Aráu (preséu)

El Llabiegu ye un aperiu perimportante emplegáu dende los tiempos prehistóricos. Ye un aperiu que movíu por fuercia animal o mecánica sirve pa llabrar la tierra abriendo regatos n'ello.

Historia

Los primeros llabiegos foron seique rames d'arboles con forma de forcáu, ún de los estremos emplegábase pa cavar na tierra, y l'otru o los otros como mangu. L'instrumentu podía emburriase o ser arrastráu por cuerdes ataes a una persona o animal. Dellos llabiegos simples entá úsense en suelos lixeros d'algunes zones en víes de desendolcu.

Los romanos na antigüedad usaben un llabiegu lixeru de rascáu con una reya de fierro tiráu por gües. El llabiegu pesáu con ruedes doi desendolcáu na Edá Media (Aprox. del sieglu V al XV) pa voltiar el suelu mas duro del norueste d'Europa. Esti llabiegu tenía una punta afilada de fierro pa llabrar el suelu. Esti cortaor afiláu vertical ta asitiáu na parte d'alantre de la reya pa llevantar la tierra llabrao, y una llingüeta trés de la reya que podía suxetase a un grupu de dos a ocho gües. El llabiegu Roterham foi desendolcáu n'Inlaterra nel 1730. La so estructuratriangular fizo más fácil tirar del mesmu y asinó'l diseñu básicu pa llabiegos de caballos.

El llabiegu camudó poco fasta la década de 1830, cuando el ferreru estaunidense John Deere inventó la reya d'aceru, pa llabrar la tierra duro de les praderes del Mediu Ueste d'Estaos Xuníos. El llabiegu de dos ruedes, que tinía un aposentu pal conductor, apaició na década de 1860. Los trautores a vapor emplegáronse con ésitu na década de 1890, y dempués de 1900 los trautores con motor de gasolina, más baratos, entamaron a camudar a los caballos nel tiru'l llabiegu. Ensin embargu, los trautores nun se utilizaron abondo fasta la introduición de los pequeños trautores multiusu en 1924 y el desendolcu de los neumáticos de baxa presión en 1932.

Los llabiegos modernos tiráos por trautor puen tener fasta cinco conxuntos de reyes y regulaores, que puen subise o baxase hidráuicamente. Los llabiegos de discu, que s'emplegen en suelu duro, cunten con varios discos cóncaros. Nos araos rotatorios, tamién conocíos como motocultores, empléguense delles cuchielles montáes so un exe xiratoriu horizontal. El llabor a gran profundidá fáese con llabiegos de subsuelu, que tienen cuchares afiláes d'aceru que pueen trescalar nel suelu fasta 1m, o con llabiegos de bédanu, que tienen delles guíes que sofiten forcáos capaces de llabrar fasta 50 cm de profundidá.