consecución del escañu, Josu Juaristi integróse nesti últimu grupu,[39] anque anunció que tamién caltendría «una rellación prioritaria» col Grupu de Los Verdes / Alianza Llibre Europea yá que cunta con formaciones polítiques qu'abogen pol derechu d'autodeterminación.[40]

Eleiciones municipales y forales de 2015[editar | editar la fonte]

Municipales[editar | editar la fonte]

Nes eleiciones municipales de 2015, EH Bildu foi la segunda fuercia nel País Vascu, namái superáu pol Partíu Nacionalista Vascu (EAJ-PNV). Perdió poder institucional en Guipúzcoa al respeutive de Bildu, perdiendo dellos conceyos, incluyida l'alcaldía de la capital, San Sebastián. Nesti territoriu históricu, EH Bildu consiguió'l 29,87% de los votos y 398 conceyales. En Vizcaya foi segunda fuercia col 19,85% y 394 conceyales, y en Álava tamién foi segunda fuercia col 21,48%, superando nuna décima a la PNV.

En Navarra la coalición abertzale foi la primer fuercia en númberu de conceyales y segunda en númberu de votos. Consiguió 297 conceyales, superando asina a Unión del Pueblu Navarro (UPN) que baxó a 281. EH Bildu arrampuñó a UPN munches alcaldíes, ente elles Estella, Barañáin, Tafalla y Pamplona. Asina, Joseba Asiron convirtióse nel primer alcalde abertzale de la capital navarra, gracies a un alcuerdu de gobiernu ente EH Bildu, Geroa Bai, Aranzadi y Izquierda-Ezkerra.[41]

Xuntes Xenerales del País Vascu[editar | editar la fonte]

EH Bildu perdió la Diputación Foral de Guipúzcoa, qu'hasta entós gobernaba Bildu, al consiguir un 28% de los votos y 17 xunteros, frente al 31% y 18 xunteros de la PNV. En Álava llogró 11 xunteros, consiguiendo'l 20% de los votos, y en Vizcaya consiguió'l 18% y 11 miembros nes Xuntes Xenerales.

Parllamentu de Navarra[editar | editar la fonte]

Nes eleiciones al Parllamentu de Navarra de 2015 EH Bildu llogró ocho parllamentarios y, col 14,25% de los votos, foi la tercer fuercia de la comunidá. Trés d'estos parllamentarios yeren de la mesma miembros d'EA (Maiorga Ramírez, Miren Aranoa y Esther Korres), trés de Sortu (Adolfo Araiz, Bakartxo Ruiz y Dabid Anaut) y dos d'Aralar (Asun Fernández de Garaialde y Xabi Lasa).[42] Darréu Xabi Lasa sería sustituyíu por Arantza Izurdiaga (Sortu).[43]

Los representantes d'EH Bildu votaron a favor de la invistidura d'Uxue Barkos xunto con Geroa Bai, Podemos y Izquierda-Ezkerra. Les conseyeres del Gobiernu de Navarra María José Beaumont (Presidencia, Función Pública, Interior y Xusticia) ya Isabel Elizalde (Desarrollu Rural, Alministración Llocal y Mediu Ambiente) fueron escoyíes a propuesta d'EH Bildu.[44]

Eleiciones xenerales de 2015 y 2016[editar | editar la fonte]

Nes eleiciones xenerales d'España de 2015 EH Bildu tuvo un retrocesu tantu en votos como en representantes al respeutive de los resultaos d'Amaiur en 2011. En total llogró 218.467 votos (0,87%) y resultaron escoyíes dos diputaesː Onintza Enbeita per Vizcaya y Marian Beitialarrangoitia per Guipúzcoa. Tres la nueva convocatoria d'eleiciones en 2016 EH Bildu anovó les llistes eleutorales, pero nun consiguió ameyorar les sos resultaos al llograr 184.092 votos (0,77%) y dos diputaosː Oskar Matute per Vizcaya y Marian Beitialarrangoitia per Guipúzcoa.

Eleiciones al Parllamentu Vascu de 2016[editar | editar la fonte]

Maddalen Iriarte foi la candidata escoyida por EH Bildu para lehendakari nel plenu de invistidura de 2016.

Pa les eleiciones al Parllamentu Vascu de 2016 EH Bildu designó a Arnaldo Otegi como'l so candidatu a la presidencia del Gobiernu Vascu, dempués de qu'asina lo decidieren les bases de la coalición.[45] Sicasí la Xunta Eleutoral, respondida por darréu pol Tribunal Constitucional, determinó qu'Otegi nun podía ser incluyíu nes llistes eleutorales por tar inhabilitáu pa sufraxu pasivu como parte de la so conderga pol casu Bateragune.[46]

EH Bildu llogró 225.172 (21,26%) votos y 18 parllamentarios. Caltuvo la so condición de segunda fuercia nel Parllamentu Vascu, superáu namái pol PNV. En comparanza colos resultaos llograes nes eleiciones xenerales en 2015 y 2016 EH Bildu esperimentó una recuperación tantu en númberu de votos como en porcentaxe de votu. Con al respeutive de les anteriores eleiciones al Parllamentu Vascu de 2012 perdió tres escaños.

En llogrando la so acta de parllamentaria, la periodista Maddalen Iriarte foi escoyida vocera del grupu parllamentariu, según la so candidata a lehendakari nel plenu de invistidura.[47]

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Notes[editar | editar la fonte]

  1. Llogró un conceyal en Condáu de Treviño.[1]

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. «Resultaos eleiciones municipales Condáu de Treviño 2015». Consultáu'l 24 de xunetu de 2015.
  2. Boom eleutoral: nacen 64 partíos en cuatro meses, Públicu, 10 de mayu de 2014.
  3. EH Bildu, nueva marca de la coalición abertzale pa les autonómiques vasques, L'Economista, 10 de xunu de 2012.
  4. Una profesora perfílase como aspirante a ‘lehendakari' por EHB, El País, 10 de xunu de 2012.
  5. Euskal Herria Bildu aspira a ser el referente» de quien «denuncien l'inmovilismu de los gobiernos» nel procesu de paz, Diario Vasco, 10 de xunu de 2012.
  6. Sortu va crear con un alderique de cinco meses y va enfocase a sumar fuercies, Gara, 24 de xunu de 2012.
  7. eleiciones-con-la-coalicion-eh-bildu Sortu apuesta por allegar a les eleiciones cola coalición EH Bildu, Noticies de Navarra, 11 de xunetu de 2012.
  8. izquierda soberanista-remarca-el so compromisu social-frente-crisis La izquierda soberanista remarca'l so compromisu social frente a la crisis, Gara, 2 de xunu de 2012.
  9. Laura Mintegi va ser la candidata a lehendakari de la coalición Euskal Herria Bildu, La Vanguardia, 2 de xunetu de 2012.
  10. “Una escritora euskaldun, non vasca”, El País, 3 de xunetu de 2012.
  11. “Arrondo y Isasi van abrir les llistes d'EH Bildu en Llabraba y Gipuzkoa”, Gara, 5 de setiembre de 2012.
  12. causa-de-udalbiltza-kursaal L'Audiencia Nacional absuelve a los 20 acusaos na causa de Udalbiltza-Kursaal, Deia, 20 de xineru de 2011.
  13. 13,0 13,1 13,2 eta-en-les llistes-de-eh-bildu-1276468127/ Dirixentes de HB, ANV y condergaos por ETA, nes llistes d'EH Bildu, Libertad Digital, 10 de setiembre de 2012.
  14. L'abogada de Otegi, un históricu de Batasuna y un xefe de Ekin acabante escarcelar, na llista d'EH Bildu para Vizcaya, Europa Press, 10 de setiembre de 2012.
  15. 15,0 15,1 EH Bildu inclúi nos primeros puestos de llistes a Maribi Ugarteburu y a Marian Beitialarrangoitia, Europa Press, 9 de setiembre de 2012.
  16. Euskal Herria Bildu, la coalición abertzale pa les eleiciones vasques, eitb.com, 6 de xunu de 2012.
  17. metá-de-los candidatos-de-EH-Bldu-estan-venceyaos-con-la-ilegalizada-Batasuna.html Cuasi la metá de los candidatos d'EH Bildu tán venceyaos cola ilegalizada Batasuna, L'Economista, 4 d'ochobre de 2012.
  18. Gorripidea-k EH Bilduren aldeko botoa emateko deia luzatzen du, comunicáu de Gorripidea na so web, 10 d'ochobre de 2012.
  19. izquierda soberanista Tiempos d'esperanza, comunicáu de Gorripidea en Gara, 17 d'ochobre de 2012.
  20. votu-pa-bildu El 15-M desautoriza a Stop Desahucios por pidir el votu pa Bildu (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'votu-pa-bildu historial y la votu-pa-bildu última versión)., Deia, 19 d'ochobre de 2012.
  21. votu-pa-eh-bildu.html Berdeak pide'l votu pa EH Bildu, kaosenlared.net, 19 d'ochobre de 2012.
  22. El Coleutivu de presos d'ETA pide'l votu pa Bildu nes eleiciones vasques de 2012, RTVE, 19 d'ochobre de 2012.
  23. Erabaki ante les eleiciones del 21-O, comunicáu de Erabaki na so web, 18 d'ochobre de 2012.
  24. votar-a-eh-bildu Por qué vamos votar a EH Bildu, comunicáu de EHK na so web, 12 d'ochobre de 2012. votar-a-eh-bildu Archiváu el 11 d'avientu de 2013 na Wayback Machine.
  25. La xeometría variable n'EH Bildu, Deia, 28 d'ochobre de 2012.
  26. Bildu y PSE ven a la PNV decidíu a gobernar solo, naiz.info, 10 de payares de 2012.
  27. Entamen l'alcuentru internacional "Frente a la Troika, la nuesa vía: cambéu social y soberanía". Tercer Información. 1 de marzu de 2014. http://www.tercerainformacion.es/spip.php?article64897. 
  28. Intervención de Josu Juaristi nel mitin internacional d'EH Bildu en Bilbao, web d'EH Bildu, 2 de marzu de 2014.
  29. ERC refuga dir con Bildu a les eleiciones europees, La Vanguardia, 30 de xineru de 2014.
  30. Nom foi possível articular a candidatura qu'a Galiza precisa: Nós-Unidade Popular refuga participar nas Eleiçons europeias, web de Nós-UP, 13 de marzu de 2014.
  31. eleiciones europees-3169989 La CUP nun se va presentar a les eleiciones europees, El Periódico de Catalunya, 9 de marzu de 2014.
  32. eleiciones europees# BNG y EH Bildu van allegar xuntos a les eleiciones europees. Naiz. 13 de marzu de 2014. http://www.naiz.info/eu/actualidad/noticia/20140313/bng-y-eh-bildu-concurriran-xuntos-a-les eleiciones europees#. 
  33. pueblos-deciden/ Comunicáu de "Los Pueblos Deciden", web de Puyalón, 16 de marzu de 2014.
  34. La militancia de Andecha Ástur decide participar nes europees na coalición liderada por EH Bildu, asturies.com, 17 de febreru de 2014. (n'asturianu)
  35. candidatura-los pueblos-deciden-en-les eleiciones-al parllamentu européu/ ANC y UP van participar na candidatura "Los Pueblos Deciden" pal Parllamentu Européu, El Periódico de Canaries, 16 de marzu de 2014. candidatura-los pueblos-deciden-en-les eleiciones-al parllamentu européu/ Archiváu el 21 de xunu de 2015 na Wayback Machine.
  36. Josu Juaristi, candidatu d'EH Bildu pa les eleiciones europees, Diario Vasco, 31 de xineru de 2014.
  37. anu-y-mediu-el-escano-consiguíu-por-la-coalicion-los pueblos-deciden_5Sg52Nu6hrjRPogy5JCAV1/ Ana Miranda (BNG) va ocupar un añu y mediu l'escañu consiguíu pola coalición Los Pueblos Deciden, La Información, 26 de mayu de 2014.
  38. Núñez, Javier (17 de mayu de 2014). «verdes-o-la izquierda radical-en-el parllamentu européu EH Bildu dulda ente los verdes o la izquierda radical nel Parllamentu Européu». Deia. http://www.deia.com/2014/05/17/politica/elecciones-europeas/eh-bildu-dulda-ente-los verdes-o-la izquierda radical-en-el parllamentu européu. Consultáu'l 28 de mayu de 2014. 
  39. GUE-NGL (ed.): «Strengthened Left will fight for alternatives to EU leaders' dud politics» (11 de xunu de 2014). Consultáu'l 11 de xunu de 2014.
  40. en-el grupu-d'esquierda europea- El europarllamentariu d'EH Bildu va integrar nel grupu d'esquierda europea, Deia, 11 de xunu de 2014.
  41. «EH Bildu, Geroa Bai, Aranzadi y I-E cierren l'alcuerdu por que Asiron sía'l nuevu alcalde de Pamplona». Diariu de Noticies (11 de xunu de 2015).
  42. «Sortu, EA y Aralar alternen puestos na llista d'EH Bildu para Navarra», Diario Vasco, 28 de marzu de 2015.
  43. «Xabi Lasa va arrenunciar tamién a dirixir Aralar en Navarra», Noticies de Navarra, 4 d'agostu de 2015.
  44. «diez-homes-y-muyeres-del gobiernu-del cambéu-en-navarra Un Gobiernu pa un cambéu históricu», Noticies de Navarra, 17 de xunetu de 2015.
  45. «Les bases d'EH Bildu designen a Otegi como candidatu a lehendakari». El País (24 de mayu de 2016).
  46. «puede-ser-candidatu-esclúye-y allegar-eleiciones-vasques-20160829194654.html La Xunta ratifica que Otegi nun puede ser candidatu y esclúye-y d'allegar a les eleiciones vasques». Europa Press (29 d'agostu de 2016).
  47. «candidatura-de-iriarte-a-lehendakari-en constatando-diferencies-bastante-marcaes-con-el-pnv EH Bildu va presentar la candidatura de Iriarte a lehendakari en constatando diferencies "abondo marcaes" cola PNV». Noticies de Gipuzkoa. 15 de payares de 2016. http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2016/11/15/politica/euskadi/eh-bildu-presentara-la candidatura-de-iriarte-a-lehendakari-en constatando-diferencies-bastante-marcaes-con-el-pnv. 

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]