Diferencies ente revisiones de «Nueche»
m +{{control d'autoridaes}} |
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-Xesucristo +Xesucristu) |
||
| Llinia 30: | Llinia 30: | ||
== La nueche na cultura popular == |
== La nueche na cultura popular == |
||
La nueche ye l'escenariu típicu de les [[narración|histories]] de [[mieu]], una y bones la nueche suelse acomuñar al [[peligru]], a los [[bandolerismo|bandíos]] y animales peligrosos que se despinten tres la [[escuridá]]. Coles mesmes, dizse que [[criatura fantástica|criatures fantástiques]] como los [[home llobu|homes llobu]] y los [[vampiros]] son más poderosos pela nueche. Inclusive hai criatures fantástiques malvaes de les que se diz que nun soporten la lluz solar. Nel [[cristianismu]], la nueche ye acomuñada col fin de los díes de los [[ser humanu|seres humanos]] na [[tierra]], cola venida de [[ |
La nueche ye l'escenariu típicu de les [[narración|histories]] de [[mieu]], una y bones la nueche suelse acomuñar al [[peligru]], a los [[bandolerismo|bandíos]] y animales peligrosos que se despinten tres la [[escuridá]]. Coles mesmes, dizse que [[criatura fantástica|criatures fantástiques]] como los [[home llobu|homes llobu]] y los [[vampiros]] son más poderosos pela nueche. Inclusive hai criatures fantástiques malvaes de les que se diz que nun soporten la lluz solar. Nel [[cristianismu]], la nueche ye acomuñada col fin de los díes de los [[ser humanu|seres humanos]] na [[tierra]], cola venida de [[Xesucristu]] en busca de la so [[Ilesia]] que ta compuesta por tolos cristianos fieles. La nueche comparar col estáu moral del [[ser humanu|home]] so la influencia de [[Satanás]]. Los cristianos (salvo los ortodoxos, que lo faen el 6 de xineru) celebren la [[Navidá|Natividá del Señor]] a medianueche del [[24 d'avientu]], lo que se conoz como '''Nueche Bona'''. |
||
== Ver tamién == |
== Ver tamién == |
||
Revisión a fecha de 00:24 20 mar 2021
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
.jpg)
La nueche (del llatín: Nox, noctis) ye'l periodu mientres el qu'una parte de la Tierra, por aición de la rotación, dexa de recibir la lluz solar y, poro, permanez en escuridá. Ta entendíu ente'l atapecer del Sol y l'amanecer del día siguiente.
La refraición pola atmósfera de los rayos lluminosos del Sol motiva que veamos lluz cuando'l Sol yá se punxo: tapecer vespertín. Dicha refraición allarga'l día y encurtia la nueche.
Midíu dende'l mediudía, el ocaso carauterizar por un ángulu horariu H onde:cos(H) = -tan(F) * tan(D)
siendo F la llatitú del llugar y D la declinación solar. El orto asocede a un ángulu horariu -H.
La duración del día y la nueche va camudando nel intre del añu, siendo la duración media del día de 12 hores (en toles llatitúes), nos equinoccios más de 12 hores en primavera y branu, algamando'l día más llargu nel solsticiu de branu, onde tamién asocede la nueche más curtia. Pela cueta el día dura menos de 12 hores na seronda ya iviernu, algamar nel solsticiu d'iviernu'l día más curtiu y la nueche más llarga. Esti efeutu acentúase más cuanto mayor ye la llatitú. Plantía:Cita riquida. Hai día o nueche permanente en dalguna dómina del añu, nes rexones polares tantu del hemisferiu norte o sur caracterizaes por tar a una llatitú qu'en valor absolutu ye mayor que F = 90 - 23º 26’ = 66º 34’. Esta ye precisamente la definición de Círculu polar.
Historia
Ente los hebreos, griegos y dalgunes otres naciones la nueche estremar en cuatro partes que se llamaben veles o guardias vigiliae, custodiae porque mientres elles velaben tantu los que taben de guardia militar como'l pastores que guardaben los fataos y duraben unos trés hores caúna. La primera empezaba depués de puestu'l sol y llamábase tarde, vespere, y duraba más o menos hasta los nueve; la segunda, dende esta hora a los dolce y llamábase media nueche; la tercera, de los dolce a los trés y solíen llamala cantar del gallu y la cuarta, dende los trés hasta los seis o salida del sol a la cual llamaben mañana, esquite o custodia matutina.
Los romanos daben el nome de nox intempesta a la parte de nueche que mediaba dende'l concubium o hora en que se diben al a cama hasta media nueche. Los francos y galo cuntaben per nueches y non per díes. Los primitivos anglosaxones practicaben la mesma costume.[1] Nueche o de la nueche ye'l periodu de tiempu ente la puesta y la salida del sol cuando'l dom ta per debaxo del horizonte . Esto asocede dempués d'anochar . Lo contrario de la nueche ye día (o " día "pa estremalo de" día "como s'usa por un periodu de 24 hores). Los puntos d'entamu y de fin de tiempu d'una nueche variar en función de factores tales como la estación , llatitú , llargor y zona horaria . Nun momentu dau, unu de los llaos del planeta Tierra ta bañada pola lluz del sol (mientres el día) y l'otru llau de la Tierra ta na solombra causáu pola Tierra bloquia la lluz del sol. Esta solombra ye lo que llamamos la escuridá de la nueche. Llume natural sigue en manes d'una combinación de lluz de la lluna , planetariu lluz, lluz de les estrelles , difusa lluz zodiacal , gegenschein y rellumada . En delles circunstancies, la bioluminiscencia , aurores y rescamplu puede apurrir daqué de llume. El rellumu proporcionáu pol llume artificial refierse dacuando como la contaminación llumínica , yá que puede interferir cola astronomía observacional y los ecosistemes.
Etimoloxía y división de la nueche
Na tradición cristiana, si'l día estremar en "hores", la nueche estremar en "vixilies", siendo trés les partes que s'aplicaben al periodu nocherniegu; los romanos ampliar darréu a cuatro vigilia, numberaes por númberos, partes que s'aplicaben a les guardias nos campamentos.[2] D'esti heriedu romanu procede tamién la división de les centineles, que partíen la nueche en cuartos: prima, mormeyera, modorrilla y alba, división qu'entá perdura nos exércitos, y de la cual estiéndese l'usu de la pallabra "mormeyera" como cansanciu dormiyosu.[3]
San Isidoro, na so obra, estableció una división de la nueche en siete partes: vesper, crepusculum, conticinium, intempestum, gallicinium, matutinum y diluculum. Alfonso de Palencia, nel so "Vocabulariu universal en llatín y en romance" (Sevilla, 1490) recueye ocho: tarde ("poniéndose'l sol"), tapecer ("quando comiença les tiniebras"), concubio ("quando los ombres aduermen"), nueche intempesta ("quando tolos animales fondamente reposen"), conticinio ("quando toes coses paecen tar callando y adormidas"), gallicinio ("quando los gallos empiecen cantar"), dilúculo ("quando mas trupes vezes canten anunciando la cercanía del alva") y antelucano ("quando yá'l alva comiença a desparzir les tiniebles").[4]
El castellán tien numberoses pallabres pa definir los diversos aspeutos de la nueche. De la división de San Isidoro heriédense munches de les etimoloxíes, asina conticinio (parte de la nueche en que tou ta en silenciu), galicinio (hora previa a l'alba na que canta'l gallu), o dilúculo (la postrera de les partes). Per otru llau, de la división recoyida por Alfonso de Palencia procede concubio, tiempu en que se recueyen les xentes pa dormir, sinónimu de queda. El rescamplu qu'alluma l'horizonte pela nueche recibe amás la denominación de fucilazo.
La nueche na cultura popular
La nueche ye l'escenariu típicu de les histories de mieu, una y bones la nueche suelse acomuñar al peligru, a los bandíos y animales peligrosos que se despinten tres la escuridá. Coles mesmes, dizse que criatures fantástiques como los homes llobu y los vampiros son más poderosos pela nueche. Inclusive hai criatures fantástiques malvaes de les que se diz que nun soporten la lluz solar. Nel cristianismu, la nueche ye acomuñada col fin de los díes de los seres humanos na tierra, cola venida de Xesucristu en busca de la so Ilesia que ta compuesta por tolos cristianos fieles. La nueche comparar col estáu moral del home so la influencia de Satanás. Los cristianos (salvo los ortodoxos, que lo faen el 6 de xineru) celebren la Natividá del Señor a medianueche del 24 d'avientu, lo que se conoz como Nueche Bona.
Ver tamién
Referencies
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Nueche.
