Tercer vía

Nun confundir con Tercer posición.

Tercer vía ye'l nome que se dio a una variedá d'aproximamientos teóricos y propuestes polítiques que, polo xeneral, suxuren un sistema económicu de economía mista, y el centrismu o reformismu como ideoloxía. Na práutica política, estes posiciones refuguen la validez absoluta de les filosofíes tantu del laissez faire como del mercáu totalmente controláu del marxismu-leninismo (consultar "Condición de Samuelson"); promueven la profundización de la democracia, y enfatizan el desenvolvimientu teunolóxicu, la educación, y los mecanismos de competencia regulada, con cuenta de llograr progresu, desenvolvimientu económicu, desenvolvimientu social, y otros oxetivos sociu-económicu-políticos igualmente importantes. Les filosofíes de la tercer vía fueron de cutiu descrites como una síntesis del capitalismu y el socialismu por dalgunos de los sos proponentes.

Cuidao que el términu nun se define específicamente, puede falase de "terceres víes" nel sentíu ampliu o nel más estrictu de la palabra. La diferencia taría en que'l sentíu ampliu incorporaría cualquier proposición que buscara llograr o caltener una posición equidistante tantu del comunismu como del capitalismu, al traviés yá sía d'una economía mista o polítiques que refuguen eses perceiciones estremes. Sicasí, non toes eses alternatives pueden ser catalogaes como progresistes sinón tamién dalgunes tienen de ser definíes como fuerte o abiertamente reaccionaries.

Consecuentemente, l'analís políticu modernu fai notar que la tercer vía nun tien de confundir se col conceutu tercer posición o tercerposicionismo, que ye como se autodefinen movimientos diversos que son consideraos d'orientación fascista neonazi o neofascista, opuestos tantu al lliberalismu políticu como al socialismu y que nun almiten el so allugamientu nel espectru políticu esquierda-derecha. La tercer vía suelse calificar, otra manera, de centrista. Sicasí, dellos críticos de la tercer vía utilizaron esi paralelismu de terminoloxía.

Na práutica política, los proponentes de la tercer vía nel so sentíu estrictu van dende munchos que sofiten la socialdemocracia a aquellos que sofiten el lliberalismu progresista; incluyiría tamién aquellos que proponen la Economía social de mercáu, proyeutu que busca explícitamente ser un puntu mediu ente'l lliberalismu y el socialismu.

Oríxenes y evolución del términu

Los usos del conceutu atópase en Marx y los sos siguidores, xeneralmente pa negar que tal posibilidá esista. Pa Marx, el capitalismu va ser destruyíu poles mesmes fuerces que lo crean y caltienen, siendo reemplazáu pol socialismu: nun hai alternativa o tercer posibilidá. (ver por casu 'Crítica al Programa de Gotha")

Más tarde, l'usu sigue na mesma llinia pero aplicáu a situaciones distintes: Para Rosa Luxemburgu la dicotomía ye ente socialismu o fascismu. Para Lenin y otros, la tercer vía ye'l utopismo traicioneru productu de "el reformismu burgués" Sicasí, faise evidente que, p'aquella dómina, daqué que podría ser llamáu "propuesta de la tercer vía" yá esiste: asina por casu, nel discursu citáu, Lenin amiesta: "La condena de la dictadura y un sentíu democráticu son particularmente fuertes ente esos argumentos. La falsedá ya hipocresía d'esti argumentu, repitíu mil veces na prensa capitalista y na Conferencia Internacional Mariella en Berne en febreru de 1919 son obvies a tolos que se nieguen a traicionar los principios fundamentales del socialismu"

Nuna notable coincidencia d'opinión, unu de los grandes teóricos del lliberalismu económicu, Ludwig von Mises, afirma: "A cencielles nun hai otra opción qu'esta: yá sía abstener d'interferir nel llibre xuegu del mercáu, o se delega el manexu completu de la producción y distribución al gobiernu. Yá sía capitalismu o socialismu: nun hai un camín entemediu""

D'alcuerdu a John Browning el términu como tal aniciar nuna propuesta del papa Pío XII abogando por una Tercer Vía ente'l socialismu y el capitalismu escontra'l fin del sieglu XIX

Faise evidente que yá nos dos o trés primeres décades del XX, con o ensin l'usu específicu del términu, dellos pensadores o filósofos políticos -representando una variedá de posiciones- habíen yá empezáu a suxurir posiciones que correspuenden polo xeneral a l'aspiración d'atopar un camín entemediu a la llei del mercáu y a la dictadura del proletariáu. Consecuentemente, toes eses posiciones fueron llamaes Tercer Vía en dalgún momentu.

Dempués de la Segunda Guerra Mundial, el términu empezar a faer común. Atopamos el so primer usu documentáu pa describir un proyeutu pol ceador del mesmu -o'l so siguidores cercanos- en Alfred Müller-Armack. Sicasí, l'usu nun ye esactamente'l que polo xeneral tien: d'alcuerdu a Schuller, Alfred y Hans-Gunter Krusselberg: na so obra aportunar en que'l marcu de la economía, qu'entiende lo humano, "ye infinitamente más importante que'l mercáu mesmu, d'ende la necesidá d'un tercer camín ente'l paleoliberalismo y el camín del neolliberalismu".

El primer usu de "Tercer Vía" nel sentíu qu'agora tien atopar nun comentariu de 1949 alrodiu de la Conferencia de la Habana (Cuba): "El proyeutu orixinal de la Carta de L'Habana pa la creación de la OIC foi "ellaboráu nes xuntes preparatorias de Londres (1946) y Xinebra (1947) tomando en considerancia la perspeutiva del desenvolvimientu, debíu en gran midida a la mayor y más activa presencia de países del Sur. En particular, na Habana hubo fuerte presencia de países llatinoamericanos encabezadures per Arxentina, que so la presidencia de Perón, tenía una política esterior bien activa na busca de lo qu'entós se denominó Tercer Vía, un tercer camín ente capitalismu y socialismu.”

El términu popularizóse. En 1955, Anvil (una revista socialista popular en círculos académicos n'EEXX) publicó un exemplar dedicáu al "Alderique sobre la Tercer Vía Y. P. Thompson dedicar a buscar esa Tercer Vía como una solución a los problemes de la Guerra Fría y en 1963 Ramon Trias i Fargas publica la so introducción a un llibru de Muller Armack sol títulu: ¿Ente'l Capitalismu y el Comunismu, un Tercer Camín?

Coles mesmes o darréu, una variedá de posiciones fueron llamaes "Tercer Vía". Estes van dende lo que foi llamáu "humanismu marxista" al " esperimento" Yugoeslavo pasando poles propuestes que dieron orixe a la Primavera de Praga.

Pensadores que propunxeron programes de Tercer Vía nel so sentíu más ampliu inclúin (dende un puntu de vista socialista) Eduard Bernstein; Ferdinand Lassalle, Abba Lerner. Dende un puntu de vista lliberal Thomas Hill Green. Dende un puntu de vista cristianu, Karl Polanyi y Alfred Müller-Armack. En dalgún llugar entemediu atopamos Franz Oppenheimer, quien se definía como "socialista lliberal". Un pensador contemporaneu, Anthony Giddens, podría ser clasificáu como postmodernista

Ente los movimientos políticu-intelectuales que yá sía contribuyeron o s'inspiraron d'estes visiones, amás de los yá nomaos, tenemos el Distributismo; la Sociedá Fabiana y el ordoliberalismo.

Visión y práutica política

La situación ye, dende'l puntu de vista de la tercer vía, muncho más complexa que la simple dicotomía mercáu llibre versus economía centralizada o la autarquía llegal opuesta a la dictadura del proletariáu. Nun ye que tal problema escareza de toa importancia, pero ye que lo qu'importa ye, per un sitiu, la preservación de ciertos llogros básicos (tales como la democracia y los derechos humanos) y, pol otru la maximización de la producción, nuna situación dada na que los recursos, etc, nun son nin infinitos nin totalmente moldiable (ver: Condición de Samuelson). Obviamente la definición de cuál ye'l meyor resultáu en función d'esos oxetivos ye debatible y abierta a considerancies sociales específiques. Pero esi ye precisamente'l puntu: la evaluación de qué ye meyor y más conveniente va ser distinta en distintes situaciones, dependiendo, por casu, de los recursos humanos y físicos anguaño disponibles, situaciones qu'esistan, problemes que resolver, etc. Nun hai nin puede haber una receta única, que diga qu'una solución ye la única posible perdayuri y en tou momentu. "El problema ye que nun mundu abiertu nun hai a cencielles tres víes. Hai -como indiqué n'otra parte- 101, que ye otra forma de dicir un númberu indefiníu. A efectos de la política práutica, esto ye importante. La cuestión puede ser la mesma perdayuri, yá que deriva de condiciones qu'en gran midida son globales: ¿Cómo podemos consiguir crear riqueza y cohesión social nes sociedaes llibres? Les respuestes, sicasí, son munches. Hai munchos capitalismos, non yá el de Chicago; hai munches democracies, non yá la de Westminster. La diversidá nun ye un extra opcional de l'alta cultura; ye daqué básicu nun mundu qu'abandonó la necesidá de sistemes zarraos y englobadores.".

Poniéndolo n'otres pallabres: nel mundu real, nun hai nin pueden haber respuestes simples a los problemes sociu-económicos (ver Teoría del Segundu Meyor)

Como exemplu considérese que'l casu de la busca d'igualdá d'oportunidaes pa toos na educación. Eso puédese llograr al traviés del estáu siendo'l propietariu de tolos establecimientos educacionales. Pero tamién puede llograse al traviés del estáu subvencionando estudiantes nun sistema nel cual tales establecimientos sían privaos. Quiciabes la propiedá podría ser comuñal, al traviés de les municipalidaes o ONG. Sía que non, hai que considerar el papel de les caridaes y organismos filosóficu relixosos. Puede haber un amiestu de toos esos sistemes. Pero'l problema de la educación va muncho más allá qu'eso, por casu: cómo se venceya esa educación a les metes sociales. Coses tales como: qué tipu d'educación (técnica. humanista, o quiciabes más realista, cual entemez de tales aproximamientos) los criterios a utilizar pa escoyer los estudiantes, el cómo se financia'l sistema: ¿páguense sueldos y gastos d'establecimientu? ¿danse beques a estudiantes? ¿a toos o namái a dalgunos? quiciabes sería meyor tener un sistema de préstamos universal? (eso enfatizaría qu'aquellos que reciben una educación que ta siendo pagada al traviés d'un esfuerzu social común, tamién son parte d'esa sociedá, que na midida que reciben, tamién adquieren una obligación): cuálos programes tienen de ser implementaos p'asegurar qu'aquellos que nun apuerten a ciertos niveles (por casu, educación terciaria) nun escarezan de toa capacitación (esto ye, cuál ye'l sistema d'educación non académica y de capacitación, incluyendo adultos). Que papel xueguen o deberíen o podríen xugar en tou eso otros actores sociales? (puede implementase un sistema d'educación y capacitación ensin participación dalguna de sectores empresariales, sindicales, etc? ye realista y sería "eficiente" un sistema que nun aprova un mecanismu por que, por casu, empresarios -yá sía privaos, comuñales o estatales- dean información alrodiu de que tipu de calificaciones son necesaries agora y nel futuru por ellos previsible?).

En realidá, y yá que tamos considerando "el meyor resultáu", el problema ye entá más complexu: como sabemos, tantu como sociedá y como individuos (estudiantes y padres):cuál ye'l meyor sistema?. podría ser el criteriu a cencielles la cantidá d'individuos que llogren dalgún títulu -cualesquier qu'esi sía- o ye la comparanza ente les habilidaes d'aquellos que se titulen lo que realmente importa? tien de comparase con otros sistemes educacionales n'otros países (y nesi casu, cualos? los que tean en situaciones similares o los que representen una meta deseable?) Adicionalmente, como utilizamos esa conocencia non solo pa tomar decisiones individuales (tales como cuálos colexos escoyer) sinón sociales: como ameyorar la resultancia tanta d'establecimientos individuales como tamién el sistema mesmu. Dempués de too, la sociedá, la economía y la situación tán camudando costantemente, la educación nun puede tar ayena, intocada y inafectada por esos cambeos.

Representantes más conocíos

Ente los economistes y políticos partidarios de la "Tercer vía" más conocíos -amás de los mentaos- atópense: John Maynard Keynes, Śrī Pandit Jawāharlāl Nehru, Amartya Sen, John Kenneth Galbraith, Joseph Y. Stiglitz, Conrad P. Waligorski, Tony Blair, Ricardo Llagos, Óscar Arias, Bill Clinton.

Tercer Vía na actualidá

Anguaño afírmase que les posiciones "terceristas" n'Europa tán más influyíes por visiones lliberales, lo más, con un llixeru toque de socialismu o interés reformador produciéndose asina un movimientu escontra polítiques de desregulación, descentralización y amenorgamientu de impuestos, buscando menguar lo que se vía como sobredependencia del estáu y coles mesmes aumentar el sentíu de responsabilidá personal. Sicasí, otros, incluyendo Giddens, negar Sía que non hai que considerar que tal movimientu sería escontra perceiciones del lliberalismu social sobre'l telón de fondu del estáu de bienestar el que aportó a vistu como demasiao poderosu, bordiando no avasallador. Coles mesmes, arguméntase qu'el Estáu tendría de trespasar poderes a la comunidá y a los individuos. Esa posición esta bien representada por dellos gobernantes como'l que fuera primer ministru británicu Tony Blair (quien se refirió al so proyeutu como "The Third Way"), l'antiguu canciller alemán Gerhard Schröder, l'ex primer ministru holandés Wim Kok, etc.

Nel contestu de América Llatina, los proponentes de la tercer vía enfrenten una problemática distinta: "Na nuesa rexón, poro, l'acentu tien de tar n'incluyir a los escluyíos ameyorando la vida d'éstos ensin qu'ello asoceda por cuenta del restu. La idea ye que naide pierda nel procesu d'inclusión social, pa lo cual ríquese, simultáneamente, progresu material y progresu social, talo como lo postulen los nuesos amigos europeos." (Ricardo Llagos en "Escontra una 'tercer vía ' llatinoamericana"). Visiones similares fueron espresaes pol que fuera presidente brasileñu Fernando Henrique Cardoso y otros, tales como la socesora de Llagos, Michelle Bachelet.

Un modelu reformista

Los partidarios d'esti modelu inspirar nes teoríes de Anthony Giddensy consideren qu'esti modelu ye una reforma que precisa la socialdemocracia pa poder siguir defendiendo los elementos básicos del Estáu del bienestar na era de la globalización, qu'adoptó un modelu económicu de corte socioliberal.

La puxanza de la Tercer Vía débese principalmente al escosamientu de les polítiques socialistes tradicionales, sobremanera na Xunión Europea. L'oxetivu de la Tercer Vía ye compatibilizar los valores tradicionales de centru-esquierda, como la solidaridá social, la xusticia social, la responsabilidá y les oportunidaes, colos postulaos económicos del llibre mercáu, como l'amenorgamientu del intervencionismo y de los impuestos.

Política económica y fiscal

La función que la Tercer Vía asigna al Estáu ye favorecer la estabilidá macroeconómica y desenvolver polítiques de bienestar, pero ensin intervenir directamente nin imponer polítiques paternalistes. Otru puntu clave ye la creación d'empléu, por aciu la meyora de la educación y de los beneficios fiscales pa les empreses qu'asuman les sos responsabilidaes.

Política internacional

Na política internacional, la Tercer Vía intenta afaese a la globalización y a los nuevos retos políticos que surdieron tres el final de la guerra fría, refugando les vieyes idees y amenaces del orde bipolar, y esmolezse polos nuevu problemes, como la delincuencia entamada, el terrorismu, el tráficu de drogues y el mediu ambiente.

La cooperación internacional y el reforzamientu de les organizaciones supranacionales, como la UE, son otros puntos clave de la Tercer Vía, pero ensin arrenunciar a la soberanía nacional. La seguridá ye tamién vital, pero utilizando la fuerza namái cuando sía imprescindible.

Esta Tercer Vía, qu'empezó'l so marcu teóricu en Gran Bretaña, tiende a xunir la teoría Neoclasicista cola teoría Neokeynesiana.

La Tercer Vía en diversos países

Alemaña

N'Alemaña, les polítiques de Tercer Vía fueron denominaes Neue Mitte sol gobiernu socialista del canciller alemán Gerhard Schröder, quien espresó la so cercanía a les tesis del Third Way del primer ministru británicu Tony Blair.

Arxentina

N'Arxentina, les polítiques del Xusticialismu fueron denominaes como una tercer vía (o tercerposicionismo). El Teniente Xeneral Juan Domingo Perón en calidá de Presidente de La Nación Arxentina a partir de 1946 dio impulsos a la industria nacional, nacionalización de los servicios públicos, víes de tresporte etc.. Na política esterior asitióse tantu alloñáu del capitalismu lliberal de los Estaos Xuníos como del comunismu marxista de la Xunión Soviética. Propunxo y desenvolvimientu una Economía Social de Mercáu. A partir del 2002, col Presidente Eduardo Duhalde, volver a eses pautes de la Tercer Vía y foi siguíu tantu pol Presidente Néstor Kirchner como la presidenta Cristina Fernandez de Kirchner (toos del Peronismu).

Brasil

Conózse-y como siguidores d'esa Tercer Vía mundial a los adeptos al ex presidente Fernando Henrique Cardoso. Tamién l'ex presidente Luis Ignacio Lula Da Silva dio un xiru enorme na so política socioeconómica, llegando al espectru del centru ya identificándose tamién con esta nueva corriente.

Chile

Tanto'l gobiernu del socialdemócrata Ricardo Llagos, unu de los más profusos adeptos a la Tercer Vía, desenvolvió un gobiernu que representaba de forma casi testual l'ideariu de Giddens. Darréu, nun papel socialista más clásicu Michelle Bachelet, nel so primer gobiernu, dio un xiru anque siguiendo coles polítiques de la Tercer Vía.

Colombia

El presidente de Colombia pal periodu 2010-2014, Juan Manuel Santos, anunció tres la so eleición, qu'el so gobiernu sería de tercer vía mio-gobiernu-sera-de-tercera-via-juan-manuel-santos, lo que puede interpretase como una rotura col gobiernu de derecha lideráu por Álvaro Uribe Vélez.

España

N'España conocer a la Tercer Vía como l'espectru nel que s'atopen aquellos partíos que se salen de les denominaciones tradicionales d'esquierdes y dereches. Na Tercer Vía española, atopamos a partíos relativamente nuevos, pero que yá tienen relativa fuerza y proyección nacional.

Tamién se conoz n'España como "Tercer Vía" a una corriente entamada escontra l'añu 1997 dientro d'Izquierda Xunida, que'l so nome referir a un espaciu distintu tantu del Partíu Comunista d'España como del Partíu Democráticu de la Nueva Esquierda, que tán enfrentaos nesi momentu. Tres la espulsión del segundu d'ellos y tres la llegada nel añu 2000 al cargu de Coordinador Xeneral de Gaspar Llamazares, sofitáu ente otres corrientes pela Tercer Vía, ésta dexa de funcionar.

Per otru llau atopamos a UPyD, que podría identificase nesti espectru. Estos partíos, tienen un fuerte ideal de patriotismu constitucional, defensa de los valores democráticos, y l'igualdá ente individuos.

Ciudadanos-Partíu de la Ciudadanía Ciudadanos - Partíu de la ciudadanía fundáu en 2006 en Barcelona tamién podría asitiase nel espectru políticu de la tercer vía. Ciudadanos nació a partir de la plataforma cívica Ciutadans de Catalunya. Nes Eleiciones Xenerales de 2015 consigue 40 escaños nel Congresu de los Diputaos y nes Eleiciones de 2016 32 diputaos. Dende 2006 el so presidente ye Albert Rivera.

Nel marcu del alderique sobre la independencia de Cataluña el líder de Xunió Democràtica de Catalunya, Josep Antoni Duren Lleida propón una tercer vía ente la independencia y el statu quo. La propuesta federal plantegada polos socialistes conozse tamién como "tercer vía".

Costa Rica

El principal esponente de la tercer vía en Costa Rica foi'l ex presidente y Premio Nobel de la Paz Óscar Arias Sánchez según l'enclín que lu sigue dientro de les llinies del Partíu Lliberación Nacional conocida como arismo.

Nicaragua

Nes eleiciones presidenciales de 1996, partíos de derecha, se autodenominan de tercer vía, na busca de consiguir el votu independiente, partíos como UNU 96, Partíu Conservador de Nicaragua y Fuerza 96 (d'enclín socialcristiana), estos partíos nun llograron ocupar nenguna posición importante, pos el votu foi polarizado ente'l Frente Sandinista (Esquierda) y la Alianza Lliberal (derecha).

Darréu, pa les eleiciones municipales del 2000, creáronse delles iniciatives tendientes a establecer una tercer vía política, como alternativa al Partíu Lliberal Constitucionalista que dirixe Arnoldo Alemán y el Frente Sandinista de Lliberación Nacional controláu por Daniel Ortega; dambos partíos atopábense sumíos nun pactu políticu nel que se partieron los principales cargos públicos nel estáu, partidarizando los poderes Eleutoral y Xudicial. Estes iniciatives, fueron encabezaes pol Partíu Conservador y Movimientu Democráticu Nicaragüense, y al nun ponese d'alcuerdu, por contraiciones ideolóxiques nun llogró llograr nenguna resultancia positiva.

Nel 2010, el Partíu Social Demócrata (PSD), empecipió una reingeniería y una reorganización política, estableciéndose como una opción de Tercer Vía, tantu no político, económicu y social.

Nuevu Llaborismu nel Reinu Xuníu

Logo del Partíu Llaborista qu'alude al Neollaborismu insturado en dicha coleutividá.

El Nuevu Llaborismu referir a un periodu na hestoria del Partíu Llaborista británicu de mediaos de los años 1990 a la década de 2000, en virtú de los líderes de Tony Blair y Gordon Brown.

El nome remontar a un eslogan utilizáu per primer conferencia del partíu en 1994, que foi vistu más tarde nun proyeutu de manifiestu publicáu en 1996, llamáu'l "Nuevu Llaborismu, Nueva Vida Pa Gran Bretaña". Preséntase como la marca d'un partíu recién reformáu qu'alteriara la clausa IV y sofitáu la economía social de mercáu. La marca foi llargamente utilizada ente que'l partíu taba nel gobiernu, ente 1997 y 2010. New Labour ganó victories arrolladores nes eleiciones en 1997 y 2001, y volvió ganar en 2005. En 2007, Blair dimitió como líder del partíu y foi asocedíu por Gordon Brown. El partíu llaborista nun ganó les eleiciones xenerales del Reinu Xuníu de 2010, que dio llugar a un parllamentu ensin mayoría y llevó a la creación d'un gobiernu de coalición conservadora-lliberal; Gordon Brown arrenunció como primer ministru y como líder llaborista pocu dempués. Foi asocedíu por Ed Miliband dempués de les eleiciones internes d'esi añu.

El Nuevu Llaborismu desenvolvió y suscritu a la "Tercer Vía", como plataforma de centru diseñáu pa ufiertar una alternativa al capitalismu y al socialismu completo y absoluto. La ideoloxía desenvolver pa faer que'l partíu progresara y atraer a los votantes de too l'espectru políticu. El Neollaborismu ufiertó un camín entemediu ente los neolliberales la economía de llibre mercáu de la nueva derecha, que vio como económicamente eficiente, y el reformismu éticu de post-1945 del Partíu Llaborista, que comparte la esmolición del Nuevu Llaborismu pola xusticia social. La ideoloxía del Nuevu Llaborismu colar coles sos creencies tradicionales nel llogru de la xusticia social en nome de la clase trabayadora al traviés de la masa.

Uruguái

N'Uruguái'l pensamientu de la Tercer Vía, ensin qu'esta fuera considerada siquier una corriente política, remontar al reformismu social y lliberalismu del Batllismo, ideariu del Partíu Coloriáu d'Uruguái. Los sos líderes espresáronse d'últimes coincidencia col pensamientu de centru reformista y republicanu. Dientro del Partíu Coloriáu d'Uruguái, el sector más rellacionáu a la Tercer Vía ye'l Foru Batllista, ente qu'otros son lliberales y centru-derechiegos. Dientro del Partíu Nacional d'Uruguái, les corrientes identificaes col pensamientu de Wilson Ferreira Aldunate, son les que más s'identifiquen cola Tercer Vía. La Tercer Vía n'Uruguái ta representada pol ex presidente coloriáu Julio María Sanguinetti, quien amás formó un grupu llamáu El Círculu de Montevideo con diversos presidentes llatinoamericanos, como Ricardo Llagos (Chile), o Fernando Henrique Cardoso (Brasil), col fin de forxar esa corriente de pensamientu. Tamién se pronunciaron a favor d'esa Tercer Vía grupos como'l nuevu y minoritariu Partíu Independiente, de centru esquierda.

Dientro del Frente Ampliu, nengún sector manifestó abiertamente la so adhesión a la Tercer Vía. Ello ye que los gobiernos frenteamplistas de Tabaré Vázquez y José Mujica tuvieron un fuerte calquier socialdemócrata.

Crítiques

Hai tres aproximaciones xenerales a la crítica contra la tercer vía. La primera ye a cencielles negar que tal posibilidá esista o tenga validez. La segunda ye la falta de propuestes específiques de llargu plazu per parte de los sos proponentes. La tercera centrar nel usu (o non) de propuestes o posiciones que se ven yá sía como enemigues o como esenciales a los oxetivos finales de los críticos.

Ye necesariu empezar notando lo que solo puede ser llamáu un alcuentru notable ente los marxistes y los neolliberales, los que nieguen tamién que la posibilidá d'una tercer vía esista, pero citando a Ludwig von Mises en llugar de Marx. Como ye xeneralmente aceptáu, dambos autores demostraron con elocuencia y conocencia productu d'estudios y sabiduría innegables que los sos respeutivos sistemes son los únicos que van poder satisfaer les necesidaes de la humanidá nel futuru. Esto xeneralmente interprétase como significando que cualquier esviación de les sos propuestes, por xenerales o vagues qu'eses fueren, ye imposible o utópica.

La respuesta de proponentes modernos de la tercer vía ye que tales oxetivos son aspiraciones a situaciones ideales, de llargu plazu. Non puede sacrificase indefinidamente les xeneraciones del presente a la tiranía de, por casu, un Stalin o un Pol Pot cola esperanza que dalgún día “el Estáu va sumir” o abandonar a quien se muerren de fame güei día a la mercé del mercáu totalmente llibre cola esperanza que dalgún día, quiciabes décades o sieglos nel futuru, la riqueza “va pingar” a quien sían que llograren sobrevivir. Específicamente, non puede sacrificase la democracia, sistema que, parafrasiando a Winston Churchill, “toos tamos d'alcuerdu en que ye'l peor, cola esceición de tolos demás que se trataron”. Como se notó, inclusive dende un puntu de vista lliberal –y esto nun ye cuestión d'analís d'escritos filosóficos, sinón de la realidá histórica– precisamos la intervención estatal “como un resguardu contra'l poder que tien el mercáu pa socavar nueses instituciones polítiques y sociales más valuables...(..).. un mercáu totalmente llibre ye definitivamente non el meyor mercáu pa una democracia, un mercáu ensin regulaciones nun garantiza nin xusticia nin prosperidá...”

Amás, les midíes entemedies nun impliquen abandonu de principios: que güei s'intervenga nel mercáu nun sector nun quier dicir qu'esa intervención sía permanente o irrepetible. Pero esos ideales de llargu plazu, válidos como son, nun pueden sustituyir nin pueden responder les cuestiones de la práutica política presente. La vida política de les naciones non puede amenorgase a la exéxesis de les obres d'un Marx o un Von Mises, por importantes qu'esi autores sían, especialmente cuando se fai col dogmatismu que ye común ente estudiantes d'esi autores.

Alrodiu de la segunda crítica. Inevitablemente la tercer vía emprestar a equívocos y aburuyes. Más allá d'una definición simplaya de ser una propuesta (cualesquier) a favor de la democracia y la economía mista nun hai alcuerdu xeneral, nun hai un criteriu definíu sobre lo que ye, representa o busca. Propuestes o posiciones “terceristas” pueden ser (y de cutiu son) fácilmente caricaturizaes como'l trunfu de la pusilamidad ya indecisión: prefier el mercáu, pero dientro de ciertes llendes; busca dexar la espresión de les fuerces y sectores sociales, pero non tantu. Respuende por la llibertá d'acción del individuu, siempres que sía llindada. Busca anovar, pero escarez d'una idea central nueva que sía distinta a la d'otros.

Sicasí, d'alcuerdu a John Kay esa ye precisamente la so fortaleza. La tercer vía nun ye un programa concretu d'acción, sinón un conxuntu d'aspiraciones y motivaciones, que van dende lo moral a propuestes bien práutiques. Eses aspiraciones –de xusticia social, eficiencia, crecedera y desenvolvimientu, llibertá, democracia–, esprésense como s'espresen, representen les idees y aspiraciones que llegaron a constituyir l'oxetu de la práutica política contemporanea. Que les midíes práutiques pa llograr esos oxetivos sían folgazanes más qu'un problema constitúi la capacidá d'atopar distintes maneres de llogralos en distintos momentos y llugares. En llugar de tar arreyaos a dogmatismos ideolóxicos sobre oxetivos al llargu plazu o programes específicos de supuesta valides universal, respuende por la posibilidá d'atopar distintos arreglos y compromisos, d'aunir fuerces alredor de problemes y soluciones reales d'interés a sociedaes específiques en situaciones concretes. (ver Inxeniería social y Karl Popper).

Ye precisamente esa flexibilidá, especialmente en relación a programes xenerales, lo que se critica dende'l tercer puntu de vista. Munchos partidarios del socialismu –incluyendo partíos socialdemócrates¬ acusar de ser un abandonu de los principios del socialismu. Lo más, ven la Tercer Vía como una evolución de los antiguos socialdemócrates escontra postures muncho más neolliberales y con escasos tintes socialistes, coles mires de devolver el poder a los partíos socialdemócrates que perdieron les eleiciones. Amás, los críticos afirmen que les polítiques de la Tercer Vía beneficien n'última instancia los intereses de les grandes corporaciones, en desterciu de les clases trabayadores y los probes.

Dende l'otru llau, por partidarios del conservadorismu y el lliberalismu clásicu o neolliberalismu se la crítica por non aceptar totalmente el llibre mercáu y asina “matar la pita de los güevos d'oru”. De ser solo una versión más de, nes pallabres de Margaret Thatcher, l'Estáu ñeñera”, sofocador de les llibertaes y capacidá d'escoyer de los individuos.

Los partidarios de la tercer vía afirmen que, nun sistema democráticu, ye la obligación de los políticos responder a los deseos de la ciudadanía. Y, dempués del fracasu del modelu soviéticu d'economía centralizada y planiada pol estáu burocráticu, y el re-emerxencia de visiones individualistes nes sociedaes industrializaes, “Los ciudadanos busquen un aldu. Quieren saber cómo afaese y espolletar, cómo xenerar estabilidá y seguridá nesti mundu de cambeos. Abracen los tradicionales valores de centru esquierda, de solidaridá, xusticia social, responsabilidá y oportunidaes. Pero son conscientes de que tenemos de dir, de forma decidida, más allá de les maneres de pensamientu superaos. Más allá d'una esquierda tradicional, esmolecida pol control del Estáu, les elevaes cargues impositives y los intereses de los productores; y de una nueva derecha llibrecambista, que postula qu'un individualismu de mires estreches y la fe na llibertá de los mercaos son la respuesta a tolos problemes.” Naz asina la necesidá de responder a eses esmoliciones y protexer al ciudadanu como tal, ensin abandonar la visión que l'estáu tien d'intervenir p'asegurar la xusticia social y l'igualdá d'oportunidaes, educación y salú universal, proteición del mediu ambiente, seguridá y justicia pero coles mesmes, con independencia del poder políticu, ensin tresformar a esos ciudadanos en veceros del patronaje estatal. De manera positiva, podría dicise que llegó la hora en que la participación popular nel gobiernu, el trespasu de poderes dende l'estáu a la sociedá, tresformar en daqué más qu'un dichu nun programa eleutoral. Ye la hora de que les comunidáes, la sociedá civil, empiecen a xugar el papel que-yos correspuende na vida política de les naciones.

Ver tamién

• Economía mista
• Reformismu
• Centru políticu