Llingües mon-jemer

Llingües mon-jemer
Distribución xeográfica	Sudeste Asiáticu
Países	Birmania  Camboya  Laos Malasia Tailandia  Vietnam
Falantes	~80 millones
Filiación xenética	llingües austroasiáticas   Llingües mon-jemer
Subdivisiones	Mónico Khmérico Peárico Bahnárico Katuico Viético Nicobárico ÁslicoEastern Mon-Khmer (en) , Khasi (en) , Lenguas paláunguicas (es) , Llingües khmuicas, idioma mon, Llingües ásliques y Llingües nicobareses
ISO 639-2	mkh
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües mon-jemer o mon-khmer son un grupu de llingües austroasiáticas autóctones de Indochina. Tradicionalmente consideróse que formaben un grupu filogenético válidu dientro de la familia austroasiática, anque esa hipótesis foi cuestionada. Según esa hipótesis la familia austroasiática estremar en dos rama o unidaes filogenéticas les llingües mon-jemer y les llingües munda. Posterioremente propúnxose que les llingües austroasiáticas consten realmente de tres rama: mon-khmer nuclear, munda y khasi-khmui.

Clasificación

El grupu mon-jemer tradicional constitúin una agrupación convencional de les familia austroasiática, anque n'otru tiempu consideróse que formaben una caña unidá filogenética dientro d'esa familia. Sicasí diversos autores proponen que realmente'l grupu mon-jemer en sí mesmu nun ye una caña sinón qu'arrexunta a delles cañes de la familia austroasiática.

Llista de llingües

Les llingües mon-khmer inclúin les siguientes subfamilies:

• Llingües peáricas
  • Pear ye un restu na mariña de Camboya.
  • Chong (Chawang)
  • Sarare
  • Angrak (?)
  • Saoch
• Khmer (o camboyanu) en Camboya, el sur de Vietnam y el nordeste de Tailandia (15 a 22 millones)
• Llingües bahnáricas, nel sur de Laos.
  • Bahnárico septentrional
    • Bahnar
    • Rengao
    • Sedang
    • Halăng
    • Jeh (Dié)
    • Mơnơm (Bơnâm)
    • Kayơng (Cagiương)
    • Hrê (Davak)
    • Takua
    • Tơdrah (Didrah)
  • Bahnárico occidental
    • Loven (Jru)
    • Nyaheun, Prou
    • Oi, The
    • Laveh
    • Brao, Krưng, Kravet
    • Sok
    • Sapuan
    • Cheng (Jeng)
    • Saq (Sou)
  • Bahnárico meridional
    • Stieng
    • Mnong central
    • Mnong meridional
    • Mnong oriental
    • Kơho
    • Chrau (Jro)
• Llingües katuicas.
  • Katu
  • Kantu, alto Katu
  • Phưang
  • Brû (Leu, Galler, Makong, Tri)
  • Pacoh
  • Ta'oih
  • Ngeq, Nkriang
  • Kataang
  • Kuy
  • Lor, Klor
  • Leun
  • Dir
  • Tong
  • Souei
  • So **

Alak

• • Kasseng, Calieng
• Llingües mon
  • Mon nel baxu Salween, Birmania (1 millón).
  • Ninkuol
• llingües áslicas
• Llingües viéticas
  • idioma vietnamita, faláu en Vietnam (66 a 73 millones de falantes).
  • Mương, **

Mày (Ruc)

• • Arem
  • Tày Pong
• Llingües nicobaresas

Descripción

El sistema vocálicu de les llingües mon-khmer inluye una gran variedá de vocales, qu'inclúin gran cantidá de vocales centrales y oposición ente vocales abiertes y zarraes. El siguiente cuadru inclúi delles vocales frecuentes (AFI) y l'ortografía convencional usada pa estremar estes vocales:

	Anterior	Central	Posterior
Zarrada | align="left"| /i/ i		/ɯ/ ư,  /o/ o
Semicerrada	/y/ ê	/əː/	/o/ ô
Semiabierta	/ɛ/ y	/ɜ/ ơ	/ɔ/ o
Abierta | align="center"|	/ɐː/ a, /ɐ/ ă

Sidwell (2005) reconstruyó'l siguiente inventariu consonánticu del proto-Mon-Khmer:

		Llabial	Alveolar	Palatal	Velar	Glotal
oclusiva	sorda	*p	*t	*c	*k	*ʔ
	sonora	*b	*d	*ɟ	*ɡ
Implosiva		*ɓ	*ɗ	*ʄ
fricativa			*s			*h
nasal		*m	*n	*ɲ	*ŋ
aproximante		*w	*l, *r	*j

Esti sistema ye idénticu a reconstrucciones anteriores, sacante pol fonema *ʄ, que foi calteníu razonablemente bien nes Katuico. Esisten mayores incertidumes sobre'l sistema del proto-austroasiático puramente dichu.

Referencia

Bibliografía

• D. Thomas & R. K. Headley (1970): "More on Mon-Khmer Subgroupings", Lingua, 25, pp. 398-418.
• Sidwell, Paul (2005). "Proto-Katuic Phonology and the Sub-grouping of Mon–Khmer Languages". In Sidwell, ed., SEALSXV: papers from the 15th meeting of the Southeast Asian Linguistic Society.