Revisión a fecha de 10:48 2 may 2012

Pelayo o Pelayu (¿? - Cangues d'Onís, Asturies, 737) foi'l primer monarca del reinu d'Asturies que rixó hasta la so muerte. El so orixe ye controvertíu, anque se-y atribúin los oríxenes más variaos. La Crónica Albeldense conviértelu nún noble godu («XV. ITEM ORDO GOTORUM OBETENSIUM REGUM. 1. Primum in Asturias Pelagius rg. in Canicas an. XVIIII. Iste, ut supra diximus, a Uittizzanc rege de Toleto expulsus Asturias ingressus.^[1]). El testamentu d'Alfonso III, del añu 869,^[2] en que'l rei Magnu dona al presbíteru Sisnando la ilesia de Santa María de Tenciana (Tiñana, Siero) que so tíu Alfonso el Castu ganara de les propiedaes pertenecientes a so bisgüelu Pelayo, vincula territorialmente a Pelayo col área central d'Asturies, anque ensin aportar datos sobro'l so llugar d'orixe. Frenó la espansión de los musulmanes haza'l norte, comenzó la conquista cristiana y se lu considera tradicionalmente como'l fundador del reinu d'Asturies, anque investigaciones arqueolóxique recientes suxeren que podría tenelo fecho sobre una organización política llocal anterior.^[3]

La llenda

Según la lleenda, Pelayo yera un noble visigodu, fíu del duque Favila. Por cuenta de les intrigues ente la nobleza visigoda, el rei Witiza conspiró p'asesinar a so padre. Pelayo fuxó a Asturies, onde tenía amigos o familia. Darréu, al sentise inseguru na Península, coló como pelegrín a Xerusalén. Ellí permaneció hasta la muerte de Witiza y entronización de Rodrigo, del que yera partidariu. Con ésti, ocupó'l cargu de conde d'espatarios o de la guardia del rei y como talu combatió na batalla de Guadalete n'abril o mayu del añu 711. Tres la batalla abellugóse en Toledo y, a la cayida de la ciudá (714), mentes otros escapaben a Francia, elli volvió a Asturies, supuestamente custodiando l'ayalga del rei visigodu.

Les primeres incursiones árabes nel norte fueron les de Muza ente los años 712 y 714. Entró n'Asturies pel puertu de Tarna, remontó'l ríu Nalón y tomó Lucus Asturum (Llugo) y dempués Xixón, onde dexó a cargu al gobernador Munuza. Les families dominantes del restu de les ciudaes asturianes capitularon y probablemente tamién la familia de Pelayo.

En 718 tuvo llugar una primera revuelta encabezada por Pelayo (al paecer porque Munuza casárase pola fuerza con so hermana Adosinda), que fracasó. Pelayo foi deteníu y unviáu a Córdoba. Sicasí, consiguió escapar y volver a Asturies, onde encabezó una segunda sublevación, refuxándose nos montes de Cuadonga y Cangues, onde se caltenía la resistencia.

En 722 Munuza unvió a un xeneral, Al Qama, a someter a los sublevaos. Al Qama empobinóse contra Bres (Piloña), onde s'atopaba Pelayo. Ésti marchó coles tropes hasta'l monte Auseva, nel valle de Cangues y ellí, na Batalla de Cuadonga, aniquiló al destacamentu d'Al Qama que venía de la península p'ayudar a sofocar definitivamente la resistencia nos montes cantábricos.

Tres la batalla, el gobernador militar al mandu de la metá norte de la península Ibérica, Munuza, que tenía como base Xixón, tentó escapar d'Asturies y algamar la seguranza de les sos posiciones na meseta, pero foi prindáu y executáu xunto col so séquitu y tropes nún valle del centru d'Asturies.

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Pelayo.

Reinu d'Asturies (718-925)
Predecesor: Nun hubo	Rei d'Asturies 718 - 737	Socesor: Favila

Ver tamién

Anexu:Llista de Reis d'Asturies

Referencies =

↑ "LLISTA DE LOS REIS GODOS D'UVIÉU. 1. El primeru n'Asturies foi Pelayo. Reinó en Cangues 18 años. Ésti, como enantes diximos, llegó a Asturies espulsáu de Toledo pol rei Witiza." Crónica Albeldense (CSIC Institutu d'Historia).
↑ RISCO, Fr. Manuel, España Sagrada, tomo XXX-VII, Madrid, 1789
↑ Noticia en La Voz de Avilés

[1] "LLISTA DE LOS REIS GODOS D'UVIÉU. 1. El primeru n'Asturies foi Pelayo. Reinó en Cangues 18 años. Ésti, como enantes diximos, llegó a Asturies espulsáu de Toledo pol rei Witiza." Crónica Albeldense (CSIC Institutu d'Historia).

[2] RISCO, Fr. Manuel, España Sagrada, tomo XXX-VII, Madrid, 1789

[Noticia_en_La_Voz_de_Avilés-3] Noticia en La Voz de Avilés

[1]

[2]

[3]

@@ Llinia 27: / Llinia 27: @@
 }}
 [[Archivu:Don Pelayo.jpg|thumb|300ppx|Monumentu a Pelayo en Cuadonga]]
-'''Pelayo''' o '''Pelayu''' (¿? - [[Cangues d'Onís]], [[Asturies]], [[737]]) foi'l primer monarca del [[reinu d'Asturies]] que rixó hasta la so muerte. El so orixe ye controvertíu, anque se-y atribúin los oríxenes más variaos. La [[Crónica Albeldense]] conviértelu nún noble godu («<small>''XV. ITEM ORDO GOTORUM OBETENSIUM REGUM</small>. 1. Primum in Asturias Pelagius rg. in Canicas an. XVIIII. Iste, ut supra diximus, a Uittizzanc rege de Toleto expulsus Asturias ingressus.<ref><cite>"LLISTA DE LOS REIS GODOS D'UVIÉU. 1. El primeru n'Asturies foi Pelayo. Reinó en Cangues 18 años. Ésti, como enantes diximos, llegó a Asturies espulsáu de Toledo pol rei Witiza." [http://www.ih.csic.es/paginas/fmh/albeldensia.htm Crónica Albeldense (CSIC Institutu d'Historia)].</ref></cite>). El testamentu d'[[Alfonso III]], del añu [[869]],<ref> RISCO, Fr. Manuel, ''España Sagrada'', tomo XXX-VII, Madrid, 1789</ref> en que'l rei Magnu dona al presbíteru ''Sisnando'' la ilesia de Santa María de Tenciana ([[Tiñana]], [[Siero]]) que so tíu [[Alfonso el Castu]] ganara de les propiedaes pertenecientes a so bisgüelu Pelayo, vincula territorialmente a Pelayo col área central d'Asturies, anque ensin aportar datos sobro'l so llugar d'orixe. Frenó la espansión de los musulmanes haza'l norte, comenzó la [[Conquista Cristiana de la Península Ibérica|conquista cristiana]] y se lu considera tradicionalmente como'l fundador del [[reinu d'Asturies]], anque investigaciones arqueolóxique recientes suxeren que podría tenelo fecho sobre una organización política llocal anterior.<ref name="Noticia en La Voz de Avilés">[http://www.elcomerciodigital.com/aviles/20080201/castrillon/datacion-restos-encontrados-penon-20080201.html Noticia en La Voz de Avilés]</ref>
+'''Pelayo''' o '''Pelayu''' (¿? - [[Cangues d'Onís]], [[Asturies]], [[737]]) foi'l primer monarca del [[reinu d'Asturies]] que rixó hasta la so muerte. El so orixe ye controvertíu, anque se-y atribúin los oríxenes más variaos. La [[Crónica Albeldense]] conviértelu nún noble godu («<small>''XV. ITEM ORDO GOTORUM OBETENSIUM REGUM</small>. 1. Primum in Asturias Pelagius rg. in Canicas an. XVIIII. Iste, ut supra diximus, a Uittizzanc rege de Toleto expulsus Asturias ingressus.<ref><cite>"LLISTA DE LOS REIS GODOS D'UVIÉU. 1. El primeru n'Asturies foi Pelayo. Reinó en Cangues 18 años. Ésti, como enantes diximos, llegó a Asturies espulsáu de Toledo pol rei Witiza." [http://www.ih.csic.es/paginas/fmh/albeldensia.htm Crónica Albeldense (CSIC Institutu d'Historia)].</ref></cite>). El testamentu d'[[Alfonso III]], del añu [[869]],<ref> RISCO, Fr. Manuel, ''España Sagrada'', tomo XXX-VII, Madrid, 1789</ref> en que'l rei Magnu dona al presbíteru Sisnando la ilesia de Santa María de Tenciana ([[Tiñana]], [[Siero]]) que so tíu [[Alfonso el Castu]] ganara de les propiedaes pertenecientes a so bisgüelu Pelayo, vincula territorialmente a Pelayo col área central d'Asturies, anque ensin aportar datos sobro'l so llugar d'orixe. Frenó la espansión de los musulmanes haza'l norte, comenzó la [[Conquista Cristiana de la Península Ibérica|conquista cristiana]] y se lu considera tradicionalmente como'l fundador del [[reinu d'Asturies]], anque investigaciones arqueolóxique recientes suxeren que podría tenelo fecho sobre una organización política llocal anterior.<ref name="Noticia en La Voz de Avilés">[http://www.elcomerciodigital.com/aviles/20080201/castrillon/datacion-restos-encontrados-penon-20080201.html Noticia en La Voz de Avilés]</ref>
 == La llenda ==