Diferencies ente revisiones de «Ḷḷ»
Sin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
Llinia 66: | Llinia 66: | ||
Toes estes realizaciones del fonema /ʎ/ son carauterístiques de les fasteres dialeutales occidentales de la llingua asturiana, que Diego Catalán nomó B, C ya D, esto ye, los conceyos de Valdés, Tineo, Cangas del Narcea, Degaña, Somiéu, Teberga, Quirós; l'este de los conceyos de Navia, Villayón, Allande ya Ibias, y l'ueste de los conceyos de Cuideiru, Salas y Miranda. |
Toes estes realizaciones del fonema /ʎ/ son carauterístiques de les fasteres dialeutales occidentales de la llingua asturiana, que Diego Catalán nomó B, C ya D, esto ye, los conceyos de Valdés, Tineo, Cangas del Narcea, Degaña, Somiéu, Teberga, Quirós; l'este de los conceyos de Navia, Villayón, Allande ya Ibias, y l'ueste de los conceyos de Cuideiru, Salas y Miranda. |
||
Na fastera del asturianu |
Na fastera del asturianu central, la "che vaqueira" ye propia de los conceyos de Ḷḷena, Riosa y Ayer, y tamién del sur de los conceyos de Mieres ya Morcín. |
||
Na provincia de Lleón atópase esti fechu nes comarques de [[Babia]], [[Ḷḷaciana]], [[Ḷḷuna]], [[Los Argüellos]], norueste d'[[El Bierzu]] ya al norte d'[[Omaña]]. |
Na provincia de Lleón atópase esti fechu nes comarques de [[Babia]], [[Ḷḷaciana]], [[Ḷḷuna]], [[Los Argüellos]], norueste d'[[El Bierzu]] ya al norte d'[[Omaña]]. |
Revisión a fecha de 04:08 23 feb 2011
Esti artículu o seición necesita correxise urxentemente. Tien fallos na redaición, la gramática o la ortografía que precisen meyorase. |
A-a | B-b | C-c | D-d | E-e | |||
F-f | G-g | H-h | I-i | L-l | |||
M-m | N-n | Ñ-ñ | O-o | P-p | |||
Q-q | R-r | S-s | T-t | U-u | |||
V-v | X-x | Y-y | Z-z | ||||
Ḷ (minúscula: ḷ) ye una lletra del alfabetu llatinu derivada de la L con una marca diacrítica en forma de puntu inferior. Úsase en delles llingües pa representar varios soníos.
- N'asturianu, úsense dos (el dígrafu Ḷḷ; minúscula: ḷḷ) pa representar dalgunos soníos dialeutales del oeste cola Ll ó ll estándar que representa'l fonema llateral palatal (AFI) /ʎ/), cuasi toos con caráuter africáu, que constituyen soníos únicos nel conxuntu de llingües de la Península ibérica. Ente esti grupu de pronunciaciones dialeutales, comunmente denomaes che vaqueira, podríen apaecer básicamente, según l'estudiu del Catedráticu de Dialeutoloxía Xosé Lluis García Arias[1]:
-[ɖ]: prepalatal, oclusiva, sonora. Carauterística de la zona de A Estierna nel conceyu d' Ibias
-[ɖʐ]: prepalatal, africada, sonora. Propia de la fala de La Bordinga y del Altu Ayer
-[ʈʂ]: prepalatal, africada, sorda. Conceyos d'Ayer, Quirós y otros
-[t's]: alveolar, africada, sorda. Conceyos de Ḷḷena, sur de Mieres y otros.
Antiguamente, esti grupu de soníos yera representáu por lh (el sistema d'escritura propuestu por Fernán Coronas), ts o ŝ. Esti grafema namái emplégase en textos dialeutales y en toponimia del ueste d'Asturies. Poles dificultaes d'usar esti grafema en textos dixitales úsase'l símbolu non-diacríticu l.l (mayúscula: L.l).
Orixe
Diacrónicamente toos estos soníos provienen de l- y -ll- llatines y, en delles ocasiones, de pl-, kl- y fl- Asina:
- lupu> ḷḷobu
- molle> mueḷḷe
- clamare> ḷḷamar
- plantare> ḷḷantar
- (Villa) Flaccidiana > Ḷḷaciana
Distribuición
Toes estes realizaciones del fonema /ʎ/ son carauterístiques de les fasteres dialeutales occidentales de la llingua asturiana, que Diego Catalán nomó B, C ya D, esto ye, los conceyos de Valdés, Tineo, Cangas del Narcea, Degaña, Somiéu, Teberga, Quirós; l'este de los conceyos de Navia, Villayón, Allande ya Ibias, y l'ueste de los conceyos de Cuideiru, Salas y Miranda.
Na fastera del asturianu central, la "che vaqueira" ye propia de los conceyos de Ḷḷena, Riosa y Ayer, y tamién del sur de los conceyos de Mieres ya Morcín.
Na provincia de Lleón atópase esti fechu nes comarques de Babia, Ḷḷaciana, Ḷḷuna, Los Argüellos, norueste d'El Bierzu ya al norte d'Omaña.
Otros usos
En fonética representa l'alófonu llateral interdental y apaez cuando el fonema /l/ ta en posición silábica postnuclear y precede a /θ/.
Enllaces esternos
Archivu oral del asturianu, con dellos testimonios orales de "che vaqueira"
Bibliografía
- BORREGO NIETO, Julio. Leonés en Manual de dialectología hispánica tomu 1 Barcelona, Ariel, 1996.
- GARCÍA ARIAS, Xosé Lluis. Gramática histórica de la llingua asturiana Uvieu, Academia de la *llingua asturiana, 2003.
- VIEJO, Xulio. La formación histórica de la llingua asturiana Uvieu, Trabe, 2003.