Sami kildin
El sami kildin ye una llingua sami falada na Península de Kola, nel noroeste de Rusia. Esti idioma escribir en alfabetu cirílicu.
 Кӣллт са̄мь кӣлл (Kiillt saam' kiill) | |
|---|---|
| Faláu en |  Rusia
|
| Falantes | ~350 |
| Puestu | Nun ta ente los 100 primeros. (Ethnologue 1996) |
| Familia | Llingües uráliques Finu-ugrio |
| Alfabetu | Alfabetu cirílicu |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nun ye oficial |
| Reguláu por | Nun ye reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | smi
|
| ISO 639-3 | sjd
|
 El saami Kildin corresponder cola rexón marcada con 8. | |
Distribución xeográfica[editar | editar la fonte]
Anque'l sami kildin ye faláu por unes 500 persones al traviés de la Península de Kola, l'área alredor de Lovozero tien la mayor concentración de falantes. Ye la mayor de les llingües sami orientales per númberu de falantes, sicasí, el so futuru nun paez tan prometedor como'l sami skolt o'l sami inari. El sami akkala considérase la llingua sami más cercana al kildin. De cutiu el akkala yera consideráu un dialeutu del kildin.
Sistema d'escritura[editar | editar la fonte]
El sami kildin ye escritu con una versión ampliada del alfabetu cirílicu que foi oficialmente aprobáu en 1937.
| А а | Ӓ ӓ | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж | З з | Һ һ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| /a/ | /a/* | /b/ | /v/ | /g/ | /d/ | /je/ | /jo/ | /ʒ/ | /z/ | /ʰ/ |
| И и | Й й | Ҋ ҋ | Ј ј | К к | Л л | Ӆ ӆ | М м | Ӎ ӎ | Н н | Ӊ ӊ |
| /i/ | /j/ | /j̊/ | /k/ | /l/ | /l̥/ | /m/ | /m̥/ | /n/ | /n̥/ | |
| Ӈ ӈ | О о | П п | Р р | Ҏ ҏ | С с | Т т | У у | Ф ф | Х х | Ц ц |
| /ŋ/ | /ɔ/ | /p/ | /r/ | /r̥/ | /s/ | /t/ | /o/ | /f/ | /x/ | /ts/ |
| Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ыы | Ь ь | Ҍ ҍ | Э э | Ӭ ӭ | Ю ю | Я я |
| /tʃ/ | /ʃ/ | /ʃtʃ/ | // | /ɨ/ | /j/ | * | /y/ | /y/* | /ju/ | /ja/ |
Les vocales llargues son marcaes con un macrón (¯) sobre la vocal (y sobre la diéresis nos casos de ӓ y ӭ). Les lletres ӓ, ҋ/ј, ӆ, ӎ, ӊ, ӈ, ҏ, ъ, ь, ҍ y ӭ nun apaecen al entamu de les pallabres, por cuenta de que estes lletres marquen carauterístiques de les consonantes precedentes. La lletra h marca la preaspiración y apaez a metá o a la fin de la pallabra. N'otres versiones de la ortografía l'apóstrofu ye usáu pa marcar la preaspiración.
Ҋ y ј son formes alternaes d'escribir el mesmu soníu, una voz sorda palatal aproximante. La lletra щ apaez namái en préstamos llingüísticos rusos.
Fonoloxía[editar | editar la fonte]
Vocales[editar | editar la fonte]
El diccionariu Rimma Kurutsj presenta les siguientes vocales pa la llingua:
| anterior | central | posterior | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| llarga | corta | llarga | corta | llarga | corta | |
| zarrada |
/iː/ [ӣ] |
/i/ [и] | /ɨː/ [ы̄] | /ɨ/ [ы] | /oː/ [ӯ] | /o/ [у] | |
| media |
/yː/ [э̄] |
/y/ [э] | /oː/ [о̄] | /o/ [o] | |||
| abierta | | /aː/ [а̄] | /a ɐ/~[а] | ||||
Consonantes[editar | editar la fonte]
| Llabial | Alveolar | Postalveolar | Palatal | Velar | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasal | m̥ | m | n̥ | n | (ɲ) | ŋ̊ | ŋ | |||
| Oclusiva | p | b | t | d | k | g | ||||
| Africada | ts | dz | tʃ | dʒ | ||||||
| Fricativa | f | v | s | z | ʃ | ʒ | ç | x | sas | |
| Aproximante (Llateral) |
j̊ | j | ||||||||
| l̥ | l | (ʎ) | ||||||||
| Vibrante | r̥ | r | ||||||||
Referencies[editar | editar la fonte]
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
- Reporte de Ethnologue
- Алфавит саамского языка (кильдинский диалект)
- Diccionariu sami-rusu, Kuruch R. D., Gramática del Sami kildin (DJVU, PDF)
- Idioma sami kildin por Jelena Porsanger (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Datos: Q33656
Multimedia: Kildin Sami language