Diferencies ente revisiones de «Albania»
m r2.7.1) (Robó: Desaniciando ti:አልባኒያ |
m Bot: Migrating 212 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q222 (translate me) |
||
Llinia 168: | Llinia 168: | ||
[[Categoría:Albania]] |
[[Categoría:Albania]] |
||
[[ab:Арнауыҭтәыла]] |
|||
[[ace:Albania]] |
|||
[[af:Albanië]] |
|||
[[ak:Albania]] |
|||
[[als:Albanien]] |
|||
[[am:አልባኒያ]] |
|||
[[an:Albania]] |
|||
[[ang:Albania]] |
|||
[[ar:ألبانيا]] |
|||
[[arc:ܐܠܒܢܝܐ]] |
|||
[[arz:البانيا]] |
|||
[[az:Albaniya]] |
|||
[[bar:Albanien]] |
|||
[[bat-smg:Albanėjė]] |
|||
[[bcl:Albanya]] |
|||
[[be:Албанія]] |
|||
[[be-x-old:Альбанія]] |
|||
[[bg:Албания]] |
|||
[[bi:Albania]] |
|||
[[bn:আলবেনিয়া]] |
|||
[[bo:ཨལ་པ་ཉི་ཡ།]] |
|||
[[bpy:আলবেনিয়া]] |
|||
[[br:Albania]] |
|||
[[bs:Albanija]] |
|||
[[bxr:Албани]] |
|||
[[ca:Albània]] |
|||
[[ce:Албани]] |
|||
[[ceb:Albanya]] |
|||
[[chr:ᎠᎵᏇᏂᏯ]] |
|||
[[ckb:ئالبانیا]] |
|||
[[co:Albania]] |
|||
[[crh:Arnavutlıq]] |
|||
[[cs:Albánie]] |
|||
[[csb:Albańskô]] |
|||
[[cu:Алванїꙗ]] |
|||
[[cv:Албани]] |
|||
[[cy:Albania]] |
|||
[[da:Albanien]] |
|||
[[de:Albanien]] |
|||
[[diq:Arnawudiye]] |
|||
[[dsb:Albańska]] |
|||
[[dv:އަލްބޭނިއާ]] |
|||
[[dz:ཨཱལ་བེ་ནི་ཡ]] |
|||
[[ee:Albania]] |
|||
[[el:Αλβανία]] |
|||
[[eml:Albanî]] |
|||
[[en:Albania]] |
|||
[[eo:Albanio]] |
|||
[[es:Albania]] |
|||
[[et:Albaania]] |
|||
[[eu:Albania]] |
|||
[[ext:Albánia]] |
|||
[[fa:آلبانی]] |
|||
[[fi:Albania]] |
|||
[[fiu-vro:Albaania]] |
|||
[[fo:Albania]] |
|||
[[fr:Albanie]] |
|||
[[frp:Albanie]] |
|||
[[frr:Albaanien]] |
|||
[[fur:Albanie]] |
|||
[[fy:Albaanje]] |
|||
[[ga:An Albáin]] |
|||
[[gag:Albaniya]] |
|||
[[gd:Albàinia]] |
|||
[[gl:Albania - Shqipëria]] |
|||
[[gn:Avaña]] |
|||
[[gu:આલ્બેનિયા]] |
|||
[[gv:Yn Albaan]] |
|||
[[hak:Â-ngì-pâ-nì-â]] |
|||
[[haw:ʻAlepania]] |
|||
[[he:אלבניה]] |
|||
[[hi:अल्बानिया]] |
|||
[[hif:Albania]] |
|||
[[hr:Albanija]] |
|||
[[hsb:Albanska]] |
|||
[[ht:Albani]] |
|||
[[hu:Albánia]] |
|||
[[hy:Ալբանիա]] |
|||
[[ia:Albania]] |
|||
[[id:Albania]] |
|||
[[ie:Albania]] |
|||
[[ilo:Albania]] |
|||
[[io:Albania]] |
|||
[[is:Albanía]] |
|||
[[it:Albania]] |
|||
[[ja:アルバニア]] |
|||
[[jv:Albania]] |
|||
[[ka:ალბანეთი]] |
|||
[[kaa:Albaniya]] |
|||
[[kbd:Албаниэ]] |
|||
[[kg:Albania]] |
|||
[[kk:Албания]] |
|||
[[kl:Albania]] |
|||
[[km:អាល់បានី]] |
|||
[[kn:ಅಲ್ಬೇನಿಯ]] |
|||
[[ko:알바니아]] |
|||
[[koi:Штиприя]] |
|||
[[krc:Албания]] |
|||
[[ku:Albanya]] |
|||
[[kv:Албания]] |
|||
[[kw:Albani]] |
|||
[[ky:Албания]] |
|||
[[la:Albania]] |
|||
[[lad:אלבאניה]] |
|||
[[lb:Albanien]] |
|||
[[li:Albanië]] |
|||
[[lij:Albania]] |
|||
[[lmo:Albania]] |
|||
[[ln:Albania]] |
|||
[[lt:Albanija]] |
|||
[[ltg:Albaneja]] |
|||
[[lv:Albānija]] |
|||
[[mdf:Албания]] |
|||
[[mg:Albania]] |
|||
[[mhr:Албаний]] |
|||
[[mi:Arapeinia]] |
|||
[[mk:Албанија]] |
|||
[[ml:അൽബേനിയ]] |
|||
[[mn:Албани]] |
|||
[[mr:आल्बेनिया]] |
|||
[[mrj:Албани]] |
|||
[[ms:Albania]] |
|||
[[mt:Albanija]] |
|||
[[mwl:Albánia]] |
|||
[[my:အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ]] |
|||
[[mzn:آلبانی]] |
|||
[[na:Arbainiya]] |
|||
[[nah:Albania]] |
|||
[[nds:Albanien]] |
|||
[[nds-nl:Albanië]] |
|||
[[ne:अल्बानिया]] |
|||
[[nl:Albanië]] |
|||
[[nn:Albania]] |
|||
[[no:Albania]] |
|||
[[nov:Albania]] |
|||
[[nv:Dziłigaii Bikéyah]] |
|||
[[oc:Albania]] |
|||
[[or:ଆଲବାନିଆ]] |
|||
[[os:Албани]] |
|||
[[pa:ਅਲਬਾਨੀਆ]] |
|||
[[pam:Albania]] |
|||
[[pap:Albania]] |
|||
[[pcd:Albanie]] |
|||
[[pdc:Albaani]] |
|||
[[pih:Elbanya]] |
|||
[[pl:Albania]] |
|||
[[pms:Albanìa]] |
|||
[[pnb:البانیا]] |
|||
[[pnt:Αλβανία]] |
|||
[[ps:البانیا]] |
|||
[[pt:Albânia]] |
|||
[[qu:Albanya]] |
|||
[[rm:Albania]] |
|||
[[rmy:Shkiperiya]] |
|||
[[ro:Albania]] |
|||
[[roa-rup:Arbinishia]] |
|||
[[roa-tara:Albanie]] |
|||
[[ru:Албания]] |
|||
[[rue:Албанія]] |
|||
[[rw:Alubaniya]] |
|||
[[sa:अल्बेनिया]] |
|||
[[sah:Албания]] |
|||
[[sc:Albania]] |
|||
[[scn:Albanìa]] |
|||
[[sco:Albanie]] |
|||
[[se:Albánia]] |
|||
[[sg:Albanïi]] |
|||
[[sh:Albanija]] |
|||
[[simple:Albania]] |
|||
[[sk:Albánsko]] |
|||
[[sl:Albanija]] |
|||
[[so:Albania]] |
|||
[[sq:Shqipëria]] |
|||
[[sr:Албанија]] |
|||
[[srn:Albanikondre]] |
|||
[[ss:I-Alibheniya]] |
|||
[[st:Albania]] |
|||
[[stq:Albanien]] |
|||
[[su:Albania]] |
|||
[[sv:Albanien]] |
|||
[[sw:Albania]] |
|||
[[szl:Albańijo]] |
|||
[[ta:அல்பேனியா]] |
|||
[[te:అల్బేనియా]] |
|||
[[tet:Albánia]] |
|||
[[tg:Албания]] |
|||
[[th:ประเทศแอลเบเนีย]] |
|||
[[tk:Albaniýa]] |
|||
[[tl:Albanya]] |
|||
[[tpi:Albenia]] |
|||
[[tr:Arnavutluk]] |
|||
[[tt:Албания]] |
|||
[[udm:Албания]] |
|||
[[ug:ئالبانىيە]] |
|||
[[uk:Албанія]] |
|||
[[ur:البانیا]] |
|||
[[uz:Albaniya]] |
|||
[[vec:Albania]] |
|||
[[vep:Albanii]] |
|||
[[vi:Albania]] |
|||
[[vo:Lalbanän]] |
|||
[[war:Albanya]] |
|||
[[wo:Albaani]] |
|||
[[wuu:阿尔巴尼亚]] |
|||
[[xal:Арнгудин Орн]] |
|||
[[xmf:ალბანეთი]] |
|||
[[yi:אלבאניע]] |
|||
[[yo:Albáníà]] |
|||
[[zea:Albanië]] |
|||
[[zh:阿尔巴尼亚]] |
|||
[[zh-min-nan:Shqipëria]] |
|||
[[zh-yue:阿爾巴尼亞]] |
Revisión a fecha de 14:21 8 mar 2013
Albania (n'albanés Shqipëri, país del aigla) ye una república del oeste de la península de los Balcanes, abierta al Mar Adriáticu y al Mar Xónicu.
Albania llenda al norte con Montenegru, al noreste con Serbia, al este cola República de Macedonia y al sur con Grecia.
Nun territoriu de 28.747 km², compuestu mayormente de montes y viesques, viven alredor de 3,5 millones d'habitantes. Les principales ciudaes son la capital, Tirana con 300.000 habitantes, Dürres, Elbasan y Shkodër, con 100.000 habitantes caúna, Vlorë (90.000 hab.) y Korçë (80.000 hab.).
Xeografía
Albania ye un país enforma montesu (70 % del territoriu). El picu cimeru, el monte Korab, tien una altor de 2.753 m penriba'l nivel de la mar.
El restu de la superficie ta compuestu por valles estrenchos y llanures aluviales, escasamente aprovechables pa l'agricultura al alternar les inundaciones coles époques de seca. Les tierres más fértiles son les de la vera de los llagos (Ohrid, Prespa Mayor y Prespa Menor) y les de delles mesetes intermediaries ente'l llanu y el monte.
El ríu mas importante ye'l Drini. Con una llargor de 282 km, ye ún de los pocos con un caudal estable tol añu. Los otros ríos, hasta dalgunos como'l Semani o'l Vjosa de más de 160 km, tán cásique secos dafechu pel branu.
Albania dispón de 450 km de costa ente'l mar Xónicu y el mar Adriáticu.
Na marina, el clima ye mediterraneu, con una temperatura media añal de 16° (7° pel iviernu). D'otra banda, nel interior domina un clima continental, con una media de 10° y contrastes bruscos de temperatura a lo llargo l'añu.
Los principales recursos naturales son el petroleu, el gas natural, el carbón, el cromo, el cobre, la madera, el níquel y la fuercia hidroeléctrica.
Historia
Los ilirios, pueblu de fala indoeuropea asitiaron alredor del añu 1000 edC. nel territoriu actual d'Albania. La so cultura recibió la influyencia de los griegos, qu'establecieron varies colonies nel so territoriu. Más llueu, el territoriu formó la provincia romana d'Iliria.
Dende 1478, tres de vencer la resistencia dirixida por Gjergj Kastrioti Skenderbeg, consideráu héroe nacional, formó parte del Imperiu otomanu.
A la fin de la Guerra de los Balcanes, Albania declaró la independencia en 1912, pero'l país conoció una gran inestabilidá. Ente 1928 y 1948 Albania foi una monarquía, na que reinaron Zog I d'Albania (1928-1939) y, demientres la ocupación italiana na Segunda Guerra Mundial, Vitor Manuel III de Saboya (1939-1943).
Tres la Segunda Guerra Mundial, los comunistes, dirixíos por Enver Hoxha tomaron el poder. Ente 1944 y 1990, cinco años dempués de que morriera Hoxha, Albania conoció una dictadura d'inspiración estalinista. Les sucesives rotures del réxime cola Yugoslavia de Tito (1948), la XRSS (1961) y China (1978) llevaron al país a una política d'aislamientu total y d'autarquía. Les consecuencies d'esta política fueron el retrasu teunolóxicu y económicu, amás d'una terrible represión.
Dende 1990 Albania conoz una evolución hacia la democracia, pero ha de facer frente a problemes económicos, al crime organizáu y a la llegada masiva de refuxaos de Kosovu (Serbia).
Política
Dende 1990, Albania ye una democracia parllamentaria.
El xefe d'estáu ye'l Presidente de la República, elixíu por 5 años per aciu de sufraxu indireutu pola Kuvendi (Xunta). El Presidente de la república noma al Primer Ministru y al gobiernu (17 ministros y 9 secretarios d'Estáu) y somételos a l'aprobación de la Kuvendi.
La Kuvendi e Shqipërisë (Xunta d'Albania), conocida na dómina comunista como Kuvendi Popullor (Xunta del pueblu) ye un parllamentu monocameral, con competencies en materia de política interior, esterior y pa modificar la constitución.
La mayoría de la Kuvendi renuévase cada cuatro años y componse de 100 diputaos elixíos por mayoría absoluta, a los que s'amiesten otros 40 escoyíos proporcionalmente polos partíos.
Los principales partíos políticos albaneses son:
- Partíu Socialista d'Albania (Partia Socialiste e Shqipërisë, PSSH), fundáu en 1991 y miembru de la Internacional Socialista. Dirixíu pol actual primer ministru Fatos Nano, gobierna'l país dende 1997. Nes eleiciones de 2001, recibió'l 41,5% de los votos (52,8% en 1997) y cuenta con 73 diputaos na Kuvendi.
- Partíu Democráticu d'Albania (Partia Demokratike e Shqipërisë, PDSH), de tipu conservador. Ye'l principal partíu de la oposición dende 1997. En 2001, col 36,8% de los votos algamó 46 diputaos (35 en 1997)
- Partíu Democráticu (Partia Demokrate): 5,1% de los votos y 6 diputaos.
- Partíu Social-demócrata (Partia Social-Demokrate, PSD): aliáu al PSSH de Fatos Nano. En 2001 obtuvo'l 3,6% de los votos y 4 diputaos.
Organización alministrativa
Albania ta xebrada en 36 rrethe (distritos), agrupaos en 12 qark (provincies). La capital, Tirana, tien un estatutu especial:
Llista de distritos:
Economía
El so PIB ye de 8.528.000.000$, si bien tien mas d'un 50% d'economía Subversiva, y estímase que'l so PIB real ye d'alrodiu de 18.700.000.000$, atendiendo a esto'l so PIB per capita sedría de 4,900$ con una tasa de xorrecimientu del 5,5% en 2005. Estremáu por seutores el primariu tien un 22,8% d'esti, l'Industrial tien el 21,5% y el Terciariu'l 55,7%. Tien una Rinxa llaboral d'unos 1,09 millones mas 345.000 emigrantes. El desemplegu ta al rodiu del 14,3% oficialmente, anque fálase estraoficialmente de que ronda'l 30%. La tasa d'inflacción algama'l 2,4% y la ocupación estremase de la forma:
- Seutor Primariu:58%
- Seutor Secundariu:19%
- Seutor Servicios:23%
Les sos esportaciones nel añu 2005 foron de 650$ y les sos importaciones de 2473$, tien una balanza comercial perdesequilibrada.
Demografía
Les principales relixones n'Albania son:
- Musulmanes 70%
- Ortodoxos griegos 20%
- Católicos 10%
Enllaces esternos
- Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Albania.
- (n'inglés) National Tourism Organization Páxina oficial d'información de viaxes y turismu d'Albania]
- (n'inglés) Sitiu oficial del Presidente de la República
- (n'inglés) Sitiu oficial del Gobiernu albanés
- (castellán) Informaciones práctiques pa viaxeros
- (en francés) Noticies d'Albania
- (n'italianu) Presentación d'Albania del Institutu italianu pal comerciu esterior
Organización pa la Cooperación Islámica | ||
---|---|---|
Afganistán | Albania | Arabia Saudita | Arxelia | Azerbaixán | Baḥréin | Bangladex | Benín | Brunéi | Burkina Fasu | Camerún | Chad | Comores | Costa de Marfil | El Líbanu | Emiratos Árabes Xuníos | Exiptu | Gabón | Gambia | Guinea | Guinea-Bisáu | Guyana | Indonesia | Irán | Iraq | Kazakstán | Kirguistán | Kuwait | Libia | Malasia | Maldives | Malí | Marruecos | Mauritania | Mozambique | Níxer | Nixeria | Omán | Paquistán | Palestina | Qatar | Senegal | Sierra Lleona | Siria | Somalia | Sudán | Surinam | Taxiquistán | Togu | Tunicia | Turkmenistán | Turquía | Uganda | Uzbequistán | Xibuti | Xordania | Yeme
Países observadores: Bosnia y Herzegovina | República Centroafricana | Rusia | Tailandia | República Turca de Xipre del Norte |
- ↑ URL de la referencia: https://www.oic-oci.org/states/?lan=en. Data de consulta: 29 ochobre 2022.
- ↑ URL de la referencia: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editorial: Interpol. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editorial: Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
- ↑ URL de la referencia: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://public.wmo.int/en/members/albania. Data de consulta: 26 mayu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consulta: 21 xunetu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consulta: 16 marzu 2024. Páxina: 4. Supports qualifier: data de principiu.
- ↑ Aplícase a esta parte: masculín singular.
- ↑ Aplícase a esta parte: femenín singular.