Cetru

Los cetros son distinciones de mandu a manera de cayaos curtios, tratase de cayaos de mandu asignaos a aquellos xefes d'elevada autoridá. L'arqueólogu Manuel Hermann Lejarazu, en Símbolos de poder, espresa que «tantu en Mesoamérica como n'otres partes del mundu unu de los principales atributos del gobernante ye representáu pol cetru, pos a nivel universal el cetru simboliza la exa del mundu y el centru del cosmos; de tal manera, el soberanu que lu porta constituyse a sigo mesmu como exa rector d'esi universu».

Mercedes de la Garza Camino, en «El puestu del gobernante nel cosmos y los sos ritos de poder», espresa que «el cetru ye, a nivel universal, un modelu amenorgáu del cayáu de mandu, símbolu vertical que representa primero al home y dempués al home poderosu y el poder recibíu de los dioses».

Los xefes de munches naciones adoptaron el cetru a lo llargo de los sieglos como señal d'autoridá, faciéndolo consistir nuna vara o cayáu más o menos ricu y afatáu que suel rematar en dalguna figura simbólica. Los de la Edá Antigua, qu'ostenten na so manos los dioses y emperadores, tienen la forma d'estil o piértiga elevada. Los de la Edá Media preséntense más curtios y ricos y los de la Moderna inda más pequenos y afataos.

Hestoria

Los primeros cetros daten del Neolíticu, cuando empiecen a apaecer sociedaes estructuradas y jerarquizadas. A partir de ferramientes agropecuaries, como'l mayal, el flaxelu o'l cayado de pastor, surdieron armes que, de la mesma, convertieronse en símbolos d'autoridá. Hai cercos mesopotámicos y exipcios onde los reis porten maces que seríen l'antecedente de los cetros. Por casu, nel Antiguu Exiptu, los faraones portaben el llamáu nejej (que paez derivar del mayal, símbolizando el poder del faraón sobre la tierra y les colleches) o —más probablemente— d'un flaxelu espantamoscas; amás llevaben el heqa o cayado (emblema de guía y lideralgu sobre'l pueblu, que va pasar a la Ilesia col nome de blagu, como símbolu pastoral).

Ente los celtíberos usó una especie de cetru o cayáu, distintivu de dalguna autoridá según revelnlo afayos verificaos en sepulturas de distinguíos guerreros. Teníen un remate ancho y triangular de bronce calao y afatáu con motivos llineales y dalguna figura simbólica. Había tamién cetros curtios nes civilizaciones antigües, que pueden considerase meyor cayaos de mandu o de distinción propios de maxistraos: asina son por casi la vara de los centuriones romanos y el cetru que los xenerales victoriosos llevaben al recibir los honores de trunfu na magna urbe. En Roma por fin llegaron los emperadores a usar nel so tronu'l pequenu cetru triunfal de los xenerales.

Ente los antiguos pobladores de l'América precolombina, na actual Nicaragua méntase'l casu del xefe náhuat Agateyte, tamién conocíu como Acatecuhtli, nome compuestu de acátl, ‘caña’, por estensión, ‘cetru’; y de tecúhtli, que la so metátesis ye teuctli, nahualismo Teite, espresa ‘Señor’. Acatecuhtli espresa ‘El Señor de la Caña’ o ‘El Señor del Cetru’.