Diferencies ente revisiones de «Rubus idaeus»

De Wikipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Cleaning up old interwiki links
Llinia 51: Llinia 51:
'''''Rubus idaeus''''', de nome común '''frambueso''', ye una especie del xéneru ''[[Rubus]]'' nativa d'[[Europa]] y norte d'[[Asia]].
'''''Rubus idaeus''''', de nome común '''frambueso''', ye una especie del xéneru ''[[Rubus]]'' nativa d'[[Europa]] y norte d'[[Asia]].
[[Archivu:Rasp Strawberry Watercolor.jpg|thumb|Artimora colorada. Acuarela (1892).]]
[[Archivu:Rasp Strawberry Watercolor.jpg|thumb|Artimora colorada. Acuarela (1892).]]
[[Archivu:Raspberry (black).jpg|thumb|Artimora negra. Acuarela (1893).]]
[[Archivu:Pomological Watercolor POM00007255.jpg|thumb|Artimora negra. Acuarela (1893).]]
== Descripción ==
== Descripción ==
Trátase d'un parrotal [[planta perenne|perenne]] d'ente 1,5 y 2,5 m d'altor. Crez con mayor frecuencia n'escamplaes de montes o praos, cuantimás onde'l fueu o les baltes dexaron un espaciu abiertu por qu'espollete esta colonizadora comenenciosa. Ye de bon cultivu y tien enclín a estendese nun siendo que la caltenga so control. Prefier suelos fondos y ácidos, pos los caliares producen clorosis.
Trátase d'un parrotal [[planta perenne|perenne]] d'ente 1,5 y 2,5 m d'altor. Crez con mayor frecuencia n'escamplaes de montes o praos, cuantimás onde'l fueu o les baltes dexaron un espaciu abiertu por qu'espollete esta colonizadora comenenciosa. Ye de bon cultivu y tien enclín a estendese nun siendo que la caltenga so control. Prefier suelos fondos y ácidos, pos los caliares producen clorosis.

Revisión a fecha de 14:10 24 abr 2017

Frambueso
Clasificación científica
Reinu: Plantae
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Orde: Rosales
Familia: Rosaceae
Subfamilia: Rosoideae
Tribu: Rubeae
Xéneru: Rubus
Subxéneru: R. subg. Idaeobatus
Especie: Rubus idaeus
L
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]
Artimores, crudes
Tamañu de porción
Enerxía 47 kcal 196 kJ
Carbohidratos 11.94 g
 • Zucres 4.42 g
 • Fibra alimentaria 6.5 g
Grases 0.65 g
Proteínes 1.20 g
Retinol (vit. A) 2 μg (0%)
Tiamina (vit. B1) 0.032 mg (2%)
Riboflavina (vit. B2) 0.038 mg (3%)
Niacina (vit. B3) 0.598 mg (4%)
Vitamina B6 0.055 mg (4%)
Vitamina C 26.2 mg (44%)
Vitamina E 0.87 mg (6%)
Vitamina K 7.8 μg (7%)
Calciu 25 mg (3%)
Fierro 0.69 mg (6%)
Magnesiu 22 mg (6%)
Fósforu 29 mg (4%)
Potasiu 151 mg (3%)
Sodiu 1 mg (0%)
Cinc 0.4 mg (4%)
% de la cantidá diaria encamentada p'adultos.
Fonte: Artimores, crudes na base de datos de nutrientes del USDA.
[editar datos en Wikidata]

Rubus idaeus, de nome común frambueso, ye una especie del xéneru Rubus nativa d'Europa y norte d'Asia.

Artimora colorada. Acuarela (1892).
Artimora negra. Acuarela (1893).

Descripción

Trátase d'un parrotal perenne d'ente 1,5 y 2,5 m d'altor. Crez con mayor frecuencia n'escamplaes de montes o praos, cuantimás onde'l fueu o les baltes dexaron un espaciu abiertu por qu'espollete esta colonizadora comenenciosa. Ye de bon cultivu y tien enclín a estendese nun siendo que la caltenga so control. Prefier suelos fondos y ácidos, pos los caliares producen clorosis.

El so frutu ye conocíu col mesmu nome que la planta y consiste nuna polidrupa de sabor fuerte y duce. L'artimora fructifica a finales de branu o principios de seronda. Esta fruta del monte ye paecida a la zarzamora, pero más pequeña y blandia.

L'artimora negra (Rubus occidentalis) y l'artimora azul (Rubus leucodermis) son naturales d'América. N'Asia (dende la India hasta China) esisten alredor de 180 tipos d'artimores inda non catalogaos.

Anguaño esisten dos crucies de R. idaeus con especies americanes R. occidentalis. D'estes cruces llográronse distintes variedaes p'ameyorar la producción de frutu, que llega a los dos colleches añales (floriamientu de primavera y braniza).

Frambueso con flores.
Frambueso inmaduru.

L'artimora mariella afaise fácilmente a zones húmedes, creciendo xeneralmente en campos, zones pantanoses y en montes claros. Ye consumida davezu en países escandinavos. Presenta tres variedaes: goldie, amber y fallgold.

Propiedaes

Ente otros nutrientes, les sos frutes contienen cantidaes considerables de acedu elágico, una sustanza que podría ser beneficiosa na quimioprevención de ciertos tipos de cáncer. Les artimores escures (negres y azules) contienen cantidaes considerables de antocianina –igual qu'el acedu elágico, un biofenol– que s'aplica contra los radicales llibres d'osíxenu, los que provoquen la dexeneración de célules y de los órganos en mamíferos. Estudios de la Ohio State University empobinaos pol profesor Gary Stoner llevaron a la presentación d'una solicitú de patente nos Estaos Xuníos (USPTO), respectu de los usos del ácidu elágico y la antocianina pa combatir la dexeneración d'órganos y distintos tipos de cáncer.

Ficheru:Rede raspberries in a bowl.jpg
Un tazón con artimores recién collechaes

Química

La vitamina C y los compuestos fenólicos tán presentes nes artimores coloraes. En particular, les antocianinas cianidina-3-sophorosida, cianidina-3-(2 (G) -glucosylrutinoside) y cianidina-3-glucósido, los dos elagitaninos sanguiin H-6 y lambertianina C tán presentes xuntu con niveles de traces de flavonoles, acedu elágico y hidroxicinamato.[1]

Los compuestos polifenólicos de les granes d'artimora tienen efectos antiosidantes in vitro,[2][3] pero nun tienen efectu antiosidante demostráu nos seres humanos.[4] A pesar de les cetonas d'artimora que s'atopen nos aceites de granes comercialícense como que tienen beneficios pa baxar de pesu,[5] nun hai evidencia clínica d'esti efectu nos seres humanos.[6]

Taxonomía

Rubus idaeus describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 492–493. 1753.[7]

Etimoloxía

Rubus: nome xenéricu que remanez del llatín que significa ‘artu’ o ‘artimora’ o de ruber ‘colloráu’.[8]

idaeus: epítetu llatinu que significa "del monte Día"[9]

Variedaes
Sinonimia
  • Batidaea escurre (L.) Nieuwl.
  • Batidaea strigosa subsp. itascica Greene
  • Batidaea vulgaris Nieuwl.
  • Batidea peramoena Greene
  • Rubus acanthocladus Borb s
  • Rubus buschii (Rozanova) Grossh.
  • Rubus chrysocarpus Čelak. ex Gyer
  • Rubus × euroasiaticus Sinkova
  • Rubus fragrans Salisb.
  • Rubus frambaesianus Lam.
  • Rubus glaber Mill. ex Simonk.
  • Rubus greeneanus L.H.Bailey
  • Rubus leesii Bab.
  • Rubus obtusifolius Willd.
  • Rubus sericeus Gilib.
  • Rubus strigosus var. caudatus B.L.Rob. & J.Schrenk
  • Rubus vulgatus Rozanova[10]

Nome común

Los nomes comunes de la especie en castellán inclúin los siguientes: altimora, altimoras, antimora, artimora, artos, chardonera, chordón, chordonera, chordones, churdón, fragaria mayor, artimora, frambueso, morapeluda, mores terreras, mores terrestres, rubo escurro espinosu, rubo escurro granible, rubo escurro infructífero, rubo escurro non espinosu, sangüesa, sangüesa blanca, sangüesa real, sangüesa montesa, sangüeso, uves d'osu, yrdús, artu escurre, artu llamáu idea, artu ensin escayos.[11]

Ver tamién

Referencies

  1. Mullen, W.; Stewart, A. J.; Llean, M. Y.; Gardner, P.; Duthie, G. G.; Crozier, A. (2002). "Effect of freezing and storage on the phenolics, ellagitannins, flavonoids, and antioxidant capacity of rede raspberries". Journal of agricultural and food chemistry 50 (18): 5197–5201. doi:10.1021/jf020141f. PMID 12188629. edit
  2. Godevac D, Tesević V, Vajs V, Milosavljević S, Stanković M., 2009. Antioxidant properties of raspberry seed extracts on micronucleus distribution in peripheral blood lymphocytes. Food Chem Toxicol. 47(11):2853-2859
  3. Aiyer HS, Kichambare S, Gupta RC 2008. Prevention of oxidative DNA damage by bioactive berry components. Nutr Cancer. 60(Suppl 1):36-42
  4. «New Roles for Polyphenols. A 3-Part report on Current Regulations & the State of Science». Nutraceuticals World. Rodman Media (2009). Consultáu'l 11 d'abril de 2013.
  5. «The Sweet Taste of Weight Loss». Ohio State University Food Innovation Center (2014). Consultáu'l 3 Sep 2014.
  6. «Raspberry Ketone». WebMD.
  7. «Rubus idaeus». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 26 de setiembre de 2014.
  8. En Nomes Botánicos
  9. N'Epítetos Botánicos
  10. «Rubus idaeus». The Plant List. Consultáu'l 26 de setiembre de 2014.
  11. Nomes en Real Xardín Botánicu

Bibliografía

  1. CONABIO. 2009. Catálogu taxonómicu d'especies de México. 1. In Capital Nat. México. CONABIO, Mexico City.
  2. Flora of China Editorial Committee. 2003. Flora of China (Pittosporaceae through Connaraceae). 9: 1–496. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong (eds.) Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
  3. Great Plains Flora Association. 1986. Fl. Great Plains i–vii, 1–1392. University Press of Kansas, Lawrence.
  4. Hitchcock, C. H., A.J. Cronquist, F. M. Ownbey & J. W. Thompson. 1961. Saxifragaceae to Ericaceae. Part III: 614pp. In C. L. Hitchcock Vasc. Pl. Pacif. N.W.. University of Washington Press, Seattle.

Enllaces esternos