Surdimientu

El Surdimientu ye una dómina reñacencia de la cultura y la llingua asturianes, qu'entama cola apaición de l'asociación cultural Conceyu Bable en 1974. Dende entós, el movimientu pro-llingua que vívese n'Asturies en finando la dictadura, y de xeitu perespecial nel ámbitu universitariu, vien condicionando la vida política y cultural d'Asturies en forma de movimientu social. Anguañu ye'l movimientu social más fuerte de toos ya inda sigui la llucha pola oficialidá de la llingua asturiana y por algamar una supervivencia futura pal idioma.

L'apaición del movimientu lliterariu que conozse por "surdimientu", va de la mano d'otru movimientu en llingua asturiana que ye'l "Nuevu canciu Astur" que france dafechu con tolo anterior y trata nuevos temes, dende la política a l'amor pasando pel erotismu y les rellaciones personales, franciendo tamién con tol costumismu previu y de la época de posguerra.

No que se refier a la lliteratura, la bayura ye tala, que'l númberu d'escritores n'activu durante'l surdimientu igualaba en númberu - y les más de les vueltes superaba en calidá - a tolos sos presdecesores dende'l sieglu XVII. Asina, y por mor de la bayura d'obres y autores, asina como pol tiempu que dura munchos críticos falen d'un "primer surdimientu" y d'un "segundu surdimientu"

El primer Surdimientu

Asitiaria los sos entamos en 1974-1976 cola creyación de Conceyu Bable y finaría alrodiu de 1988, cola espublización del manifiestu entituláu ""la Asturias pensante y sensata" per parte del grupu reaicionariu Amigos de los Bables, que supón el fin de la primer fas d'espoxigue de la cultura y la llingua asturianes.

Son nomes del primer surdimientu, que destaquen más que nada nel campu de la poesía, los de Manuel Asur, Xuan Xosé Sánchez Vicente, Teresa González o Andrés Solar. En prosa surde'l nome de Miguel Solís Santos.

El Segundu Surdimientu

El segundu surdimientu podría ñacer alrodiu de 1988 y tendría como carauterística cimera'l cambeu de temes y de venceya personal de los sos protagonistes. Tres de finales de los 80, les persones qu'escriben fainlo polo xeneral dende una perspeutiva apolítico y separtando los temes políticos o sociales, entrando no que munchos denomen la "madruez de la lliteratura asturiano". Nel planu de la poesía, Xuan Bello y Berta Piñán son los principales cabezaleros del movimientu, que podría encuadrase comoperteneciente a la corriente de la poesía de la esperiencia. Son nomes claves tamién nel ámbitu de la poesía los de Lourdes Álvarez y Antón García, toos ellos ganadores del Premiu "Teodoro Cuesta" de Poesía, el que va marcar a los poetes d'ésta y de la siguiente xeneración. Esti Segundu Surdimientu significa'l reconocimientu de la narrativa, na que destaquen los nomes d'Adolfo Camilo Díaz, Ismael González Arias, Pablo Antón Marín Estrada y Xandru Fernández, toos ellos ganadores del Premiu "Xosefa Xovellanos" de Novela, el más importante de los que se conceden.

La superación del Surdimientu o'l Post-Surdimientu

El surdimientu, como etapa lliteraria, inda ta con fuercia n'Astures, magar qu'haiga delles iniciatives pa francer con tolo anterior y facer proyeutos pa una nueva xeneración. D'estes, la más famosa ye la revista lliteraria Formientu qu'espublizó'l periodista Inaciu Galán en 2006. D'esta xeneración, inda bien moza, emprimen a facese notar los nomes de Vanessa Gutiérrez, Pablo Rodríguez Alonso y Pablo Texón, toos ellos ganadores del Premiu "Teodoro Cuesta" de Poesía.

Ver tamién

• Lliteratura n'asturianu