Diferencies ente revisiones de «Consonante llateral»

Una consonante llateral ye un soníu consonánticu de "tipu L" producíu pola obstrucción fecha a lo llargo de la exa llonxitudinal de la llingua, faciendo que'l fluxu d'aire pulmonar remaneza per dambos llaos de la llingua.

Les mayoría de les vegaes la punta de la llingua fai contautu cola parte cimera de los dientes (ver consonante dental) o la cresta alveolar xusto detrás de los dientes (ver consonante alveolar). Comúnmente les consonantes llaterales suelen ser aproximantes que pertenecen a la clase de les consonantes líquides.

Llaterales nes llingües del mundu

L'español estándar modernu tien un únicu fonema llateral alveolar /l/, anque'l castellán medieval ya inda munches variedaes d'español n'Europa y América, tienen otra consonante llateral palatal /ʎ/. L'inglés tien tamién un únicu fonema aproximante /l/, anque claramente tien dos alófonos o realizaciones fonétiques distintes d'esti soníu; una que se da antes del nucleu silábicu como en lady 'señora' o fly 'volar' articulada como [l] (llamada tradicionalmente clear l) y otra vairante usada tres el nucleu silábicu como en bold 'coraxosu' o tell 'dicir' articulada como [ɫ]. Magar n'inglés l'articulación de /l/ depende automáticamente de la posición en que s'atopa, n'otres llingües como l'albanés onde tamién esisten esos dos soníos, estos son fonemes distintos n'oposición yá que nun mesmu contestu puede apaecer unu o otru, oldeando en significáu ambos. Nes llingües eslaves orientales esiste un contraste ente [ɫ] y [lʲ] y sicasí nun esiste'l alófono [l].

En delles llingües y dialeutos secundarios de munches llingües como'l portugués de Brasil, l'antiguu francés, el modernu polacu o'l dialeutu cockney del inglés una /l/ final puede articulase como [ɰ] o inclusive [w].

En cuanto al númberu de soníos llaterales en contraste dalgunes llingües australianes según l'irlandés pueden llega a tener inclusive 3 o 4 soníos llaterales distintos.

Tipos de soníos de llaterales

Clics

Clic llateral dental [ǁ̪], [^ɡǁ̪], [^ŋǁ̪], etc. (en Juu)
Clic llateral alveolar [ǁ], [^ɡǁ], [^ŋǁ], etc. (en Khoisan y Bantu)
Clic llateral palatal "[ǂǂ]", "[^ɡǂǂ]", "[^ŋǂǂ]", etc. (en Juu)

Otros signos

Los signos usaos pa la fricativa llateral alveolar sorda [ɬ] constitúi la base pa otros signos ad hoc que denotan otres fricatives llaterales sordes, como s'aprecia na siguiente imaxe:

El signu emplegáu pa la vibrante llateral alveolar [ɺ] emplégase como base pa la correspondiente vibrante llateral retrofleja:

Dichos signos son pocu frecuentes, pero tán siendo usaos cada vez con mayor frecuencia. Nótese sicasí que dichos signos nun formen parte del inventariu aceptáu nel AFI y como Unicode 5.2, nun esisten códigos Unicode asignaos a nengún d'ellos.

Referencies

Notes

Bibliografía

Plantía:SOWL

@@ Llinia 61: / Llinia 61: @@
 == Llaterales nes llingües del mundu ==
-L'español estándar modernu tien un únicu fonema llateral alveolar {{IPA|/l/}}, anque'l [[castellán medieval]] ya inda munches variedaes d'español n'Europa y América, tienen otra consonante llateral palatal {{IPA|/ʎ/}}. L'inglés tien tamién un únicu fonema aproximante {{IPA|/l/}}, anque claramente tien dos [[alófonos]] o realizaciones fonétiques distintes d'esti soníu; una que se da antes del nucleu silábicu como en ''lady'' 'señora' o ''fly'' 'volar' articulada como {{IPA|[l]}} (llamada tradicionalmente ''clear l'') y otra vairante usada tres el nucleu silábicu como en ''bold'' 'coraxosu' o ''tell'' 'dicir' articulada como {{IPA|[ɫ]}}. Magar n'inglés l'articulación de {{IPA|/l/}} depende automáticamente de la posición en que s'atopa, n'otres llingües como'l [[idioma albanés|albanés]] onde tamién esisten esos dos soníos, estos son [[fonema|fonemes]] distintos n'oposición yá que nun mesmu contestu puede apaecer unu o otru, oldeando en significáu ambos. Nes [[llingües eslaves orientales]] esiste un contraste ente {{IPA|[ɫ]}} y {{IPA|[lʲ]}} y sicasí nun esiste'l alófono [l].
+L'español estándar modernu tien un únicu fonema llateral alveolar {{IPA|/l/}}, anque'l [[castellán medieval]] ya inda munches variedaes d'español n'Europa y América, tienen otra consonante llateral palatal {{IPA|/ʎ/}}. L'inglés tien tamién un únicu fonema aproximante {{IPA|/l/}}, anque claramente tien dos [[alófonos]] o realizaciones fonétiques distintes d'esti soníu; una que se da antes del nucleu silábicu como en ''lady'' 'señora' o ''fly'' 'volar' articulada como {{IPA|[l]}} (llamada tradicionalmente ''clear l'') y otra vairante usada tres el nucleu silábicu como en ''bold'' 'coraxosu' o ''tell'' 'dicir' articulada como {{IPA|[ɫ]}}. Magar n'inglés l'articulación de {{IPA|/l/}} depende automáticamente de la posición en que s'atopa, n'otres llingües como l'[[idioma albanés|albanés]] onde tamién esisten esos dos soníos, estos son [[fonema|fonemes]] distintos n'oposición yá que nun mesmu contestu puede apaecer unu o otru, oldeando en significáu ambos. Nes [[llingües eslaves orientales]] esiste un contraste ente {{IPA|[ɫ]}} y {{IPA|[lʲ]}} y sicasí nun esiste'l alófono [l].
-En delles llingües y dialeutos secundarios de munches llingües como'l portugués de Brasil, l'antiguu francés, el modernu polacu o'l dialeutu cockney del inglés una {{IPA|/l/}} final puede articulase como {{IPA|[ɰ]}} o inclusive {{IPA|[w]}}.
+En delles llingües y dialeutos secundarios de munches llingües como'l [[portugués de Brasil]], l'antiguu francés, el modernu polacu o'l dialeutu cockney del inglés una {{IPA|/l/}} final puede articulase como {{IPA|[ɰ]}} o inclusive {{IPA|[w]}}.
 En cuanto al númberu de soníos llaterales en contraste dalgunes [[llingües australianes]] según l'[[idioma irlandés|irlandés]] pueden llega a tener inclusive 3 o 4 soníos llaterales distintos.
+== Tipos de soníos de llaterales ==
-<!--
-Rarer llateral consonants include the retroflex laterals that can be found in most [[Indic languages]] and in some [[Swedish dialects]]; and the sound of [[Welsh phonology|Welsh]] ''ll'', the [[voiceless alveolar llateral fricative]] {{IPA|/ɬ/}} that is also found in [[Zulu language|Zulu]] and many [[Semitic languages|Semitic]] and [[Native American languages]]. In [[Adyghe language|Adyghe]] and some [[Athapaskan languages]] like [[Hän language|Hän]] both voiceless and voiced alveolar llateral fricative occur, but there is non approximant. Many of these languages also have llateral [[affricate]]s. Some languages have palatal or velar voiceless llateral fricatives or affricates, such as [[Dahalo language|Dahalo]] and [[Zulu language|Zulu]] but the IPA has non symbols for these sounds. However, appropriate symbols are easy to make by adding a llateral-fricative belt to the symbol for the corresponding llateral approximant (see below). Failing that, a devoicing diacritic is added to the approximant.
-Nearly all languages with such llateral obstruents also have the approximant. However, there are a number of exceptions, many of them located in the [[Pacific Northwest]] area. For example, [[Tlingit language|Tlingit]] has {{IPA|/tɬ, tɬʰ, tɬʼ, ɬ, ɬʼ/}} but non {{IPA|/l/}}.<ref>Some older Tlingit speakers do have {{IPA|[l]}}, as an allophone of {{IPA|/n/}}. This can also be analyzed as phonemic {{IPA|/l/}} with an allophone {{IPA|[n]}}.</ref> Other examples from the same area include [[Nuu-chah-nulth language|Nuu-chah-nulth]] and [[Kutenai language|Kutenai]], and elsewhere, [[Chukchi language|Chukchi]] and [[Kabardian language|Kabardian]].
-[[Tibetan language|Tibetan]] has a voiceless llateral approximant, usually romanized as ''lh'', as in the name [[Lhasa]].
-[[Pashto language|Pashto]] has a [[retroflex llateral flap]].{{Citation needed|date=April 2008}}
-There are a large number of llateral [[click consonant]]s; seventeen occur in [[!Xóõ]].
-Llateral trills are possible (but occur in non known language). It is also possible to articulate Uvular laterals, but they are also too hard to pronounce to occur as a phoneme in any known language.
--->
-== Tipos de soníos de llaterales ==
 === [[Aproximante]]s ===
 * [[Aproximante llateral alveolar]] {{IPA|[l]}}
@@ Llinia 130: / Llinia 116: @@
 == Referencies ==
 === Notes ===
 {{llistaref|2}}
 === Bibliografía ===
 *{{SOWL}}
 {{ORDENAR:Llateral}}
 {{Tradubot|Consonante lateral}}
@@ Llinia 142: / Llinia 129: @@
 {{control d'autoridaes}}
 [[Categoría:Consonantes]]
 [[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]]

Revisión a fecha de 15:38 26 xin 2021

Llaterales nes llingües del mundu

Tipos de soníos de llaterales

Aproximantes

Fricatives

Africaes

Vibrantes simples

Clics

Otros signos

Referencies

Notes

Bibliografía