Diferencies ente revisiones de «Idioma albanés»

← Edición más antigua Edición más nueva →

Contenido eliminado Contenido añadido

En renglón

Revisión a fecha de 19:27 2 pay 2010

L'albanés (shqip o gjuha shqipe) ye una llingua indoeuropea que falen alredor de seis millones de persones, de los que trés millones viven n'Albania; los otros falantes repártense mayormente ente Kosovu, Macedonia, Serbia, Montenegru y el noroeste de Grecia. Hai tamién una comunidá albanófona importante nel sur d'Italia, la de los arbëresh (arbëresci n'italianu), qu'anició nel país coles emigraciones del sieglu XVI. Tamién s'alcuentren grupinos mas pequeños de falantes en Bulgaria, Rumanía, Turquía, Ucraína y ente la diáspora albanesa d'Estaos Xuníos y Australia.

Clasificación

Dialectos

L'albanés tien dos dialectos estremaos, el toscu (tosk), y el guegu (geg), separaos pol ríu Shkumbi.

El toscu ye'l dialectu del centru-sur d'Albania, y de les minoríes albanófones d'Italia y Grecia. El guegu fálase nel norte d'Albania, en Serbia, Montenegru y Macedonia.

Ente los dos hai diferencies léxiques y fonolóxiques. Por exemplu, la /m/ o la /n/ del guegu correspuenden munches veces a una /r/ en toscu, como se pue ver comparando'l nome d'Albania nos dos dialectos (Shqipnija y Shqipëria respectivamente)

La normativización de la llingua escrita standard que s'emplega anguaño fíxose a partir del dialectu toscu.

Fonoloxía

Gramática

Vocabulariu

Historia

Escritura

Los primeros testos escritos n'albanés son abondo serondos y daten de la segunda metá del sieglu XV.

Tres varies tentatives de crear alfabetos autóctonos (como l'elbasan, el büthakukye y l'argyrokastron, basaos los trés na escritura cursiva griega) o d'usar l'alfabetu griegu y el cirílicu, l'albanés empezó a escribise col alfabetu llatín a partir de principios del sieglu XX.

Orde alfabéticu y valor de los grafemes

(La trescripción faise d'alcuerdu coles normes de l'alfabetu fonéticu internacional)

A

B

C

Ç

D

DH

E

Ë

F

G

GJ

H

I

J

K

L

LL

M

N

NJ

O

P

Q

R

RR

S

SH

T

TH

U

V

X

XH

Y

Z

ZH

a

b

c

ç

d

dh

e

ë

f

g

gj

h

i

j

k

l

ll

m

n

nj

o

p

q

r

rr

s

sh

t

th

u

v

x

xh

y

z

zh

a

b

ʦ

ʧ

d

ð

ɛ

ə

f

ɡ

ɟ

h

i

j

k

l

ɫ

m

n

ɲ

ɔ

p

c

ɾ

r

s

ʃ

t

θ

u

v

ʣ

ʤ

y

z

ʒ

Estatus oficial

L'albanés ye la llingua oficial d'Albania. Ye tamién una de les llingües oficiales de Kosovu (xunto col serbiu) y de delles rexones de Macedonia.

Escritores en llingua albanesa

Naim Frashëri (1846-1900)
Ismail Kadare (nacíu en 1936)

@@ Llinia 1: / Llinia 1: @@
-L''''albanés''' ( ''shqip'' o ''gjuha shqipe'') ye una llingua [[Indoeuropéu|indoeuropea]] que falen alredor de seis millones de persones, de los que trés millones viven n'[[Albania]]; los otros falantes  repártense mayormente ente [[Kosovo]], [[Macedonia]], [[Serbia y Montenegru]] y el noroeste de [[Grecia]]. Hai tamién una comunidá albanófona importante nel sur d'Italia, la de los ''arbëresh'' (''arbëresci'' n'[[italianu]]), qu'anició nel país coles emigraciones del [[sieglu XVI]]. Tamién s'alcuentren grupinos mas pequeños de falantes  en [[Bulgaria]], [[Rumanía]], [[Turquía]], [[Ucrania]] y ente la diáspora albanesa d'[[Estaos Uníos]] y [[Australia]].
+L''''albanés''' (''shqip'' o ''gjuha shqipe'') ye una llingua [[Indoeuropéu|indoeuropea]] que falen alredor de seis millones de persones, de los que trés millones viven n'[[Albania]]; los otros falantes repártense mayormente ente [[Kosovu]], [[Macedonia]], [[Serbia]], [[Montenegru]] y el noroeste de [[Grecia]]. Hai tamién una comunidá albanófona importante nel sur d'Italia, la de los ''arbëresh'' (''arbëresci'' n'[[italianu]]), qu'anició nel país coles emigraciones del [[sieglu XVI]]. Tamién s'alcuentren grupinos mas pequeños de falantes  en [[Bulgaria]], [[Rumanía]], [[Turquía]], [[Ucraína]] y ente la diáspora albanesa d'[[Estaos Xuníos]] y [[Australia]].
 ==Clasificación==
@@ Llinia 6: / Llinia 6: @@
 L'albanés tien dos dialectos estremaos, el '''toscu''' (''tosk''), y el '''guegu''' (''geg''), separaos pol [[ríu Shkumbi]].
-El toscu ye'l dialectu del centru - sur d'[[Albania]], y de les minoríes albanófones d'[[Italia]] y [[Grecia]].
+El toscu ye'l dialectu del centru-sur d'[[Albania]], y de les minoríes albanófones d'[[Italia]] y [[Grecia]].
-El guegu fálase nel norte d'[[Albania]], en [[Serbia y Montenegru]] y en [[Macedonia]].
+El guegu fálase nel norte d'[[Albania]], en [[Serbia]], [[Montenegru]] y [[Macedonia]].
-Ente los dos  hai diferencies lésiques y fonolóxiques.  Por exemplu, la /m/  o la /n / del guegu correspuende munches veces a una /r/ en toscu, como se pue ver comparando el nome d'[[Albania]]  nos dos dialectos ( ''Shqipnija'' y  ''Shqipëria'' respectivamente)
+Ente los dos hai diferencies léxiques y fonolóxiques. Por exemplu, la /m/ o la /n/ del guegu correspuenden munches veces a una /r/ en toscu, como se pue ver comparando'l nome d'[[Albania]] nos dos dialectos (''Shqipnija'' y  ''Shqipëria'' respectivamente)
-La normativación de la la llingua escrita standard que s'emplega anguaño fízose a partir del dialectu toscu.
+La normativización de la llingua escrita standard que s'emplega anguaño fíxose a partir del dialectu toscu.
 ==Fonoloxía==
@@ Llinia 24: / Llinia 24: @@
 Los primeros testos escritos n'albanés son abondo serondos y daten de la segunda metá del [[sieglu XV]].
-Tres varies tentatives de crear alfabetos autóctonos ( como l'[[elbasan]], el [[büthakukye]] y  l'[[argyrokastron]], basaos los tres na escritura cursiva griega ) o d'usar l'[[alfabetu griegu]] y el [[alfabetucirílicu|cirílicu]], l'albanés empezó a escribise col [[alfabetu llatinu]] a partir de principios del [[sieglu XX]].
+Tres varies tentatives de crear alfabetos autóctonos (como l'[[elbasan]], el [[büthakukye]] y l'[[argyrokastron]], basaos los trés na escritura cursiva griega) o d'usar l'[[alfabetu griegu]] y el [[alfabetu cirílicu|cirílicu]], l'albanés empezó a escribise col [[alfabetu llatín]] a partir de principios del [[sieglu XX]].
 '''Orde alfabéticu y valor de los [[grafema|grafemes]]'''
-(La trescripción faise d'alcuerdu coles normes de l'[[alfabetu fonéticu internacional]]).
+(La trescripción faise d'alcuerdu coles normes de l'[[alfabetu fonéticu internacional]])
-{| border="1" width="100%" style="text-align: center; vertical-align: middle;"
+{| border="1" width="100%" style="text-align: center; vertical-align: middle;"
 |-----
 | A || B || C || Ç || D || DH || E || Ë
@@ Llinia 54: / Llinia 54: @@
 ==Estatus oficial==
-L'albanés ya la llingua oficial d'[[Albania]]. Ye tamién una de les llingües oficiales de [[Kosovo]] (col [[serbiu]]) y de delles rexones de [[Macedonia]].
+L'albanés ye la llingua oficial d'[[Albania]]. Ye tamién una de les llingües oficiales de [[Kosovu]] (xunto col [[serbiu]]) y de delles rexones de [[Macedonia]].
 ==Escritores en llingua albanesa==
 * [[Naim Frashëri]] ([[1846]]-[[1900]])
-* [[Ismail Kadare]] ( nacíu en [[1936]])
+* [[Ismail Kadare]] (nacíu en [[1936]])
 [[Categoría:Llingües indoeuropees]]