Diferencies ente revisiones de «Reinu d'Iraq»

Coordenaes: 33°20′00″N 44°23′00″E / 33.33333°N 44.38333°E / 33.33333; 44.38333
De Wikipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
m Astur treslladó la páxina "Reinu d\'Iraq" a "Reinu d'Iraq" ensin dexar una redireición
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-Reinu Uníu +Reinu Xuníu)
Llinia 69: Llinia 69:
== Creación ==
== Creación ==


Al rematar la [[Primer Guerra Mundial]] el [[Imperiu otomanu]] foi desmembrado y el control que los otomanos exercíen sobre los [[vilayato]]s (provincies) de [[Bagdad]], [[Mosul]] y [[Basora]] pasó a manos del [[Reinu Uníu]]. Los británicos formalizaron el so control sobre Iraq al recibir un [[Mandatu de la Sociedá de Naciones]] sobre [[Mandatu Británicu de Mesopotamia|Mesopotamia]] en [[1920]]. Primeramente'l Mandatu británicu nun incluyía a la provincia norteña de Mosul, pero al afayase la importancia de los xacimientos petrolíferos ellí presentes, Mosul foi integrada al Mandatu en [[1926]].<ref>[http://www.indiana.edu/~league/1926.htm Chronology 1926]. ''League of Nations Photo Archive''. Consultáu'l 31-12-2007.</ref><ref>[http://www.time.com/time/magacín/article/0,9171,722073,00.html Mosul] ''Revista TIMES'' 21 de xunu de 1925. Consultáu'l 31-12-2007.</ref>
Al rematar la [[Primer Guerra Mundial]] el [[Imperiu otomanu]] foi desmembrado y el control que los otomanos exercíen sobre los [[vilayato]]s (provincies) de [[Bagdad]], [[Mosul]] y [[Basora]] pasó a manos del [[Reinu Xuníu]]. Los británicos formalizaron el so control sobre Iraq al recibir un [[Mandatu de la Sociedá de Naciones]] sobre [[Mandatu Británicu de Mesopotamia|Mesopotamia]] en [[1920]]. Primeramente'l Mandatu británicu nun incluyía a la provincia norteña de Mosul, pero al afayase la importancia de los xacimientos petrolíferos ellí presentes, Mosul foi integrada al Mandatu en [[1926]].<ref>[http://www.indiana.edu/~league/1926.htm Chronology 1926]. ''League of Nations Photo Archive''. Consultáu'l 31-12-2007.</ref><ref>[http://www.time.com/time/magacín/article/0,9171,722073,00.html Mosul] ''Revista TIMES'' 21 de xunu de 1925. Consultáu'l 31-12-2007.</ref>


[[Faysal I d'Iraq|Faysal I]] de la [[Hachemí|Casa Hachemí]] foi nomáu [[Anexu:Reyes d'Iraq|rei d'Iraq]] en [[1921]] polos británicu, gracies a les contribuciones de la so familia mientres la [[Rebelión Árabe]]. Faysal fuera nomáu rei de la [[País de Sham|Gran Siria]] polos nacionalista árabes al rematar la [[Primer Guerra Mundial]], pero foi espulsáu polos franceses.
[[Faysal I d'Iraq|Faysal I]] de la [[Hachemí|Casa Hachemí]] foi nomáu [[Anexu:Reyes d'Iraq|rei d'Iraq]] en [[1921]] polos británicu, gracies a les contribuciones de la so familia mientres la [[Rebelión Árabe]]. Faysal fuera nomáu rei de la [[País de Sham|Gran Siria]] polos nacionalista árabes al rematar la [[Primer Guerra Mundial]], pero foi espulsáu polos franceses.
Llinia 81: Llinia 81:
En [[1933]], [[Rashid Ali]], un nacionalista, foi convidáu a formar un gobiernu pol rei Faysal I. La so llegada al poder coincidió con una rebelión de la minoría [[Ilesia Ortodoxa Siriana|siria cristiana]] en Mosul, que foi reprimida pola fuerza (vease [[Masacre de Simele]]).<ref name="Britta">[http://www.britannica.com/eb/article-22903/Iraq#315959.hook Iraq Independence, 1932–39.] ''Encyclopædia Britannica Online''. Consultáu'l 2/01/2008.</ref> El casu foi lleváu a la Lliga de Naciones y les divisiones ente les fuerces polítiques iraquines acentuáronse. Pa empiorar la situación, la mala salú de Faysal I facer viaxar a [[Suiza]] pa recibir tratamientu, pero ellí morrió en septiembre de 1933.
En [[1933]], [[Rashid Ali]], un nacionalista, foi convidáu a formar un gobiernu pol rei Faysal I. La so llegada al poder coincidió con una rebelión de la minoría [[Ilesia Ortodoxa Siriana|siria cristiana]] en Mosul, que foi reprimida pola fuerza (vease [[Masacre de Simele]]).<ref name="Britta">[http://www.britannica.com/eb/article-22903/Iraq#315959.hook Iraq Independence, 1932–39.] ''Encyclopædia Britannica Online''. Consultáu'l 2/01/2008.</ref> El casu foi lleváu a la Lliga de Naciones y les divisiones ente les fuerces polítiques iraquines acentuáronse. Pa empiorar la situación, la mala salú de Faysal I facer viaxar a [[Suiza]] pa recibir tratamientu, pero ellí morrió en septiembre de 1933.


Cola muerte de Faysal I, el so fíu mayor, [[Gazi I d'Iraq|Gazi I]] xube al tronu. De magar, hasta [[1941]], distintes facciones polítiques d'Iraq facer col cargu del Primer Ministru per mediu de distintos métodos non constitucionales.<ref name="Britta"/> Mientres toos estos años, Nuri as-Said, oficial iraquín pro-británicu, xuega un papel importante.<ref>[https://web.archive.org/web/20080110213327/http://www.thehistorychannel.co.uk/site/encyclopedia/article_show/Iraq/m0019794.html?from=hotlink Iraq.] ''The History Channel''. Consultáu'l 2/1/2007.</ref> Gazi non simpatizaba col ex-Primer Ministru as-Said, qu'anque nun taba nel cargu dende [[1932]], nun perdiera poder al ser sofitáu pol Reinu Uníu. Gazi intentó erradicar la influencia británica nel so Reinu dando más responsabilidaes a los militares nacionalistes y a sofitar al [[panarabismu]], ya inclusive llamar a los [[Kuwait|kuwaitíes]] a remontase contra los sos gobernantes ya integrase a Iraq.
Cola muerte de Faysal I, el so fíu mayor, [[Gazi I d'Iraq|Gazi I]] xube al tronu. De magar, hasta [[1941]], distintes facciones polítiques d'Iraq facer col cargu del Primer Ministru per mediu de distintos métodos non constitucionales.<ref name="Britta"/> Mientres toos estos años, Nuri as-Said, oficial iraquín pro-británicu, xuega un papel importante.<ref>[https://web.archive.org/web/20080110213327/http://www.thehistorychannel.co.uk/site/encyclopedia/article_show/Iraq/m0019794.html?from=hotlink Iraq.] ''The History Channel''. Consultáu'l 2/1/2007.</ref> Gazi non simpatizaba col ex-Primer Ministru as-Said, qu'anque nun taba nel cargu dende [[1932]], nun perdiera poder al ser sofitáu pol Reinu Xuníu. Gazi intentó erradicar la influencia británica nel so Reinu dando más responsabilidaes a los militares nacionalistes y a sofitar al [[panarabismu]], ya inclusive llamar a los [[Kuwait|kuwaitíes]] a remontase contra los sos gobernantes ya integrase a Iraq.


N'ochobre de [[1936]], el xeneral [[curdu]] [[Bakr Sidqi]] dio un golpe d'estáu. L'asesinatu de Sidqi n'agostu de [[1937]] significó'l regresu d'as-Said a Iraq, yá que taba nel esiliu, pero nun foi hasta avientu de [[1938]] que llogró faese col poder por aciu un golpe d'estáu.
N'ochobre de [[1936]], el xeneral [[curdu]] [[Bakr Sidqi]] dio un golpe d'estáu. L'asesinatu de Sidqi n'agostu de [[1937]] significó'l regresu d'as-Said a Iraq, yá que taba nel esiliu, pero nun foi hasta avientu de [[1938]] que llogró faese col poder por aciu un golpe d'estáu.
Llinia 87: Llinia 87:
N'abril de [[1939]], Gazi I morrió nun accidente de tránsitu, siendo culpaos los británicos y as-Said pola población, por cuenta de los mensaxes anti-británicos de Gazi. Empecípiense una serie de disturbios na capital, y el cónsul británicu muerre lincháu pol ensame.<ref>[http://www.indiana.edu/~league/1939.htm Chronology 1939.] ''League of Nations Photo Archive''. Consultáu'l 02/010/2008.</ref> El primu de Gazi I, [['Abd al-Ilah]], xube al poder como [[rexencia (política)|rexente]], una y bones l'herederu [[Faysal II d'Iraq|Faysal II]] yera un neñu. El Rexente ye aliáu d'as-Said y caltien una actitú pro-británica.
N'abril de [[1939]], Gazi I morrió nun accidente de tránsitu, siendo culpaos los británicos y as-Said pola población, por cuenta de los mensaxes anti-británicos de Gazi. Empecípiense una serie de disturbios na capital, y el cónsul británicu muerre lincháu pol ensame.<ref>[http://www.indiana.edu/~league/1939.htm Chronology 1939.] ''League of Nations Photo Archive''. Consultáu'l 02/010/2008.</ref> El primu de Gazi I, [['Abd al-Ilah]], xube al poder como [[rexencia (política)|rexente]], una y bones l'herederu [[Faysal II d'Iraq|Faysal II]] yera un neñu. El Rexente ye aliáu d'as-Said y caltien una actitú pro-británica.


Al españar la [[Segunda Guerra Mundial]], Iraq asume la posición de non-batallosa. Tou esto camuda en [[1940]], col regresu al poder de Rashid Ali de manera constitucional y cola [[batalla de Francia|gana de Francia n'Europa]]. Los países árabes ven con bonos güeyos les victories alemanes, interpretándoles como signu de debilidá de les potencies imperialistes: Reinu Uníu y Francia. Rashid Ali ye primíu pa dexar l'entamu de les negociaciones con axentes alemanes, que'l so oxetivu va ser la eliminación de la influencia británica n'Iraq de manera definitiva.<ref name="Britta"/> El plan sale mal y el Rexente destitúi a Rashid Ali.
Al españar la [[Segunda Guerra Mundial]], Iraq asume la posición de non-batallosa. Tou esto camuda en [[1940]], col regresu al poder de Rashid Ali de manera constitucional y cola [[batalla de Francia|gana de Francia n'Europa]]. Los países árabes ven con bonos güeyos les victories alemanes, interpretándoles como signu de debilidá de les potencies imperialistes: Reinu Xuníu y Francia. Rashid Ali ye primíu pa dexar l'entamu de les negociaciones con axentes alemanes, que'l so oxetivu va ser la eliminación de la influencia británica n'Iraq de manera definitiva.<ref name="Britta"/> El plan sale mal y el Rexente destitúi a Rashid Ali.


N'abril de 1941, Rashid Ali torna al poder gracies al sofitu del exércitu, esta vegada'l gobiernu iraquín negar a dexar la llegada de nueves tropes britániques al país. En respuesta a esto, los [[Guerra Anglu-Iraquín|británicos invaden Iraq]] ente abril y mayu de 1941, nomando Primer Ministru a Nuri as-Said. L'exércitu iraquín ye ganáu en menos d'un mes, y los nacionalistes árabes fuxen del país. Les fuerces estranxeres ocupen Iraq hasta'l final de la II Guerra Mundial.
N'abril de 1941, Rashid Ali torna al poder gracies al sofitu del exércitu, esta vegada'l gobiernu iraquín negar a dexar la llegada de nueves tropes britániques al país. En respuesta a esto, los [[Guerra Anglu-Iraquín|británicos invaden Iraq]] ente abril y mayu de 1941, nomando Primer Ministru a Nuri as-Said. L'exércitu iraquín ye ganáu en menos d'un mes, y los nacionalistes árabes fuxen del país. Les fuerces estranxeres ocupen Iraq hasta'l final de la II Guerra Mundial.

Revisión a fecha de 07:51 25 mar 2018

Mandatu británicu de Mesopotamia
Reinu d'Iraq
(de 1921 a 14 xunetu 1958)

Iraq
estáu desapaecíu
Alministración
Capital Bagdag
Forma de gobiernu Monarquía constitucional
Llingües oficiales árabe
Xeografía
Coordenaes 33°20′00″N 44°23′00″E / 33.33333°N 44.38333°E / 33.33333; 44.38333
Superficie 4370722 km²
Demografía
Población 6 488 000 hab.
Densidá 1,48 hab/km²
Economía
Moneda dinar iraquín
Cambiar los datos en Wikidata

El Reinu Hachemita d'Iraq ye'l nome que l'actual Estáu de Iraq recibió al rematar el Mandatu Británicu d'Iraq en 1932.

Anque Faysal I fuera coronáu en 1921, nun foi hasta'l 3 d'ochobre de 1932 cuando Iraq foi almitida na Sociedá de Naciones como una nación soberana. Esto nun aseló les reclamaciones de los nacionalistes iraquinos, que consideraben a la independencia una farsa. En 1941, sofitaos por Alemaña, un gobiernu nacionalista facer col poder, lo que motivó la invasión británica d'Iraq. Esto namá confirmó les crítiques de los nacionalistes, y amontó el descontentu na dinastía Hachemí que gobernaba Iraq.

El 14 de xunetu de 1958, executóse un golpe d'estáu militar lideráu pol Coronel Abdul Karim Qasim, y el rei Faysal II foi executáu al pie de la mayoría de la Familia Real Iraquina, siendo reemplazada la Monarquía por una República.

Creación

Al rematar la Primer Guerra Mundial el Imperiu otomanu foi desmembrado y el control que los otomanos exercíen sobre los vilayatos (provincies) de Bagdad, Mosul y Basora pasó a manos del Reinu Xuníu. Los británicos formalizaron el so control sobre Iraq al recibir un Mandatu de la Sociedá de Naciones sobre Mesopotamia en 1920. Primeramente'l Mandatu británicu nun incluyía a la provincia norteña de Mosul, pero al afayase la importancia de los xacimientos petrolíferos ellí presentes, Mosul foi integrada al Mandatu en 1926.[1][2]

Faysal I de la Casa Hachemí foi nomáu rei d'Iraq en 1921 polos británicu, gracies a les contribuciones de la so familia mientres la Rebelión Árabe. Faysal fuera nomáu rei de la Gran Siria polos nacionalista árabes al rematar la Primer Guerra Mundial, pero foi espulsáu polos franceses.

En 1932, Iraq foi almitida como nación soberana na Sociedá de Naciones, anque la presencia militar británica siguió. Grupos nacionalistes lideraos pol Partíu Nacionalista y el Partíu de la Hermandá Nacional protagonizaron la oposición a la presencia estranxera nel país.

Hestoria

En 1929, Persia, gobernada pola dinastía Pahlaví, reconoció la esistencia d'Iraq, sicasí, les fronteres ente dambos países nun fueron establecíes hasta 1937, cuando los británicos llograron convencer a los gobiernos de dambos países a roblar un tratáu, delimitando la frontera persa-iraquín. El ríu Shatt al-Arab quedó estremáu ente dambes naciones, lo que significaba que'l cobru del pasaxe tenía d'estremase ente Persia ya Iraq. Amás, navíos de dambes naciones podíen salear ensin restricciones pel ríu.

En 1933, Rashid Ali, un nacionalista, foi convidáu a formar un gobiernu pol rei Faysal I. La so llegada al poder coincidió con una rebelión de la minoría siria cristiana en Mosul, que foi reprimida pola fuerza (vease Masacre de Simele).[3] El casu foi lleváu a la Lliga de Naciones y les divisiones ente les fuerces polítiques iraquines acentuáronse. Pa empiorar la situación, la mala salú de Faysal I facer viaxar a Suiza pa recibir tratamientu, pero ellí morrió en septiembre de 1933.

Cola muerte de Faysal I, el so fíu mayor, Gazi I xube al tronu. De magar, hasta 1941, distintes facciones polítiques d'Iraq facer col cargu del Primer Ministru per mediu de distintos métodos non constitucionales.[3] Mientres toos estos años, Nuri as-Said, oficial iraquín pro-británicu, xuega un papel importante.[4] Gazi non simpatizaba col ex-Primer Ministru as-Said, qu'anque nun taba nel cargu dende 1932, nun perdiera poder al ser sofitáu pol Reinu Xuníu. Gazi intentó erradicar la influencia británica nel so Reinu dando más responsabilidaes a los militares nacionalistes y a sofitar al panarabismu, ya inclusive llamar a los kuwaitíes a remontase contra los sos gobernantes ya integrase a Iraq.

N'ochobre de 1936, el xeneral curdu Bakr Sidqi dio un golpe d'estáu. L'asesinatu de Sidqi n'agostu de 1937 significó'l regresu d'as-Said a Iraq, yá que taba nel esiliu, pero nun foi hasta avientu de 1938 que llogró faese col poder por aciu un golpe d'estáu.

N'abril de 1939, Gazi I morrió nun accidente de tránsitu, siendo culpaos los británicos y as-Said pola población, por cuenta de los mensaxes anti-británicos de Gazi. Empecípiense una serie de disturbios na capital, y el cónsul británicu muerre lincháu pol ensame.[5] El primu de Gazi I, 'Abd al-Ilah, xube al poder como rexente, una y bones l'herederu Faysal II yera un neñu. El Rexente ye aliáu d'as-Said y caltien una actitú pro-británica.

Al españar la Segunda Guerra Mundial, Iraq asume la posición de non-batallosa. Tou esto camuda en 1940, col regresu al poder de Rashid Ali de manera constitucional y cola gana de Francia n'Europa. Los países árabes ven con bonos güeyos les victories alemanes, interpretándoles como signu de debilidá de les potencies imperialistes: Reinu Xuníu y Francia. Rashid Ali ye primíu pa dexar l'entamu de les negociaciones con axentes alemanes, que'l so oxetivu va ser la eliminación de la influencia británica n'Iraq de manera definitiva.[3] El plan sale mal y el Rexente destitúi a Rashid Ali.

N'abril de 1941, Rashid Ali torna al poder gracies al sofitu del exércitu, esta vegada'l gobiernu iraquín negar a dexar la llegada de nueves tropes britániques al país. En respuesta a esto, los británicos invaden Iraq ente abril y mayu de 1941, nomando Primer Ministru a Nuri as-Said. L'exércitu iraquín ye ganáu en menos d'un mes, y los nacionalistes árabes fuxen del país. Les fuerces estranxeres ocupen Iraq hasta'l final de la II Guerra Mundial.

Nuri as-Said arrenunciu en 1947 y foi asocedíu por Sayyid Salih Jabr. Jabr axusta un nuevu tratáu anglu-iraquín en 1948, y anque llogra esaniciar les bases aérees britániques nel país, los cambeos al tratáu nun son abondos pal pueblu. Dempués d'una serie de protestes violentes na cai, Jabr arrenunciu, y los políticos conservadores, representaos por Nuri as-Said, tornen al poder.[3]

Fin del Reinu

Coronación de Faysal II en 1953, postreru rei d'Iraq.

En 1953, Faysal II cumple la edá necesaria pa poder exercer el poder real, pero ye'l exregente quien sigue calteniendo'l poder efectivo del rei.[3]

Anque dellos progresos facer nos años 50, como l'aumentu de los pagos por estracción de petróleu que les compañíes estranxeres pagaben al gobiernu, estos cambeos nun fueron abondos pal pueblu iraquín, que vía con malos güeyos l'alianza británica, formalizada nel Pactu de Bagdad. Esti descontentu caló nos oficiales más nuevos del exércitu, quien planiaron el derrocamientu de la monarquía hachemí, formando un movimientu similar al del Movimientu d'Oficiales Llibres n'Exiptu.

En 1958, Exiptu y Siria formaron la República Árabe Xunida, un intentu de crear una federación árabe. Intentáu neutralizar la influencia Exipcia na rexón, los reis hachemíes proclamaron la Federación Árabe d'Iraq y Xordania, siendo nomáu Nuri as-Said Primer Ministru de la Federación. Esta oposición de la monarquía al primer estáu panárabe causó mayor descontentu nel pueblu.

En xunetu de 1958, fuerces iraquines fueron unviaes a Xordania pa fortalecer la presencia árabe na zona contra Israel mientres la Crisis del Llíbano de 1958. El 14 de xunetu, cuando les fuerces comandadas por Abdul Karim Qasim y Abdul-Salam Arif pasaben por Bagdad escontra Xordania, tomaron la ciudá y derrocaron la monarquía. La mayor parte de la familia real, incluyendo al rei y el tegente, fueron acribillaos mientres escapaben del palaciu.

Nuri as-Said, figura clave mientres la esistencia del Reinu d'Iraq, foi prindáu pocu dempués y fusiláu.

Referencies

  1. Chronology 1926. League of Nations Photo Archive. Consultáu'l 31-12-2007.
  2. Mosul Revista TIMES 21 de xunu de 1925. Consultáu'l 31-12-2007.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Iraq Independence, 1932–39. Encyclopædia Britannica Online. Consultáu'l 2/01/2008.
  4. Iraq. The History Channel. Consultáu'l 2/1/2007.
  5. Chronology 1939. League of Nations Photo Archive. Consultáu'l 02/010/2008.

Vease tamién