Diferencies ente revisiones de «Calendariu romanu»
Sin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
| Llinia 10: | Llinia 10: | ||
Tres del establecimientu de la [[República Romana|República romana]] los años entamaron a recibir el nome de los [[Cónsul romanu|cónsules]], y el control sobre la intercalación recayó nos [[Pontífice máximu|pontífices]], que delles veces abusaron del so poder allargando los años nos que mandaben los sos aliaos políticos y acortando aquellos nos que'l consuláu taba controláu polos rivales políticos de so. Tres de ganar la so guerra con [[Cneu Pompeyu Magnu|Pompeyu]], Xuliu César usó la so posición como pontífice máximu pa sacar alantre una reforma del calendariu nel [[46 e.C.]]; una reforma que fizo que l'añu del so tercer consuláu durara 446 díes. Con esta reforma, col envís d'evitar interferir coles ceremonies relixoses de Roma, entamaron a intercalase los díes al final de los meses ensin axustar nin les nones nin los idus, inclusu nos meses qu'acabaron teniendo 31 díes. El calendariu xulianu taba previsto que tuviera un únicu día intercaláu extra el 24 de febreru (el día de la ''VI Kal. Mart''. repetíase, y el día añedíu nomábase ''ante diem bis sextum Kalendas Martias'') una vez cada cuatru años, pero tres del asesinatu de César los pontífices interpretaron esta disposición contando inclusivamente y añedieron por error esti día "bisestu" (''bis sextum'') cada trés años. Pa cuadrar el calendariu col tiempu solar Augustu viose obligáu a suspender la intercalación d'esi día demientres una o dos décades. El calendariu resultante siguió siendo llixeramente mayor que l'añu solar. De resultes, nel [[sieglu XVI]] la fecha de la [[Pascua]] taba tan alloñada del [[equinocciu]] de primavera que'l papa [[Gregoriu XIII]] ordenó axustar el calendariu; les sos modificaciones dieron como resultáu'l [[calendariu gregorianu]], l'oficial de la Cristiandá occidental de magar. |
Tres del establecimientu de la [[República Romana|República romana]] los años entamaron a recibir el nome de los [[Cónsul romanu|cónsules]], y el control sobre la intercalación recayó nos [[Pontífice máximu|pontífices]], que delles veces abusaron del so poder allargando los años nos que mandaben los sos aliaos políticos y acortando aquellos nos que'l consuláu taba controláu polos rivales políticos de so. Tres de ganar la so guerra con [[Cneu Pompeyu Magnu|Pompeyu]], Xuliu César usó la so posición como pontífice máximu pa sacar alantre una reforma del calendariu nel [[46 e.C.]]; una reforma que fizo que l'añu del so tercer consuláu durara 446 díes. Con esta reforma, col envís d'evitar interferir coles ceremonies relixoses de Roma, entamaron a intercalase los díes al final de los meses ensin axustar nin les nones nin los idus, inclusu nos meses qu'acabaron teniendo 31 díes. El calendariu xulianu taba previsto que tuviera un únicu día intercaláu extra el 24 de febreru (el día de la ''VI Kal. Mart''. repetíase, y el día añedíu nomábase ''ante diem bis sextum Kalendas Martias'') una vez cada cuatru años, pero tres del asesinatu de César los pontífices interpretaron esta disposición contando inclusivamente y añedieron por error esti día "bisestu" (''bis sextum'') cada trés años. Pa cuadrar el calendariu col tiempu solar Augustu viose obligáu a suspender la intercalación d'esi día demientres una o dos décades. El calendariu resultante siguió siendo llixeramente mayor que l'añu solar. De resultes, nel [[sieglu XVI]] la fecha de la [[Pascua]] taba tan alloñada del [[equinocciu]] de primavera que'l papa [[Gregoriu XIII]] ordenó axustar el calendariu; les sos modificaciones dieron como resultáu'l [[calendariu gregorianu]], l'oficial de la Cristiandá occidental de magar. |
||
== Historia == |
|||
=== Calendariu llunar prehistóricu === |
|||
Créese que'l calendariu romanu primitivu yera un calendariu llunar observacional nel que los meses entamaben cuando se víen los primeros signos d'un nuevu cuartu creciente, tras la lluna nueva. Como un ciclu llunar dura 29 díes y mediu, la duración d'esos meses tenía que ser de 29 o 30 días. Doce meses d'esos sedríen en total 10-11 díes menos que los 365 díes d'un añu solar, de forma que sin axustes esi calendariu diría rápidamente descuadrándose coles estaciones de forma asemeyada a lo que-y pasa al calendariu islámicu. Como'l calendariu romanu posterior tien un fuerte componente estacional, coles sos fiestes relixoses asociaes, créese que'l primitivu evitaba esti descuadre coles estaciones usando dalguna forma de intercalación, o quiciás suspendiendo'l calendariu demientres l'iviernu. A esti respectu Rüpke recueye que Varru falaba d'una llei del sieglu V e.C. que recueye l'usu d'un ''mes intercalari'', un mes intercaláu<ref>Macrobius, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Macrobius/Saturnalia/1*.html ''Saturnalia'', llibru 1], capítulu 13, versículu 21.</ref>. Esto ye, pa elli, una evidencia de que'l calendariu romanu yera llunisolar, y correxía les variaciones que faen que'l calendariu islámicu ruede a lo llargo del añu de la mesma forma que'l calendariu xudíu: añediendo un 13<sup>u</sup> mes<ref name=":0">Rüpke J, [https://books.google.es/books?id=pThna2LDwDsC&pg=PA23&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false ''The Roman Calendar from Nuna to Constantine: Time, History and the Fast'', pp. 23-24.] Wiley, 2011. ISBN 978-0-470-65508-5</ref>. |
|||
La selmana romana d'ocho díes, el ciclu nundinal, usábenla tamién los sos vecinos [[etruscos]], que organizaben d'alcuerdu con ella les audiencies reales. Yera, presumiblemente, una sodivisión del antiguu calendariu romanu, atribuyíu lexendariamente a Rómulu o [[Serviu Tuliu]]. |
|||
=== Calendariu lexendariu de 10 meses === |
|||
El primer calendariu romanu del que nos informen los propios autores romanos yera ún con 10 meses, caún de 30 o 31 díes<ref name=":1">Macrobius, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Macrobius/Saturnalia/1*.html ''Saturnalia'', llibru 1], capítulu 13, versículu 20.</ref><ref>Kaster RA (ed), ''Saturnalia'', vol. I, p. 137. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496</ref>; los cuatro meses de 31 díes yeren nomaos "llenos" (''pleni'') y los otros "baleros" (''cavi'')<ref>Mommsen T, [https://archive.org/stream/historyrome00dickgoog#page/n244/mode/2up ''The History of Rome. Vol I: The Period Anterior to the Abolition of the Monarchy'', p. 218]. Richard Bentley, Londres, 1864.</ref><ref>Key TH, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Calendarium.html ''Calendarium'', en A History of Greek and Roman Antiquities, p. 222-223]. John Murray, Londres, 1875.</ref>. Los 304 díes d'esti calendariu comprendíen esactamente 38 ciclos nundinales. Ente'l fin del caberu mes y l'entamu del añu siguiente, al siguiente equinocciu de primavera, había un periodu de díes que nun correspondía a dengún mes: yera l'iviernu, nel que nun había nin llabor nel campu nin actividá militar, y que dedicábase, ente más coses, a ritos relixosos de purificación colectiva. Magar que xeneralmente considérase que nesti sistema los restantes díes del añu formaben una especie de "iviernu" desorganizáu, la historia (güei perdida) de [[Liciniu Macer]] aparentemente dicía que'l calendariu romanu antiguu usaba, en cuenta d'eso, la intercalación, añediendo díes sueltos entre los meses p'axustar el calendariu a les estaciones<ref name=":1" /><ref>Kaster RA (ed), ''Saturnalia'', vol. I, p. 165. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496</ref>.Y [[Macrobiu]], d'otra banda, afirma que se dexaba qu'esti calendariu fora desplazándose hasta que los meses de branu ya iviernu taben completamente descolocaos, y nesi momentu simplemente intercalábense díes, que nun pertenecíen a dengún mes, hasta que los meses cuadraran otra vuelta cola so posición orixinal<ref>Macrobius, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Macrobius/Saturnalia/1*.html ''Saturnalia'', llibru 1], capítulu 12, versículu 39.</ref><ref>Kaster RA (ed), ''Saturnalia'', vol. I, p. 155. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496</ref>. |
|||
Los escritores romanos de sieglos posteriores atribuyeron la creación a esti calendariu a Rómulu<ref>Macrobius, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Macrobius/Saturnalia/1*.html ''Saturnalia'', llibru 1], capítulu 12, versículos 5 y 38.</ref><ref>Kaster RA (ed), ''Saturnalia'', vol. I, pp. 137 y 155. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496</ref>, el so primer rei llexendariu y héroe cultural. Sicasí, yera vezu atribuí-y a esti rei llexendariu toes les práctiques y tradiciones de las que se perdiera recuerdu del so orixen esactu, pa dá-yos así el valir que-y aportaba el pesu de la tradición. Dellos eruditos, por otra parte, dubien de la mesma esistencia d'esti calendariu, del que namái queda testimoniu en fontes escrites tardorrepublicanes ya de la dómina imperial y cuya esistencia deduzse namái de los nomes de los meses conservaos. Asina, Rüpke defende que la esistencia d'esi calendariu ye un constructu posterior, algo demostráu pola sospechosa coincidencia en duración del supuestu "añu romulanu" cola de los diez primeros meses del calendariu xulianu ye sospechosa, y afirma que ''"lo únicu que puede afirmase ye que'l calendariu republicanu foi precedíu por un calendariu con doce meses llunares auténticos: seis que recibíen nomes de dioses, y otros seis a los que se denomaba namás pol ordinal"''<ref name=":0" />. |
|||
Seya como fora, los primeros meses derivaron el so nome del de la divinidá o cultu al que taben consagraos; los siguientes nombrábense namái col ordinal del númberu d'orde que-yos correspondía, magar que n'años posteriores dellos reformadores camudaríen el nome de dalgunos. |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|+ |
|||
Calendariu de Rómulu |
|||
!# |
|||
!Mes |
|||
!Duración |
|||
! |
|||
|- |
|||
|1 |
|||
| '''Martius''' |
|||
|31 díes |
|||
|Mes consagráu n'honor a [[Marte (mitoloxía)|Marte]], pa de los fundadores míticos de Roma, Rómulu y Remu. Marte yera'l protector del home romanu nes sos xeres d'agricultor y soldáu. Les dos actividaes daben comienzu nesti momentu del añu. |
|||
|- |
|||
|2 |
|||
| '''Aprilis''' |
|||
|30 díes |
|||
|Según una hipótesis esti mes taba consagráu a [[Venus (mitoloxía)|Venus]], nomada ''Apru'' en llingua etrusca. Otra hipótesis diz que yera'l mes nel qu'aportaba la primavera, la estación na que entamen a abrise (''aperire'') les flores. |
|||
|- |
|||
|3 |
|||
| '''Maius''' |
|||
|31 díes |
|||
|Algunos afirmen qu'esti mes taba dedicáu a la diosa [[Maya (mitoloxía)|Maya]], ma de [[Mercuriu (mitoloxía)|Mercuriu]]. Maya encargábase de la fertilidá de los campos, y la so fiesta cellebrábase esti mes. Otros autores dicen que'l nome débese a qu'esti mes yera'l que se dedicaba a la veneración de los antepasaos, los ''maiores''. |
|||
|- |
|||
|4 |
|||
| '''Iunius''' |
|||
|30 díes |
|||
|Mes consagráu a [[Xunu (mitoloxía)|Xunu]] (''Iuno''), la reina de los dioses, protectora del llar, de los casorios y de les muyeres. Otra teoría sostién que'l mes dedicábase a festexar a los descendientes, los ''iuniores''. |
|||
|- |
|||
|5 |
|||
| '''Quintilis<ref>Tamién denomáu ''Quinctilis''; ver, por exemplu, ''The Oxford companion to the year'', p. 699. [[Oxford University Press]], Bonnie Blackburn & Leofranc Holford-Strevens, 1999.</ref>''' |
|||
|31 díes |
|||
|Mes quintu (''quinque'': cinco). |
|||
|- |
|||
|6 |
|||
| '''Sextilis''' |
|||
|30 díes |
|||
|Mes sestu. (''sex'': seis). |
|||
|- |
|||
|7 |
|||
| '''Septembris''' |
|||
|30 díes |
|||
|Mes séptimu (''septem'': siete). |
|||
|- |
|||
|8 |
|||
| '''Octobris''' |
|||
|31 díes |
|||
|Mes octavu (''octo'': ocho). |
|||
|- |
|||
|9 |
|||
| '''Novembris''' |
|||
|30 díes |
|||
|Mes novenu (''novem'': nueve). |
|||
|- |
|||
|10 |
|||
| '''Decembris''' |
|||
|30 díes |
|||
|Mes décimu (''decem'': diez). |
|||
|} |
|||
Esta, sicasí, nun ye la única versión sobre cómo yera esti calendariu que se conserva nes fontes escrites conservaes. Asina, [[Plutarcu]], nes sos ''Vides paraleles'', diznos que'l calendariu de Rómulu fuera un calendariu solar, y siguía'l principiu xeneral de que l'añu tenía 360 díes. Los meses, según elli, yeren namái usaos secundariamente y taben poco sistematizaos, habiendo unos de 20 díes y otros de 35 o más<ref>Plutarcu, ''Vides paraleles'', capítulu 18.</ref><ref>Perrin B, ''[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Numa*.html#Romulan_year The Parallel Lives, vol. I, The life of Numa]''. Loeb Classic Library. Cambridge, Harvard University Press, 2014.</ref>. |
|||
== Referencies == |
== Referencies == |
||
Revisión a fecha de 19:53 12 xin 2021
 | Artículu en desendolcu. Polo menos hai un wikipedista trabayando nel desendolcu d'esta páxina. Puen alcontrase errores y nun s'encamienta tenelu como referencia. Enantes de facer un cambéu bultable del artículu notifícalu nel alderique. |
El calendariu romanu yera'l calendariu utilizáu na dómina de la monarquía y la república romanes. El términu inclúi, xeneralmente, al calendariu xulianu establecíu poles reformes del dictador Xuliu César y l'emperador Augustu a finales del sieglu I e.C., y delles veces úsase tamién pa denomar cualisquier sistema de cuenta inclusiva al traviés de les calendes, les nones y los idus de los meses, a la manera romana. El términu exclúi xeneralmente al calendariu alexandrín del Exiptu romanu, que caltuvo los doce meses del calendariu exipciu anterior; el calendariu bizantín del Imperiu bizantín, que xeneralmente nomaba los meses romanos col nome que teníen nos antiguos calendarios griegos, de doce meses; y el calendariu gregorianu, que axustó'l sistema xulianu pa facelu más averáu al añu tropical.
Los díes romanos contábanse inclusivamente hacia delante según la so prosimidá a trés díes principales: el primeru del mes (nomáu día de calendes), ún allugáu un poco primeru de la metá del mes, nún día variable según los meses (día d'idus) y el octavu día (el novenu, si contamos inclusivamente[1]) primeru d'elli, el día de nones. No que cinca a los meses, el calendariu orixinal consistía en diez meses qu'entamaben, en primavera, col de marzu; l'iviernu quedaba como un lapsu de díes desorganizaos. Estos meses cubríen 38 ciclos nundinales, caún compuestu por una selmana d'ocho díes (nueve contaos inclusivamente, y por eso reciben esi nome) que finaba con un día dedicáu a los rituales relixosos y a día de mercáu. El periodu invernal, colos restantes 61 díes (los ciclos nundinales cubríen un total de 304) foi, posteriormente, dividíu en dos meses: xineru y febreru.
L'orixe d'esti calendariu atribúise a dos de los reis llexendarios de la ciudá, Rómulu y Numa Pompiliu. Hai nicios claros de qu'esti calendariu foi deriváu a partir d'un calendariu llunar: les calendes, les nones y los idus parecen derivar, respectivamente, del primer día de cuartu creciente tres la lluna nueva, del caberu día del cuartu creciente y del día de lluna enllena. Esti sistema nun cuadraba col añu solar, y poro'l calendariu, como todos los llunisolares, tenía de ser intercaláu, esto ye, completáu, constantemente pa consiguir mantener les fiestes relixoses y otres actividaes públiques nes son feches adecuaes. Por razones supersticioses los romanos facíen estes intercalaciones nel mes de febreru, inclusu dempués de qu'esti dexara de ser consideráu'l caberu mes del añu.
Tres del establecimientu de la República romana los años entamaron a recibir el nome de los cónsules, y el control sobre la intercalación recayó nos pontífices, que delles veces abusaron del so poder allargando los años nos que mandaben los sos aliaos políticos y acortando aquellos nos que'l consuláu taba controláu polos rivales políticos de so. Tres de ganar la so guerra con Pompeyu, Xuliu César usó la so posición como pontífice máximu pa sacar alantre una reforma del calendariu nel 46 e.C.; una reforma que fizo que l'añu del so tercer consuláu durara 446 díes. Con esta reforma, col envís d'evitar interferir coles ceremonies relixoses de Roma, entamaron a intercalase los díes al final de los meses ensin axustar nin les nones nin los idus, inclusu nos meses qu'acabaron teniendo 31 díes. El calendariu xulianu taba previsto que tuviera un únicu día intercaláu extra el 24 de febreru (el día de la VI Kal. Mart. repetíase, y el día añedíu nomábase ante diem bis sextum Kalendas Martias) una vez cada cuatru años, pero tres del asesinatu de César los pontífices interpretaron esta disposición contando inclusivamente y añedieron por error esti día "bisestu" (bis sextum) cada trés años. Pa cuadrar el calendariu col tiempu solar Augustu viose obligáu a suspender la intercalación d'esi día demientres una o dos décades. El calendariu resultante siguió siendo llixeramente mayor que l'añu solar. De resultes, nel sieglu XVI la fecha de la Pascua taba tan alloñada del equinocciu de primavera que'l papa Gregoriu XIII ordenó axustar el calendariu; les sos modificaciones dieron como resultáu'l calendariu gregorianu, l'oficial de la Cristiandá occidental de magar.
Historia
Calendariu llunar prehistóricu
Créese que'l calendariu romanu primitivu yera un calendariu llunar observacional nel que los meses entamaben cuando se víen los primeros signos d'un nuevu cuartu creciente, tras la lluna nueva. Como un ciclu llunar dura 29 díes y mediu, la duración d'esos meses tenía que ser de 29 o 30 días. Doce meses d'esos sedríen en total 10-11 díes menos que los 365 díes d'un añu solar, de forma que sin axustes esi calendariu diría rápidamente descuadrándose coles estaciones de forma asemeyada a lo que-y pasa al calendariu islámicu. Como'l calendariu romanu posterior tien un fuerte componente estacional, coles sos fiestes relixoses asociaes, créese que'l primitivu evitaba esti descuadre coles estaciones usando dalguna forma de intercalación, o quiciás suspendiendo'l calendariu demientres l'iviernu. A esti respectu Rüpke recueye que Varru falaba d'una llei del sieglu V e.C. que recueye l'usu d'un mes intercalari, un mes intercaláu[2]. Esto ye, pa elli, una evidencia de que'l calendariu romanu yera llunisolar, y correxía les variaciones que faen que'l calendariu islámicu ruede a lo llargo del añu de la mesma forma que'l calendariu xudíu: añediendo un 13u mes[3].
La selmana romana d'ocho díes, el ciclu nundinal, usábenla tamién los sos vecinos etruscos, que organizaben d'alcuerdu con ella les audiencies reales. Yera, presumiblemente, una sodivisión del antiguu calendariu romanu, atribuyíu lexendariamente a Rómulu o Serviu Tuliu.
Calendariu lexendariu de 10 meses
El primer calendariu romanu del que nos informen los propios autores romanos yera ún con 10 meses, caún de 30 o 31 díes[4][5]; los cuatro meses de 31 díes yeren nomaos "llenos" (pleni) y los otros "baleros" (cavi)[6][7]. Los 304 díes d'esti calendariu comprendíen esactamente 38 ciclos nundinales. Ente'l fin del caberu mes y l'entamu del añu siguiente, al siguiente equinocciu de primavera, había un periodu de díes que nun correspondía a dengún mes: yera l'iviernu, nel que nun había nin llabor nel campu nin actividá militar, y que dedicábase, ente más coses, a ritos relixosos de purificación colectiva. Magar que xeneralmente considérase que nesti sistema los restantes díes del añu formaben una especie de "iviernu" desorganizáu, la historia (güei perdida) de Liciniu Macer aparentemente dicía que'l calendariu romanu antiguu usaba, en cuenta d'eso, la intercalación, añediendo díes sueltos entre los meses p'axustar el calendariu a les estaciones[4][8].Y Macrobiu, d'otra banda, afirma que se dexaba qu'esti calendariu fora desplazándose hasta que los meses de branu ya iviernu taben completamente descolocaos, y nesi momentu simplemente intercalábense díes, que nun pertenecíen a dengún mes, hasta que los meses cuadraran otra vuelta cola so posición orixinal[9][10].
Los escritores romanos de sieglos posteriores atribuyeron la creación a esti calendariu a Rómulu[11][12], el so primer rei llexendariu y héroe cultural. Sicasí, yera vezu atribuí-y a esti rei llexendariu toes les práctiques y tradiciones de las que se perdiera recuerdu del so orixen esactu, pa dá-yos así el valir que-y aportaba el pesu de la tradición. Dellos eruditos, por otra parte, dubien de la mesma esistencia d'esti calendariu, del que namái queda testimoniu en fontes escrites tardorrepublicanes ya de la dómina imperial y cuya esistencia deduzse namái de los nomes de los meses conservaos. Asina, Rüpke defende que la esistencia d'esi calendariu ye un constructu posterior, algo demostráu pola sospechosa coincidencia en duración del supuestu "añu romulanu" cola de los diez primeros meses del calendariu xulianu ye sospechosa, y afirma que "lo únicu que puede afirmase ye que'l calendariu republicanu foi precedíu por un calendariu con doce meses llunares auténticos: seis que recibíen nomes de dioses, y otros seis a los que se denomaba namás pol ordinal"[3].
Seya como fora, los primeros meses derivaron el so nome del de la divinidá o cultu al que taben consagraos; los siguientes nombrábense namái col ordinal del númberu d'orde que-yos correspondía, magar que n'años posteriores dellos reformadores camudaríen el nome de dalgunos.
| # | Mes | Duración | |
|---|---|---|---|
| 1 | Martius | 31 díes | Mes consagráu n'honor a Marte, pa de los fundadores míticos de Roma, Rómulu y Remu. Marte yera'l protector del home romanu nes sos xeres d'agricultor y soldáu. Les dos actividaes daben comienzu nesti momentu del añu. |
| 2 | Aprilis | 30 díes | Según una hipótesis esti mes taba consagráu a Venus, nomada Apru en llingua etrusca. Otra hipótesis diz que yera'l mes nel qu'aportaba la primavera, la estación na que entamen a abrise (aperire) les flores. |
| 3 | Maius | 31 díes | Algunos afirmen qu'esti mes taba dedicáu a la diosa Maya, ma de Mercuriu. Maya encargábase de la fertilidá de los campos, y la so fiesta cellebrábase esti mes. Otros autores dicen que'l nome débese a qu'esti mes yera'l que se dedicaba a la veneración de los antepasaos, los maiores. |
| 4 | Iunius | 30 díes | Mes consagráu a Xunu (Iuno), la reina de los dioses, protectora del llar, de los casorios y de les muyeres. Otra teoría sostién que'l mes dedicábase a festexar a los descendientes, los iuniores. |
| 5 | Quintilis[13] | 31 díes | Mes quintu (quinque: cinco). |
| 6 | Sextilis | 30 díes | Mes sestu. (sex: seis). |
| 7 | Septembris | 30 díes | Mes séptimu (septem: siete). |
| 8 | Octobris | 31 díes | Mes octavu (octo: ocho). |
| 9 | Novembris | 30 díes | Mes novenu (novem: nueve). |
| 10 | Decembris | 30 díes | Mes décimu (decem: diez). |
Esta, sicasí, nun ye la única versión sobre cómo yera esti calendariu que se conserva nes fontes escrites conservaes. Asina, Plutarcu, nes sos Vides paraleles, diznos que'l calendariu de Rómulu fuera un calendariu solar, y siguía'l principiu xeneral de que l'añu tenía 360 díes. Los meses, según elli, yeren namái usaos secundariamente y taben poco sistematizaos, habiendo unos de 20 díes y otros de 35 o más[14][15].
Referencies
- ↑ Decimos que contamos inclusivamente cuando incluyimos el día que tomamos como aniciu del periodu de cuenta. Asina, si un domingu entamamos a contar una selmana a partir d'esi día podemos facelu de dos formes: non inclusivamente, de forma que'l llunes ha ser el primer día y, poro, ente domingu y domingu hai una selmana, esto ye, siete díes; ya inclusivamente. Al facelu asina contamos el domingu d'aniciu como primer día y el domingu siguiente será l'octavu día: dicimos que pasaron "ocho díes" como sinónimu de selmana. Esti ye l'orixe tamién d'espresiones como "quincena" pa referise a dos selmanes (15 díes contaos inclusivamente), o "cincuesma", fiesta cristiana cellebrada 49 díes dempués de Pascua. Los romanos contaben inclusivamente, y asina la nona ye, por númberu, 8 díes antes del idus... que son 9 contaos inclusivamente.
- ↑ Macrobius, Saturnalia, llibru 1, capítulu 13, versículu 21.
- ↑ 3,0 3,1 Rüpke J, The Roman Calendar from Nuna to Constantine: Time, History and the Fast, pp. 23-24. Wiley, 2011. ISBN 978-0-470-65508-5
- ↑ 4,0 4,1 Macrobius, Saturnalia, llibru 1, capítulu 13, versículu 20.
- ↑ Kaster RA (ed), Saturnalia, vol. I, p. 137. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496
- ↑ Mommsen T, The History of Rome. Vol I: The Period Anterior to the Abolition of the Monarchy, p. 218. Richard Bentley, Londres, 1864.
- ↑ Key TH, Calendarium, en A History of Greek and Roman Antiquities, p. 222-223. John Murray, Londres, 1875.
- ↑ Kaster RA (ed), Saturnalia, vol. I, p. 165. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496
- ↑ Macrobius, Saturnalia, llibru 1, capítulu 12, versículu 39.
- ↑ Kaster RA (ed), Saturnalia, vol. I, p. 155. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496
- ↑ Macrobius, Saturnalia, llibru 1, capítulu 12, versículos 5 y 38.
- ↑ Kaster RA (ed), Saturnalia, vol. I, pp. 137 y 155. Loeb Classical Library, nº 510. Harvard University Press, 2011. ISBN 9780674996496
- ↑ Tamién denomáu Quinctilis; ver, por exemplu, The Oxford companion to the year, p. 699. Oxford University Press, Bonnie Blackburn & Leofranc Holford-Strevens, 1999.
- ↑ Plutarcu, Vides paraleles, capítulu 18.
- ↑ Perrin B, The Parallel Lives, vol. I, The life of Numa. Loeb Classic Library. Cambridge, Harvard University Press, 2014.