Diferencies ente revisiones de «Antiguu idioma macedoniu»

De Wikipedia
Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
m Bot: Orotografía habitual na wiki
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-\b(P|p)erío(d|os) +\1erio\2)
Llinia 6: Llinia 6:
|países= [[file:Vergina Sun.svg|22px]] [[Reinu de Macedonia]]
|países= [[file:Vergina Sun.svg|22px]] [[Reinu de Macedonia]]
|zona=Sureste d'Europa.
|zona=Sureste d'Europa.
|falantes=[[Llingua muerta]]. Absorbíu pola [[Koiné]] na [[Períodu helenísticu|dómina helenística]].
|falantes=[[Llingua muerta]]. Absorbíu pola [[Koiné]] na [[Periodu helenísticu|dómina helenística]].
|familia=[[Llingües indoeuropees|Indoeuropéu]]<br />
|familia=[[Llingües indoeuropees|Indoeuropéu]]<br />
&nbsp;&nbsp;[[hipótesis grecoarmenia|Greco-Armeniu]] (?)<br />
&nbsp;&nbsp;[[hipótesis grecoarmenia|Greco-Armeniu]] (?)<br />
Llinia 79: Llinia 79:


== Surde'l dialectu koiné ==
== Surde'l dialectu koiné ==
Nel [[períodu helenísticu]] diose la necesidá d'unificar lingüísticamente el vastu imperiu conquistáu por [[Alexandru Magno]] en [[Asia]]. Por ello, los macedonios tomaron como base'l dialectu [[áticu (dialectu)|áticu]] y tamién el [[xónicu (dialectu)|xónicu]], pa les construcciones sintáctiques. D'esti amiestu surdió'l dialectu [[koiné]] (llamáu ''llingua común''), qu'adulces s'impunxo como'l so principal idioma, y al traviés de los sieglos, l'antiguu macedoniu decayó y foi apostráu a remotes zones rurales interiores. Llueu la koiné suplantar por completu, y l'idioma orixinal macedoniu escastar mientres los primeros sieglos de la nuesa era.
Nel [[periodu helenísticu]] diose la necesidá d'unificar lingüísticamente el vastu imperiu conquistáu por [[Alexandru Magno]] en [[Asia]]. Por ello, los macedonios tomaron como base'l dialectu [[áticu (dialectu)|áticu]] y tamién el [[xónicu (dialectu)|xónicu]], pa les construcciones sintáctiques. D'esti amiestu surdió'l dialectu [[koiné]] (llamáu ''llingua común''), qu'adulces s'impunxo como'l so principal idioma, y al traviés de los sieglos, l'antiguu macedoniu decayó y foi apostráu a remotes zones rurales interiores. Llueu la koiné suplantar por completu, y l'idioma orixinal macedoniu escastar mientres los primeros sieglos de la nuesa era.


== Glosariu ==
== Glosariu ==

Revisión a fecha de 17:08 24 mar 2018

Esti artículu trata del idioma usáu na antigüedá. Pal idioma eslavu modernu, non rellacionáu, vease Idioma macedoniu, y pal so antepasáu vease Antiguu eslavu eclesiásticu.
Antiguu macedoniu
?
Faláu en Reinu de Macedonia
Rexón Sureste d'Europa.
Falantes Llingua muerta. Absorbíu pola Koiné na dómina helenística.
Familia Indoeuropéu

  Greco-Armeniu (?)
    Helénicu (?)
      Antiguu macedoniu

Estatus oficial
Oficial en Nengún país
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2 ine
ISO 639-3 xmk
Ficheru:Idioma macedoniu antiguu.png
Estensión del antiguu macedoniu

El antiguu idioma macedoniu yera una llingua indoeuropea usada polos antiguos macedonios. Falar en Macedonia mientres el primer mileniu a. C. Foi dexando d'usase a partir del sieglu V a. C., y créese que sumió nos primeros sieglos de la nuesa era. Probablemente falábase sobremanera nes rexones interiores, llueñe de la mariña.

Anque emparentada col griegu antiguu, l'antiguu macedoniu nun ye un dialectu griegu, sinón una llingua cercana al proto-griegu. Per otra parte, inda s'alderica la relación del antiguu macedoniu col traciu y el frigio y otres llingües paleobalcánicas.

Documentación en macedoniu

La Tablilla de maldición de Pella (katádesmos): del Prof. Radcliffe G. Edmonds III, Bryn Mawr College.

La conocencia de la llingua ta bien llindáu porque nun hai nengún testu sobreviviente indiscutiblemente escritu na llingua, anque un cuerpu d'auténtiques palabres macedonies foi axuntáu de fontes antigües, principalmente de les inscripciones en monedes, y del léxicu de Hesiquio d'Alexandría nel sieglu V, con unes 700 palabres y nomes propios. La mayoría d'estos son con seguridá identificables como griegu, pero dalgunos d'ellos nun son fácilmente conciliables col patrón de la fonoloxía griega.

La Tablilla de maldición de Pella (el katádesmos de Pella, una tabella defixionis), un testu escritu nun dialectu dóricu, foi atopáu en Pella en 1986, y datáu ente'l sieglu IV a. C. y III; arriendes de ella haise argumentáu que l'antiguu idioma macedoniu foi un dialectu griegu noroccidental, parte de los dialectos dóricos (O. Masson, 1996). Antes d'esti descubrimientu propunxérase que'l dialectu macedoniu yera una forma antigua de griegu, falada xuntu al propiu dóricu nesi momentu (Rhomiopoulou, 1980).

Descripción llingüística

Pocu puede dicise d'esta llingua a partir de les poques palabres que se caltienen. Una evolución fonética llamativa ye aquella pola que les consonantes aspiraes sonores del PIE evolucionaron a les oclusives sonores Plantía:Polytonic, Plantía:Polytonic, Plantía:Polytonic, a diferencia de tolos dialectos griegos conocíos, onde evolucionaron a les sordes Plantía:Polytonic, Plantía:Polytonic, Plantía:Polytonic, con poques esceiciones.

El mesmu tratamientu ye conocíu pa otros idiomes paleobalcánicos, y.g. frigio bekos ‘pan’, ilirio bagaron ‘caliente’, pero n'áticu Plantía:Polytonic phōgō ‘asáu’, tou del PIE *bʰeh₃g-. Cuidao que toos estos idiomes conócense al traviés del alfabetu griegu, que nun tien signos pa sonores aspiraes, nun ta claru si la desaspiración tuvo llugar realmente, o si Plantía:Polytonic escoyéronse como los más cercanos pa espresar les aspiraes sonores.

Si Plantía:Polytonic gotán ‘gochu’ ta rellacionáu con *gʷeh₃o- ‘ganáu’, esto podría indicar que les labiovelares taben intactes, o s'asimilaron a les velares, resultancia distinta al tratamientu del griegu (áticu βοτόν botón ‘bestia’, Plantía:Polytonic boûs ‘vaca, toru’). Estes esviaciones, sicasí, nun son desconocíes nos dialectos griegos; compárese'l dóricu (espartanu) Plantía:Polytonic glep- col griegu común Plantía:Polytonic blep-, amás del dóricu Plantía:Polytonic gláchōn y el xónicu Plantía:Polytonic glēchōn col griegu común Plantía:Polytonic blēchōn.[1]

Dellos exemplos indiquen que les oclusives velares sonores ensordáronse, especialmente n'entamu de palabra: Plantía:Polytonic kánadoi, 'quexales' (< pie *genu-); Plantía:Polytonic kómbous ‘mueles’ (< pie *ǵombʰ-); n'interior de palabra: Plantía:Polytonic arkón (áticu Plantía:Polytonic argós) y el topónimo macedoniu Akesamenai, del nome pierio Akesamenos (si Akesa- ta emparentáu col griegu agassomai, agamai ‘ablucar’; cf. el nome traciu Agassamenos).

En Les aves de Aristófanes atópase la forma Plantía:Polytonic keblēpyris ‘páxaru de cabeza colorada’, qu'amuesa una oclusiva sonora, al estilu macedoniu, en llugar de la sorda aspirada habitual en griegu: Plantía:Polytonic keb(a)lē ‘cabeza’ frente a Plantía:Polytonic kephalē.

Clasificación

Por cuenta de los testimonios documentales fragmentarios y diverxentes, diversos autores fixeron distintes interpretaciones sobre la clasificación filogenética del antiguu macedoniu:[2] Les interpretaciones históriques del macedoniu inclúin:[3][4][5][6]

El discutiniu ta estrechamente rellacionada cola reconstrucción del idioma protogriego.

Grupu helénicu (greco-macedoniu)

Dellos llingüistes consideren que la llingua macedonia yera una llingua hermana a tolos dialectos griegos antiguos, y non a cencielles un dialectu griegu. Si esta visión ye correcta, entós el macedoniu y el griegu podríen ser dos subramas d'un grupu dientro de la indoeuropea, formando un grupu greco-macedoniu, dacuando tamién referíu como grupu helénicu. Esta terminoloxía podría conducir a tracamundios, una y bones la "caña helénica del indoeuropéu" ye tamién usada sinónimamente cola caña griega (que contien toos dialectos griegos antiguos y modernos) nun sentíu más estrechu.[8]

Un númberu de palabres macedonies, particularmente nel léxicu de Hesiquios, son aldericaes (i.y., dalgunos nun les consideren verdaderes palabres macedonies) y dalgunes podríen ser malvaes na tresmisión. Asina "abroutes", pue ser lleíu como "abrouwes" (Plantía:Polytonic), con tau (Plantía:Polytonic) sustituyendo a [[digamma|digamma (Plantía:Polytonic)]].[9] Si esta palabra podría incluyise nun dialectu griegu; sicasí, otres (y.g. A. Meillet) vease la dental como auténtica y esta palabra podría quiciabes pertenecer a una llingua indoeuropea distinta del griegu.

Antiguu dialectu griegu

Otra escuela caltien que'l macedoniu foi un dialectu griegu. Aquellos que tán a favor d'una naturaleza puramente griega del macedoniu, como un dialectu septentrional, son numberosos ya inclúin a eruditos como H. Ahrens y O. Hoffmann.[10] Una recién propuesta d'esta escuela foi la del Professor Olivier Masson, quien nel so artículu sobre l'antiguu idioma macedoniu, na tercer edición del "Oxford Classical Dictionary", suxurió que'l Macedoniu taba rellacionáu colos dialectos noroccidentales griegos:[4] m

Como en macedoniu Plantía:Polytonic = griegu Plantía:Polytonic, Claude Brixhe[11] suxure que ye un desenvolvimientu posterior. Les lletres nun designen consonantes sonores, i.y. [b, d, g], sinón fricatives sonores, i.y. [β, δ, γ], por cuenta de la pronunciación de les fricatives sordes [φ, θ, x] (= Áticu [ph, th, kh]). Brian Joseph añede que la remota evidencia ta abierta a distintes interpretaciones, una y bones una respuesta definitiva nun ye posible", pero alvierte que "l'antiguu macedoniu nun ye a cencielles un antiguu dialectu griegu al par col áticu o l'eólicu".[2] Nesti sentíu, dellos autores tamién lu consideren un "dialectu griegu malváu."

Idioma paleobalcánico independente

Dellos llingüistes consideren que l'idioma macedoniu nun yera namá una llingua separada, sinón que pertenecía a una caña indoeuropea distinta de la caña helénica (o caña greco-macedonia), y suxuren que nun yera especialmente cercana al griegu. Refuguen les correspondencies griegues atopaes en macedoniu y prefieren tratalo como un idioma indoeuropéu de los Balcanes, allugáu xeográficamente ente Iliria al oeste y Tracia al este.

Dellos[12] llancen la hipótesis de que lingüísticamente el macedoniu taba ente'l ilirio y el traciu, un tipu d'idioma entemediu ente los dos. Un idioma del grupu traco-ilirio ye bien aldericáu por cuenta de qu'escarez d'importantes evidencies (vease Traco-ilirio), y una xenética traco-iliria-macedonia ye especulativa, anque un Sprachbund na zona ye considerada probable. Apocayá, A. Garrett (1999) conxeturó que'l macedoniu pudiera na so primer etapa ser parte d'un continuu dialectal que tomaba los antiguos dialectos de toles llingües indoeuropees sudoccidentales (incluyendo'l griegu), pero quedábase secundariu pa los procesos irreales posteriores de converxencia que produció'l mesmu griegu. Acota que so esta perspectiva'l cambéu de soníu qu'isogloses como la deaspiración de les oclusives sonores podría ser lo que llindó'l valor de diagnósticu, ente qu'últimamente la cuestión de si'l macedoniu pertenez o non a una unión xenética col griegu ye dudosa.[13]

L'antiguu léxicu macedoniu revela delles palabres que nun tienen cognados en griegu, anque lo tienen n'otres llingües indoeuropees. Hai tamién delles palabres que nun tienen cognado en nenguna otra llingua, y pueden ser restos d'un sustrato preindoeuropéu, seique rellacionáu col sustrato prehelénico.

Fontes clásiques

Hai delles referencies clásiques que conducieron a numberosos eruditos a creer que los antiguos griegos víen a los antiguos macedonios como una tribu non helénica, anque otros eruditos caltengan que sí lo yeren. Ente les referencies que pueden indicar que'l macedoniu ye un dialectu griegu, ta'l diálogu qu'esiste ente un ateniense y un macedoniu nun fragmentu del sieglu V a. C. de la comedia Macedonios del ateniense Estratis, onde'l discursu macedoniu ye presentáu como una forma del griegu.

L'historiador Quintu Curcio suxure que l'idioma macedoniu nun yera intelixible pal permediu de falantes (Hist. Alex. 6.11.4): "Él (sc. Filotas) atopó al pueblu de Frigia y Paflagonia risibles, y nun taba avergoñáu, anque naciera en Macedonia, de tener un intérprete con él cuando escuchaba a la xente falar nel so propiu idioma." Sicasí, esti testimoniu nun ye concluyente.[14]

Surde'l dialectu koiné

Nel periodu helenísticu diose la necesidá d'unificar lingüísticamente el vastu imperiu conquistáu por Alexandru Magno en Asia. Por ello, los macedonios tomaron como base'l dialectu áticu y tamién el xónicu, pa les construcciones sintáctiques. D'esti amiestu surdió'l dialectu koiné (llamáu llingua común), qu'adulces s'impunxo como'l so principal idioma, y al traviés de los sieglos, l'antiguu macedoniu decayó y foi apostráu a remotes zones rurales interiores. Llueu la koiné suplantar por completu, y l'idioma orixinal macedoniu escastar mientres los primeros sieglos de la nuesa era.

Glosariu

Ver tamién

Referencies

  1. ↑ Albrecht von Blumenthal, Hesychstudien, Stuttgart, 1930, 21.
  2. ↑ 2,0 2,1 B. Joseph (2001): "Ancient Greek". In: J. Garry et al. (eds.) Facts about the world's major languages: an encyclopedia of the world's major languages, past and present. Online paper
  3. ↑ Adams, D.Q. (1997). Mallory, J.P. and Adams, D.Q. (eds.): Encyclopedia of Indo-European Culture. Fitzroy Dearborn, páx. 361. ISBN 1-884964-98-2.
  4. ↑ 4,0 4,1 Hornblower, S. and Spawforth A. (eds.), ed., «[Ancient Macedonian language]», The Oxford Classical Dictionary (revised 3rd ed. edición), Oxford University Press, ISBN 0-19-860641-9, http://www.ucc.ie/staff/jprodr/macedonia/macanclan.html 
  5. ↑ Ahrens, F. H. L. (1843), De Graecae linguae dialectis, Göttingen, 1839-1843; Hoffmann, O. Die Makedonen. Ihre Sprache und ihr Volkstum, Göttingen, 1906.
  6. ↑ Hammond, N.G.L (1993). The Macedonian State. Origins, Institutions and History, reprint ed., USA: Oxford University Press. ISBN 0-19-814927-1.
  7. ↑ A. Meillet [1913] 1965, Apeçu d'xune histoire de la langue grecque, 7th ed., Paris, p. 61. I. Russu 1938, en Ephemeris Dacoromana 8, 105-232. Citáu dempués por Brixhe/Panayotou 1994: 209.
  8. ↑ Linguist List (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). siendo un partidariu d'esta teoría.
  9. ↑ Olivier Masson, "Sur la notation occasionnelle du digamma grec par d'autres consonnes et glosar macédonienne abroutes", Bulletin de la Société de linguistique de Paris, 90 (1995) 231-239.
  10. ↑ H. Ahrens, De Graecae linguae dialectis, Göttingen, 1843; O. Hoffmann, Die Makedonen. Ihre Sprache und ihr Volkstum, Göttingen 1906.
  11. ↑ Claude Brixhe, "Un «nouveau» champ de la dialectologie grecque: -y macédonien", in: A. C. Cassio (ed.), Katà diálekton. Atti del III Colloquio Internazionale di Dialettologia Greca (A.I.O.N., XIX), Napoli 1996, 35-71.
  12. ↑ y.g. Y. Schwyzer, Griechische Grammatik, Munich 1939, vol. 1, 69-71.
  13. ↑ Andrew Garrett (1999): "A new model of Indo-European subgrouping and dispersal". In: Chang, S. S, Liaw, L. and Ruppenhofer, J, Proceedings of the Twenty-Fifth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society, February 12-15, Berkeley: Berkeley Linguistics Society, 146-56, 1999. Online paper (PDF)
  14. ↑ Y. Kapetanopoulos, "Alexander’s patrius sermo in the Philotas affair", The ancient world 30 (1999) 117-128. Online paper
  15. ↑ 15,0 15,1 Blumenthal, Hesychstudien, Stuttgart, 1930.

Bibliografía

  • G. Babiniotis Ancient Macedonian: The Presta of Macedonian among the Greek Dialects in : A. M. Tamis (ed.), Macedonian Hellenism, Melbourne 1990, pp. 241-250
  • C. Brixhe, A. Panayotou, -y Macédonien in: Langues indo-européennes, ed. Bader, Paris, 1994, 205–220.
  • J. Chadwick The Prehistory of the Greek Language, Cambridge 1963
  • Katcic, Ancient Languages of the Balkans, The Hague, Mouton (1976).
  • Neroznak, V. Paleo-Balkan languages, Moscow, 1978.
  • Rhomiopoulou, Katerina. An Outline of Macedonian History and Art. Greek Ministry of Culture and Science, 1980.

Enllaces esternos


Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Antiguu_idioma_macedoniu&oldid=1390997»