Amosis I

De Wikipedia
Amosis I
faraón

1570 edC - 1546 edC
← Kamose - Amenofis I (es) Traducir →
faraón


← Kamose
pharaoh in the New Kingdom (en) Traducir


1. 18th dynasty pharaoh (en) Traducir

- Amenofis I (es) Traducir →
Saqqara king (en) Traducir


← Amenofis I (es) Traducir - Mentuhotep II (es) Traducir →
Vida
Nacimientu circa 1560 de edC
Nacionalidá Antiguu Exiptu
Muerte 1525 de edC (34/35 años)
Sepultura Abidos (es) Traducir
Familia
Padre Seqenenra Taa
Madre Ahhotep
Casáu con Ahmose-Nefertari
Ahmose-Sitkamose
Ahmose-Hentimehu (es) Traducir
Fíos/es
Hermanos/es
Pueblu Dinastía XVIII d'Exiptu
Oficiu soberanu
Cambiar los datos en Wikidata
Pa ver otros faraones col mesmu nome, Amosis.

Nebpehtyra Ahmose, o Ahmose, foi'l faraón fundador de la Dinastía XVIII del Imperiu Nuevu d'Exiptu, anque ye más conocíu como Ahmose I, o como lo denominó Manetón, Amosis,[1] según Eusebio de Cesarea na versión del monxu Jorge Sincelo. Reinó de c. 1550 a 1525 e.C.[2] Los sos títulos de tronu y nacencia yeren Neb-pehty-Ra Ah-mose.

Yera miembru de la casa real de Tebas, fíu del faraón Seqenenra Taa y hermanu del que sería l'últimu faraón de la Dinastía XVII, Kamose. Mientres el reináu del so padre —o del so güelu–, Tebas remontar contra los hicsos, que gobernaben el Baxu Exiptu. Cuando cuntaba con siete años'l so padre finó de forma violenta, posiblemente engardiendo,[3] y tenía alredor de diez años al morrer el so hermanu por causes desconocíes,tres un curtiu reináu de probablemente unos trés años. Amosis I asumió'l tronu tres la muerte del so hermanu,[4] y tres la so coronación foi conocíu como Neb-pehty-Ra.

Mientres el so reináu, Amosis completó la conquista del baxu Exiptu y l'espulsión de los hicsos del delta del Nilu, restaurando'l gobiernu de Tebas sobremanera'l territoriu d'Exiptu. Tamién restauró'l poder exipcio sobre los territorios de Nubia y Canaán.[4] Dempués reorganizó l'alministración del país, reabrió canteres, mines y rutes de comerciu, empezando grandes proyeutos de construcción d'un tipu que nun s'encetó dende la dómina del Imperiu Mediu. El reináu de Amosis punxo los cimientos de la creación del Imperiu Nuevu, nel que'l poder exipcio llegó al so cumal.

Cronoloxía del so reináu[editar | editar la fonte]

El reináu de Amosis foi datáu de forma distinta, según distintos autores: 1570–1546, 1560–1537 ó 1551–1527.[5][6] Manetón escribe que'l reináu de Amosis foi de 25 años y 4 meses,[5] y el datu ta sofitáu por una inscripción que fai mención al añu 22 del so reináu, atopada nes canteres de Tura.[7] L'exame médicu de la so momia indica que morrió con una edá averada de trenta y cinco años, lo que sofita tamién una duración del reináu de 25 años, si tenemos en cuenta que llegó al tronu con diez años d'edá.[5] L'historiador David Rohl suxurió feches alternatives pal so reináu (de 1194 a 1170 e.C.), pero les sos conclusiones son refugaes pola mayoría de los exiptólogos.[8]

Campañes militares[editar | editar la fonte]

El conflictu ente los reis locales de Tebas y el rei de los hicsos Apepi Aauserra yá empezara en dalgún momentu del reináu de Seqenenra Taa, y remataría tres cuasi trenta años de guerra intermitente mientres el reináu de Amosis I. Ye probable que'l mesmu Seqenenra Taa morriera lluchando contra los hicsos, tal que suxure'l gran númberu de firíes topaes na so momia. Sábese que'l so socesor, Kamose (probablemente l'hermanu mayor de Amosis), prosiguió la guerra, yá qu'atacó y escaló les tierres qu'arrodiaben la capital de los hicsos (Avaris, na actual Tell el-Daba).[9] Kamose, consideráu l'últimu rei de la dinastía XVII, tuvo más ésitu que Seqenenra Taa na guerra y consiguió faer recular a los enemigos: nel sur recuperó Elefantina y llogró lliberar Menfis y tol Delta del Nilu sacante Avaris, la última fortaleza hicsa. Rescampla que'l reináu de Kamose foi curtiu, yá que tan solo rexístrense datos relativos al tercer añu del so reináu, y que foi asocedíu por Amosis. Apepi, el rei de los hicsos, pudo morrer tamién por aquella dómina. Esisten duldes sobre si los nomes "Apepi" atopaos nos rexistros históricos pertenecen a dos monarques, o si son dos nomes del mesmu rei. Si tratar de reis distintos, créese que Apepi Awoserre morrería aproximao pol mesmu tiempu que Kamose, y que foi asocedíu por Apepi II Aqenienre.[4]

La temprana muerte de Kamose implicó que Ahmose xubiera al tronu siendo namái un neñu, polo que la so madre, Ahhotep, foi rexente hasta la so mayoría d'edá. A xulgar por delles descripciones sobre los sos títulos reales mientres taba nel poder, ya incluyendo el xeneral y honoríficu "cuidadora d'Exiptu", paez que consolidó efeutivamente la base de poder tebanu nos años previos a que Amosis asumiera'l control. El asediu a Avaris nun cesó mientres tou aquel tiempu, y l'eficacia de Ahhotep como gobernante y xefe de les tropes nun tardaría en ser compensada pol so fíu col mayor gallardón militar exipciu, trés grueses «mosques d'oru» qu'amosaríen a la reina como una auténtica heroína nesa llarga guerra. Si realmente Apepi Aqenienre fuera'l socesor de Apepi Awoserre, entós créese que permaneció nel delta mientres la rexencia de Ahhotep, porque esi nome nun apaez en nengún monumentu o oxetu al sur de Bubastis.[10]

Daga col nome de Amosis I inscritu nella. Royal Ontario Museum, Toronto

La independencia de Tebas[editar | editar la fonte]

Amosis empezó la conquista del territoriu del baxu Exiptu, que yera'l que s'atopaba sol control de los hicsos, alredor del oncenu añu del reináu de Jamudy (rei de los hicsos), pero esiste ciertu discutiniu alrodiu de la secuencia exacta de los fechos.[11]

Analizar los eventos que tuvieron llugar mientres la conquista y antes del asediu de la capital de los hicsos ye desaxeradamente difícil, por cuenta de que práuticamente tola información de la que disponemos vien de un curtiu anque valiosísimo comentariu de calter militar, allugáu nel aviesu del Papiru d'Ahmes (tamién llamáu Papiru Rhind), que consiste nunes curties notes fechaes,[12] una de les cualos diz lo siguiente:

Oncenu añu de reináu, segundu mes de shemu, Heliópolis foi enfusada. Primer mes de ajet, día 23, esti Príncipe del Sur enfusó en Tyaru.[13]

Magar nel pasáu asumíase que la mención al añu de reináu faía referencia al añu de reináu de Amosis, anguaño créese que realmente fai referencia al reináu del oponente de Amosis, Jamudy, yá que el documentu referir a Amosis pol títulu inferior de "Príncipe del Sur", y non como rei o faraón, que sería la forma na que se dirixiría a él un súbditu so.[14]

Anthony Spalinger, faciendo una revisión del llibru de Kim Ryholt de 1997, The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period, c.1800-1550 BC, fai notar que la traducción que Ryholt fai de la parte central del testu realmente quier dicir "mes de ajet, día 23. Él, el del Sur, ataca contra Tyaru.[15] Spalinger, que prefier nun cuestionar la traducción de Ryholt, preguntar na so revisión del llibru lo siguiente:

¿Ye razonable esperar qu'un testu escritu dende Tebas describa al faraón d'esta manera? Puesto que si la fecha fai referencia a Amosis, entós la escriba tenía de ser un súbditu de dichu gobernante. Pa mi, la bien indireuta referencia a Amosis —tien de ser Amosis— tendría d'indicar a un vasallu de la dinastía de los hicsos; poro, los años de reináu tienen de faer referencia a esti monarca y non al tebanu."[16]

El Papiru Rhind tamién ilustra parte de la estratexa militar de Amosis cuando atacó'l delta. Amosis entró nel delta pela ciudá sagrada de Heliópolis en xunetu, y depués movióse escontra la parte oriental del delta pa tomar n'ochobre la ciudá de Tyaru, la mayor fortificación fronteriza del Camín de Horus, la principal vía de comunicaciones ente'l Baxu Exiptu y Canaán. Con esto bloquiaba dafechu a los hicsos en Avaris, ciudá qu'evitara nel so movimientu, lo qu'indica que taba entamando aisllar la ciudá, quitando a la capital de los hicsos de l'ayuda y suministros que pudieren consiguir de los sos aliaos de Siria y Palestina (Canaán).[17]

Atopáronse rexistros nos que se describen los acontecimientos posteriores de la campaña nes parés de la tumba d'un soldáu que participó na guerra, y que curiosamente comparte'l mesmu nome que'l faraón, Amosis, fíu de Abana. Según estos rexistros, Amosis I dirixiría trés ataques fallíos contra'l bastión de Avaris, la capital de los hicsos. Amás, Amosis viose tamién obligáu a tornar al sur a encalorar una rebelión interna, a la que nin siquier la reina Ahhotep pudo faer frente.

Avaris aguantaría ensin ser conquistada hasta'l cuartu embate del rei exipciu. Nesi momentu los hicsos tuvieron que fuxir más escontra l'este.[18] Con Jamudy entá al frente, los hicsos abellugar na fortaleza de Sharuhen, cerca de Gaza, pero Amosis completaría la so victoria espulsándo-yos tamién d'esti enclave.[5][19]

Calcúlase que Amosis conquistaría Avaris, como mui tarde, mientres los años 18º o 19º del so reináu. Estos datos inferir d'un grafitu atopáu na cantera de Tura, onde s'afirma que s'usaron "gües de Canaán" pa l'apertura de la cantera mientres el 22º añu del reináu de Amosis.[20] Teniendo en cuenta que'l ganáu sería probablemente importáu dempués del asediu de Amosis sobre la ciudá de Sharuhen, que de la mesma asocedió a la cayida de Avaris, esto implica que'l reináu de Jamudy terminaría como mui tarde mientres los años 18º o 19º del reináu de Amosis, que llegó a reinar 25 años.[20]

Campañes nel estranxeru[editar | editar la fonte]

Estatua de Ahmose I (Amosis I). Metropolitan Museum, NY.

Tres la espulsión de los hicsos, y per primer vegada en más de cien años, tou Exiptu volvía tar dirixíu dende un únicu centru. Amosis, gobernante de too Exiptu, allugó la capital na ciudá de Tebas, l'artífiz de la rebelión. Consideráu'l fundador de la dinastía XVIII y del Imperiu Nuevu, el faraón tuvo ante sí la difícil xera de restaurar el debilitáu sistema económicu y financieru del país, según restablecer venceyos comerciales con otros países y reconstruyir los templos y edificios oficiales que los hicsos y la mesma guerra destruyeren. Amosis tampoco s'escaeció de quien habíen emprestáu sofitu a la so causa: amás de los premios y honores concedíos a la reina Ahhotep, los diversos príncipes locales que secundaren la rebelión de Tebas fueron generosamente compensaos.

Sicasí, Amosis nun se contentó con ver a los hicsos espulsaos y tremaos per Asia. Recordando que bien pocu antes la estinguida dinastía XV (la de los gobernantes hicsos) había estáu aliada colos distintos reinos de Canaán y Nubia, entamó aiciones béliques nestos llugares con cuenta de disuadir a los gobernantes de repitir la esperiencia hicsa y, de camín, vengar a los sos antiguos amigos. En ganando a los hicsos, Amosis empezó campañes en Siria y en Nubia. Nuna de les campañes, correspondiente al ventenu segundu añu del so reináu, llegó hasta la ciudá de Djahy, nel llevante mediterraneu, y pue que tan lloñe como'l Éufrates, magar ye a Tutmosis I, el faraón posterior, a quien se suel considerar el primeru que llevó la guerra hasta tan lloñe. Amosis sigo que llegó, cuandoquier, hasta Kedem (ciudá que se cree que taba allugada cerca de Biblos), según apaez nun ostracon atopáu na tumba de la so esposa, Ahmose-Nefertari.[21] Los detalles d'esta campaña en particular son escasos, yá que la fonte de la mayor parte de la información de que disponemos vien de la tumba del soldáu Ahmose, y ésti sirvió na armada exipcia mientres aquella dómina, polo que nun tomó parte nesta espedición terrestre. Sicasí, a partir de les investigaciones arqueolóxiques realizaes al sur de Canaán puede inferise que lo qu'asocedió a finales del sieglu XVI e.C. foi que Amosis y los sos socesores inmediatos atacaron la rexón col enfotu de acabar col poder de los hicsos destruyendo les sos ciudaes, ensin intención de conquistar Canaán. Esta interpretación inferir del fechu de que munchos llugares fueron destruyíos mientres el periodu, y nun consta nengún intentu de reconstrucción. Esto nun sería lóxicu si'l propósitu del faraón fuera la conquista cola cuenta de poder esixir tributos nel futuru.[22]

Les campañes de Amosis I en Nubia tán meyor documentaes. Poco dempués de la primer campaña en Nubia producióse una rebelión de los nativos contra Amosis comandada por un nubiu llamáu Aata, pero la rebelión foi encalorada. Tres esti primer intentu, un exipciu contrariu a Tebas consiguió arrexuntar a munchos rebeldes nubios pa un nuevu llevantamientu, pero tamién foi derrotáu. Amosis restauró'l gobiernu exipciu sobre Nubia, que se controlaba dende un centru alministrativu establecíu en Buhen.[23] Per otru llau, y mientres el reestablecimientu del control exipciu sobre Nubia, paez que Amosis compensó a dellos príncipes locales que sofitaron la so causa y la de los sos predecesores dinásticos.[24]

Arte y construcción[editar | editar la fonte]

Ensin batura a duldes, unu de los grupos más beneficiaos pola reunificación del Altu y el Baxu Exiptu, según por reconquistar de les mines del Sinaí y Nubia, foi la clase sacerdotal, y n'especial la del dios Amón. Esta deidá, considerada como la personificación de la rebelión y l'arguyu exipciu, nun tardó en pasar de ser el dios principal de Tebas a la cabeza del panteón nacional, gracies al patrociniu ensin fisuras de la familia real. La vuelta a la estabilidá traducir nun ábanu de riqueces que, de la mesma, foi parar na so mayor parte a la ciudá-templu de Karnak, qu'en poco tiempu superó en poder al agora decadente sacerdociu de Ra en Heliópolis. Los renacientes intercambios comerciales con Nubia, Siria, Fenicia, Creta, Xipre y les islles del mar Exéu fixeron que, poco primero de la muerte de Amosis, Exiptu convertir nun imperiu económicu.

Nos sos últimos años de reináu, Amosis empecipió una intensa actividá artística y arquitectónica, principalmente centrada na restauración de templos y construcciones destruyíos. Amosis dedicó de forma periódica un décimu de tola producción exipcia a la construcción de monumentos dedicaos a los dioses tradicionales exipcios,[25] recuperando con ello l'actividá constructora masiva de grandes templos, según l'actividá artística. Sicasí, y yá que la derrota final de los hicsos tuvo llugar relativamente tarde nel reináu de Amosis, el so programa constructivu nun duró probablemente más de siete años,[26] y gran parte de les construcciones qu'empezó ye probable que nun fueren remataes hasta'l reináu del so socesor, Amenofis I.[27]

Cercu de Ahmose y Tetisheri. Muséu Exipciu d'El Cairu.

Retornar al estilu elegante y conservador del Imperiu Mediu, anque apurriendo dellos pocos elementos nuevos, especialmente en cuanto al material utilizáu. Les obres llevaes a cabu mientres el reináu de Amosis tán construyíes con materiales muncho más finos que nengún utilizáu nel Imperiu Mediu. Una vegada que'l delta del Nilu y Nubia atopar de nuevu sol control exipciu, pudo aportase a recursos qu'antes nun taben al algame del Altu Exiptu. El oru y la plata llegaben de Nubia, el lapislázuli de rexones remotes del Asia central, el cedru llegaba dende Biblos,[28] y na península del Sinaí reabriéronse les mines de turqueses de Serabit el-Khadim.[29] Anque nun se conoz con exactitú la naturaleza de les rellaciones ente Exiptu y Creta, atopáronse siquier dellos diseños minoicos que daten d'esti periodu, y Exiptu consideraba'l mar Exéu como parte del so imperiu.[28] Amosis reabrió les canteres de caliar de Tura pa estrayer la piedra necesaria pa los monumentos, y utilizó ganáu asiáticu de Fenicia pa tresportar la piedra, según atestigüen les inscripciones atopaes na cantera.[30]

L'estilu artísticu del reináu de Amosis I foi similar al estilu real tebanu preponderante nel Imperiu Mediu,[31] y les cercos que daten d'esti periodu vuelven tener la mesma calidá.[29] Esto ye posible que reflexe un natural enclín conservador que'l so fin sería alicar aquelles modes pertenecientes a la era anterior a la llegada de los hicsos. A pesar d'ello, namái sobrevivieron tres escultures confirmaes que representen a Amosis I: una estauína ushebti que s'atopa nel Muséu Británicu, probablemente procedente de la so tumba (que nun aportó a alcontrada), y dos escultures a tamañu real, una de les cualos atópase nel Metropolitan Museum de Nueva York, y la otra nel Muséu de Ḥartum.[31] Toes amuesen unos güeyos llixeramente saltonos, carauterística que tamién apaez en diversos cercos que representen al faraón. Basándose nel estilu, una pequeña esfinxe de piedra caliar que s'atopa nel Muséu Nacional d'Escocia, n'Edimburgu, tamién foi identificada como representación de Amosis I.[32]

Xoyes y armes ceremoniales atopaes nel enterramientu de la Reina Ahhotep, incluyendo un hachu en que'l so filu representar al faraón Amosis I ablayando a un soldáu hicso y les mosques d'oru concedíes a la reina pol so sofitu na llucha contra los hicsos.

Créese que l'arte de fabricación del vidriu desenvolver mientres el reináu de Amosis I. Les muestres más antigües de vidriu que s'atoparon paecen ser pieces defectuoses de fayenza exipcia, pero la fabricación intencional de vidriu nun tuvo llugar hasta los empiezos de la Dinastía XVIII.[33] Unu de los primeros exemplos d'abalorios de vidriu contién los nomes de Amosis y de Amenofis I escritos nun estilu datáu aproximao nel tiempu de los sos reinaos.[34] Por ello, si la fabricación de vidriu nun se desenvolvió antes del reináu de Amosis, y si los primeros oxetos topaos daten de non muncho más tarde que'l reináu del so socesor, ye bien posible que fora mientres el so reináu cuando se desenvolvió esta nueva industria.[34]

Amosis retomó los grandes proyeutos de construcción, similares a los entamaos antes del Segundu Periodu Entemediu. Nel sur del país empezó la construcción de templos utilizando sobremanera'l adobe, unu d'ellos na ciudá nubia de Buhen. Nel Alto Exiptu fixo delles ampliaciones a los yá esistentes templos d'Amón en Karnak y de Montu en Armant.[29] Amás, y según una inscripción atopada en Tura, utilizó piedra caliar blanca pa la construcción d'un templu dedicáu al dios Ptah, presumiblemente en Menfis, y l'harén meridional de Amón, pero nun llegó a rematar nengunu d'esos dos proyeutos.[29] Tamién construyó en Abidos un cenotafiu dedicáu a la so güela, la reina Tetisheri, considerada la matriarca de la familia y la primer «voluntá de fierro» a favor de la resistencia a los hicsos.[29] Sía como fora, el llugar onde más s'apreció'l favor real y divino sería, una vegada más, la ciudá de Tebas, convertida na capital de too Exiptu, percima inclusive de Menfis y Heliópolis.

Per otru llau, escavaciones realizaes por Manfred Bietak nel llugar nel que taba allugada la ciudá de Avaris, amuesen que Amosis construyó un palaciu nel llugar qu'ocupaba l'antigua capital fortificada de los hicsos. Bietak atopó fragmentos de frescos d'estilu minoicu que cubrieron nel so tiempu les parés del palaciu. Por ello esiste una gran especulación avera del rol qu'esta civilización exea pudo tener nel campu del comerciu y de les artes.[35]

Sol reináu de Amosis, la ciudá de Tebas convertir na capital de too Exiptu, al igual que lu había sío mientres l'Imperiu Mediu. Tamién se convirtió nel centru d'un nuevu cuerpu establecíu de funcionarios públicos, al amontase la demanda d'escribas y de persones con conocencia de la escritura a midida que los archivos reales amontar cola documentación xenerada nel reinu.[36] La eleición de Tebas como capital foi probablemente por motivos estratéxicos, yá que taba allugada nel centru del país, y sería la conclusión lóxica en teniendo qu'enfrentase a los hicsos nel norte y a los nubios nel sur. Cualquier oposición futura que pudiera surdir contra'l faraón podría ser combatida rápido.[25]

Sicasí, el cambéu más importante nel reináu de Amosis foi posiblemente'l relativu a la relixón oficial del reinu. Tebas convertir nel centru relixosu y políticu del país, siendo Amón, el so dios llocal, el que recibió'l méritu d'inspirar les victories militares de Amosis contra los hicsos. Creció la importancia del complexu de templos de Karnak (allugáu na ribera oriental del Nilu, al norte de Tebas) y superó al cultu anterior al dios Ra, que se centraba na ciudá de Heliópolis.[37] Atopáronse diversos cercos que detallen el trabayu realizáu por Amosis en Karnak, y en dos d'elles apaez como'l benefactor del templu. Nuna d'elles, conocida como la Cercu de la Nube, Amosis se balagoria de reconstruyir les pirámides de los sos predecesores en Tebas, y que fueren destruyíes por una nube.[38] Dellos estudiosos combinen esta afirmación cola erupción del volcán de Tera nel mar Exéu, pero esti tipu d'afirmaciones son comunes nos escritos propagandísticos d'otros faraones, yá que simbolicen la victoria sobre los poderes de la escuridá. Por esi motivu, nun puede llegase a una conclusión definitiva.

Pirámide[editar | editar la fonte]

Restos de la pirámide del faraón Ahmose (Amosis I) en Abidos, Exiptu
Planu del complexu Pirámide/Templo de Amosis I

En 1899 afayar en Abidos los restos d'una pirámide, qu'en 1902 fueron identificaos como una obra del reináu de Amosis I.[39] Esta pirámide y les estructures rellacionaes con ella convirtiéronse n'oxetu d'anovaos estudios a partir de 1993, fecha en que se punxo en marcha una espedición d'investigación dirixida por Stephen Harvey y patrocinada pol Institutu de Belles Artes de Pennsylvania y Yale, y l'Universidá de Nueva York.[40] L'estáu de caltenimientu de la pirámide nun yera bonu: la mayoría de les piedres del esterior de la pirámide fueren sustraíes a lo llargo de los años pal so usu n'otros proyeutos de construcción posteriores, y el montículo d'escombros sobre los que s'había construyíu habíase esmarranáu. Sicasí, Arthur Maze atopó dos filaes intactes de bloques del revestimiento, y a partir d'elles, envaloró una rimada d'unos 60 graos (en comparanza col enclín de 51 graos de la Gran Pirámide de Guiza).[41] Anque la pirámide interior nun foi esplorada dende 1902, el trabayu realizáu en 2006 afayó porciones d'una inmensa rampla de construcción fecha con lladriyos d'adobe y construyida contra una de les cares.

La espedición de Harvey afayó hasta la fecha tres estructures más que pertenecíen al conxuntu del templu de la pirámide (que yá fuera afayáu por Arthur Maze). El que se conoz como'l templu de la pirámide ye la estructura más cercana a la base de la pirámide, y ye probable que fora construyida col enfotu de ser el centru de cultu principal. Ente los miles de fragmentos pintaos y tallaos que fueron afayaos dende 1993, apaecen diverses representaciones d'una complexa narrativa sobre una batalla contra un enemigu asiáticu. Con toa probabilidá estos relieves, qu'amuesen arqueros, naves, enemigos muertos y la primer representación conocida d'un caballu nel Antiguu Exiptu, suponen la única representación conocida de les batalles de Amosis contra los hicsos.[40]

Axacentes al templu principal de la pirámide y en direición al este, Harvey identificó dos templos construyíos pola reina consorte, Ahmose-Nefertary. Nuna d'estes estructures tamién s'atopen lladriyos estampaos col nome del tesoreru xefe, Neferperet, oficial responsable de la reapertura de les canteres nel-Ma'rustiera (Tura) nel ventenu segundu añu de reináu de Amosis. Un tercer templu más grande (templu C) ye similar al de la pirámide en forma y tamañu, pero los sos lladriyos y los sos detalles de decoración faen creer que se trataba d'un llugar de cultu pa Ahmose-Nefertary.

La exa nel que s'estructura'l complexu de la pirámide puede acomuñar con una serie de monumentos construyíos a lo llargo d'un quilómetru de desiertu. A lo llargo d'esta exa pueden alcontrase delles estructures clave: una gran pirámide dedicada a la so güela, Tetisheri, que contién un cercu qu'amuesa a Amosis dedicándo-y ufriendes; un complexu soterrañu escaváu na roca que pudo sirvir como representación d'un inframundu osírico o como tumba real;[42] y un templu con grandes terraces de piedra y adobe construyío nunos altos cantiles. Toos estos elementos reflexen un plan xeneral similar al lleváu a cabu pal cenotafiu del faraón Sesostris III y la so construcción combina elementos de los complexos de pirámides tantu del Imperiu Antiguu como del Imperiu Mediu.[42]

Esiste una ciertu discutiniu alrodiu de si la pirámide foi'l llugar d'enterramientu de Amosis o si tratar d'un cenotafiu. Anque Maze y Currelly, los primeros esploradores, fueron incapaces d'alcontrar nenguna cámara interior, ye improbable que pudiera haber un llugar d'enterramientu nel interior del montículo d'escombros sobre'l que se llevanta la pirámide. N'ausencia de mención dalguna a la tumba del rei Amosis na rellación de robos de tumbes contenida nel Papiru Abbott, y n'ausencia d'un candidatu probable ente les tumbes reales de Tebas, ye posible que'l rei fora soterráu en Abidos, como suxure Harvey. Verdaderamente, el gran númberu d'escultures de cultu atopaes nos últimos años na base de la pirámide, según la presencia d'un campusantu utilizáu polos sacerdotes del cultu de Amosis, sirven p'argumentar la importancia del cultu real en Abidos. Sicasí, otros exiptólogos piensen que la pirámide foi construyida, al igual que la pirámide de Tetisheri, como un cenotafiu, y que Amosis pudo ser soterráu orixinalmente al sur de Dra Abu el-Naga, xunto col restu de los reis del final de la Dinastía XVII y empiezos de la XVIII.[29]

Esta pirámide foi la postrera de la hestoria d'Exiptu que fuera construyida como parte d'un complexu funerariu. La forma piramidal sería abandonada polos faraones del Imperiu Nuevu, tantu por razones práutiques como relixoses. La llanura de Guiza ufiertaba enforma espaciu pa la construcción de pirámides, pero esi nun yera'l casu de la xeografía tebana, muncho más serrapatosa y llena de cantiles, y que faía que cualquier enterramientu nel desiertu circundante fuera vulnerable a los llenes. Amás, la forma piramidal taba acomuñada con Ra, el dios del sol, que dexara de ser el preponderante en favor de Amón. Pela so parte, unu de los significaos de Amón yera l'ocultu, lo que significa qu'agora yera teológicamente permisible esconder la tumba del faraón por aciu la separación completa del templu funerariu del llugar concretu del enterramientu. Si tenemos en cuenta qu'esto añadía la ventaya de que'l llugar de descansu del faraón podía quedar ocultu y meyor protexíu de los lladrones de necrópolis, tou esto supunxo que los faraones posteriores del Imperiu Nuevu fueren soterraos en tumbes escavaes na roca, nel Valle de los Reis.[43]

Momia[editar | editar la fonte]

Cabeza momificada de la supuesta momia de Amosis I

La momia identificada como la de Amosis I foi afayada en 1881 na tumba DB320, asitiada xunto a Deir el-Bahari, na necrópolis de Tebas, frente a Luxor. Foi soterráu xunto coles momies d'otros faraones de les Dinastíes XVIII y XIX (Amenofis I, Tutmosis I, Tutmosis II, Tutmosis III, Ramsés I, Seti I, Ramsés II y Ramsés IX) y les de los faraones de la Dinastía XXI Pinedyem I, Pinedyem II y Siamón.

La momia foi desendolcada por Gaston Maspero el 9 de xunu de 1886. Atopar nun sarcófagu nel qu'apaecía'l so nome escritu con escritura xeroglífico, y en vender apaecía de nuevu'l so nome con escritura hierática. L'estilu del sarcófagu data aproximao de la dómina de la Dinastía XVIII, magar nun taba ellaboráu al estilu de los de la realeza, y cualquier adornu o incrustación de metales preciosos que pudiera tener sumiera na antigüedá.[44] Fuera evidentemente treslladáu dende'l so llugar d'enterramientu orixinal, reenvuelto y asitiáu na tumba de Deir el-Bahari mientres el reináu del faraón Pinedyem II, que'l so nome tamién apaez en vender de la momia. Nel so pescuezu asitiárase un collar de flores de delphinium. El cuerpu amosaba señales de sufrir les consecuencies d'un saquéu, probablemente per parte de lladrones de tumbes, yá que la so cabeza taba dixebrada del cuerpu y la so ñariz taba entartallada.[45]

El cuerpu de la momia midía 1,63 metros d'altor. La momia tenía una cara pequeña, ensin traces bien carauterístiques, anque tenía un dentame frontero prominente. Esto podría ser una traza familiar hereditariu, pos puede reparase tamién ente delles momies femenines de la mesma familia, según na de Tutmosis II.

Una pequeña descripción de la momia realizada por Gaston Maspero refundia más lluz sobre les paecencies familiares:

(...) él yera de mediana estatura, yá que el so cuerpu momificado midía solo 5 pies y 6 pulgaes (1,7 m) d'altor, anque'l desarrollu del pescuezu y del pechu indiquen una fuercia estraordinario. La so cabeza ye pequeña en proporción al pechu, la frente baxa y estrecha, los güesos faciales sobresalen y el pelo ye trupu y onduláu. La cara recuerda esautamente la de Tiûâcrai [Seqenenra Taa] y la paecencia por sigo solo sirviría pa proclamar l'afinidá, inclusive si ignoráramos la estrecha rellación que xunía a estos dos faraones.[25]

Los estudios iniciales sobre la momia llegaron a la errónea conclusión de que la momia pertenecía a un home d'ente 50 y 60 años,[25] pero examen posteriores amosaron que lo más probable ye que s'atopara ente los 30 y 40 años cuando morrió.[24]

Sicasí, la identidá de la momia (catalogada nel Muséu del Cairo col n° 61057) foi puesta en dulda en 1980 poles resultaos publicaos pol Dr. James Harris, profesor d'ortodoncia, y l'exiptólogu Edward Wente. Harris fuera autorizáu pa tomar imáxenes de rayos X a toles supuestes momies reales del Muséu Exipciu d'El Cairu y, nos sos estudios, Harris resaltó que la morfoloxía craneoencefálica de Amosis I yera bien distinta de la de Seqenenra Taa. Tamién ye distinta de la de la momia femenina identificada como Ahmose-Nefertari, que se cree que tuvo de ser la so hermana. Estes inconsistencies, y el fechu de qu'esta momia nun tuviera asitiada de brazos cruciaos sobre'l so pechu, como yera'l costume nel periodu pa les momies reales masculines, llevólos a concluyir qu'esta probablemente nun yera una momia real, dexando la so identidá desconocida.[46]

Na actualidá la momia atopar nel Muséu de Luxor, al llau de la supuesta momia de Ramsés I, como parte d'una exhibición permanente titulada "La Edá d'Oru del Exércitu Exipciu".[47]

La familia ahmósida[editar | editar la fonte]

Podemos recomponer bona parte del árbol xenealóxicu de Amosis y la so descendencia gracies en gran parte al afayu de les momies de numberosos miembros de la familia real de la dómina nel escondederu DB320. Esti árbol xenealóxicu ye conocíu como ahmósida por portar frecuentemente'l nome de Ahmose –tanto home como muyer, lo que dacuando enzanca la so correuta identificación.

Ahmose (Amosis I) nació nel senu de la familia gobernante de la ciudá de Tebas, conocida como dinastía XVII. El so güelu y la so güela, Senajtenra Ahmose y Tetisheri, tuvieron siquier doce fíos, incluyendo al futuru faraón Seqenenra Taa y a Ahhotep. Acordies cola tradición de les reines exipcies, estos dos hermanos contraxeron matrimoniu, y los sos fíos fueron Kamose, Amosis y delles fíes.[10] Amosis, siguiendo cola tradición, casóse con delles de les sos hermanes, convirtiendo a Ahmose-Nefertari na so esposa principal.[23] Tuvieron dellos fíos, incluyendo a les neñes Meritamón B y Sitamón A y a los fíos Siamón A, Ahmose-anj,[48] Amenofis I y Ramose A[49] (les lletres "A" y "B" tres los nomes son convenciones utilizaes polos exiptólogos pa estremar fíos reales y muyeres que tienen el mesmu nome). Pue que fueren tamién los padres de Mutneferet A, que se convertiría na esposa del posterior faraón Tutmosis I. Ahmose-anj yera'l socesor principal de Amosis, pero morrió primero que'l so padre, en dalgún momentu ente los años 17º y 22º del reináu del so padre.[50] Por esi motivu, el socesor de Amosis foi'l so fíu sobreviviente más mayor, Amenofis I, con quien pue que llegara a compartir una correxencia.

Nun esiste una rotura tocantes a la llinia socesoria ente les dinastíes XVII y XVIII. L'historiador Manetón, qu'escribió nuna dómina bien posterior a la Dinastía Ptolemaica, consideró que la espulsión de los hicsos tres cuasi un sieglu d'ocupación y la restauración del gobiernu exipciu nativu sobre la totalidá del país suponía un eventu lo suficientemente significativu como pa garantizar l'empiezu d'una nueva dinastía.[51]

Les muyeres de Amosis[editar | editar la fonte]

La Gran Esposa Real y muyer más importante d'empiezos de la dinastía XVIII foi la mesma hermana de Amosis, la reina Ahmose-Nefertari. Casada con él a bien tienra edá, goció d'una importancia y un poder realmente significativu, pol que más tarde llucharíen munches otres muyeres de la so llinia sanguínea. Foi nomada Segunda Profetisa de Amón, Divina Adoratriz y Esposa del dios, un cargu que sería tresmitíu de madre a fía, como símbolu portador de la llexitimidá real. A partir d'aquel entós, un rei nun podría aportar a coronáu de nun tar casáu con una muyer descendiente del llinaxe de Ahmose-Nefertari, a ser posible col títulu de Esposa del dios.

La reina Ahmose-Nefertari, hermana y esposa principal de Amosis. Altes Museum, Berlín.

La importancia de Ahmose-Nefertari aniciaba en que yera la persona "Dadora d'Herederos", siendo qu'un fíu real so sería'l próximu faraón. Esta práctica sería caltenida mientres cuasi tol intre de la Dinastía XVIII. Asina en casu de que la descendencia seya dafechu femenina, estes princeses seríen les futures "Dadores d'Herederos", estableciendo asina que la socesión real tendría que pasar si o si pol llinaxe de Ahmose-Nefertari.

El papel de Ahmose-Nefertari a la solombra del so home Amosis nun paez ser tan relevante como'l que desempeñó tres la so muerte, yá como reina madre. Tanto ye asina que se llegó a pensar qu'en realidá yera la gran esposa real del socesor de Amosis, Amenofis I, por apaecer siempres xunto a él y en condiciones d'igualdá. Madre y fíu llegaron inclusive a ser divinizaos a la so muerte, superando en fama al propiu Amosis, y convirtiéronse nos patrones de la cofradería de los constructores de tumbes de Deir el-Medina.

Plantegóse la hipótesis de que Amosis tamién tuviera casáu con Ahmose-Sitkamose. La identidá real d'esta princesa sigue siendo un misteriu, y el fechu de que'l so segundu nome signifique «fía de Kamose» podría traducise como la unión de les dos cañes de la familia real per mediu d'un matrimoniu. De ser muyer de Amosis, lo más seguro ye que Ahmose-Sitkamose portara'l títulu de gran esposa real, pero, nun se conoz con certidume la so filiación. La teoría más aceptada ye qu'esta muyer nun foi la esposa del rei, sinón fía so y de la reina Ahmose-Nefertari, como paez certificar el fechu de que tamién portara'l títulu d'Esposa del dios.

No que fai a les otres esposes de Amosis, nenguna llegó a igualar a Ahmose-Nefertari, la única col títulu de gran esposa real (equivalente a reina) y nun pasaron de ser esposes secundaries ensin nengún papel políticu. Llegar los nomes de dalgunes, sobremanera por cuenta de la so maternidá, como son los casos de Thenthapi o Kasmut.

Los fíos de Amosis[editar | editar la fonte]

Fíos de Ahmose-Nefertari
  • Sitamón. La fía mayor del matrimoniu, portó'l títulu d'Esposa del dios, pero morrió nuevu y ensin descendencia.
  • Siamón. Al paecer foi'l primer herederu, anque morrió siendo neñu.
  • Ahmose-Sitkamose. Como yá se mentó antes, nun queda bien claru si foi fía de Amosis y Ahmose-Nefertari, o bien de Kamose y Ahhotep II.
  • Ahmose-Anj. Foi'l segundu fíu varón y llegalmente designáu l'herederu al tronu. Morrió ente l'añu 17 y el 22 del reináu del so padre, en plena adolescencia.
  • Ahmose-Meritamón. Sería la segunda o la tercera de les fíes de la pareya real. Como les sos hermanes antes, foi Esposa del dios. Pue que tamién morriera ensin descendencia adulta, magar qu'aportó a la gran esposa real de Amenhotep I.
  • Amenhotep I. El terceru de los varones acabaría per asoceder al so padre. Convenientemente asesoráu pola so madre Ahmose-Nefertari y casáu cola so hermana Ahmose-Meritamón, nel so reináu de 21 años siguiría'l llabor del so padre en toles sos facetes.
Otros fíos de Amosis
  • Tair, fía de Kasmut.
  • Henttameh, fía de Tenthapi.
  • Ahmose, una neña. Quiciabes se trate de la princesa soterrada ahmósida nel Valle de les Reines.
  • Ahmose-Sipair (?), un neñu. Morrió bien llueu, y desconocemos quién foi'l so padre, si Amosis o Amenhotep I. La so pequeña momia foi una de les munches topaes en DB320.
  • Ramose (?), un varón. Conocemos pocu más aparte del nome. Tampoco sabemos con certidume quién fueron los sos padres.
  • Ahmose (?), una muyer. Quiciabes se llamara nun principiu Ahmose-Tasherit. Como gran esposa real qu'aportó a, a encomalo tuvo que ser fía d'un rei y de una gran esposa real. Lo que nun queda claro ye si foi fía de Amosis y Ahmose-Nefertari o de Amenhotep I y de Ahmose-Meritamón.
  • Mutnefert (?), otra muyer. La madre del rei Thutmose II bien pudo ser fía de Amosis y de una esposa secundaria, anque nun hai nada que lo certifique.

Socesión[editar | editar la fonte]

El rei Amosis I morrió a la edá averada de trenta y cinco años por causes que desconocemos, anque ye probable que se tratara de muerte natural (nun hai qu'escaecer que la esperanza de vida d'aquella dómina nun superaba los trenta años). Reinara en Tebas per espaciu de venticinco años y cuatro meses, de los cualos mientres siete años fuera'l gobernante únicu de too Exiptu.

Amosis I foi asocedíu pol so fíu, Amenofis I. Per otra parte, dellos historiadores defendieron la esistencia d'una correxencia con Amenofis, que pudo durar hasta seis años. Partiendo de la hipótesis de que sí qu'esistiera esta correxencia, Amenofis nun podría ser nomáu rei hasta'l decimoctavu añu de reináu de Amosis, fecha averada de la muerte de Ahmose-Anj, y momentu en que Amenofis convertiríase nel herederu al tronu.[50] Magar que hai argumentos o nicios qu'apunten a la esistencia d'esti curtiu periodu nel que dambos reinaos asolapáronse, lo cierto ye qu'entá nada puede certificase ante la falta de pruebes clares.

El primer niciu qu'apunta a la esistencia de la citada correxencia constituyir trés pequeños oxetos que contienen los praenomen de dambos faraones, unu al llau del otru: un abaloriu de cristal, un pequeñu amuleto de feldespatu, y un cercu rotu. Toes elles tán escrites nel estilu típicu de la Dinastía XVIII.[34] Nesti últimu cercu dicir de Amenofis que "recibió vida eternamente", frase habitual nel idioma exipciu pa faer referencia a que'l rei ta vivu, ente que'l nome de Amosis nun tien l'epítetu habitual de "voz de la verdá" que s'otorga a los reis muertos.[34] Puesto que el praenomen namái lo asumen los reis al llegar al tronu, podría asumise que dambos taben vivos coles mesmes, y que dambos reinaben al empar. Esiste sicasí la posibilidá de que Amenofis namái quixera acomuñar col so padre, que foi'l reunificador d'Exiptu.

-y segunda evidencia na que se sofiten los defensores de la esistencia de la correxencia ye nel fechu de que Amenofis I paez que cuasi llegó a rematar les preparaciones pa la so fiesta Sei, o pue que inclusive empezara la so celebración. Sicasí, la duración del reináu de Amenofis considerar de tan solo 21 años, cuando esa fiesta nun puede celebrase primero que'l faraón cumpliera 30 años de reináu. Dalgunos argumenten que sí que ye posible qu'entamara la celebración del festival si sumir a la duración del so reináu'l tiempu de correxencia col so padre, y si calculara'l so reináu a partir de la so primer coronación, y non dende la fecha en qu'empezó a gobernar en solitariu. Esto esplicaría'l grau de desarrollu nel que s'atopaben los preparativos del festival atopaos en Karnak.[52] Sicasí, esti niciu nun ye concluyente, yá que tamién esisten dos exemplos contemporáneos nel Imperiu Nuevu nel qu'esta tradición sufre una rotura: La reina Hatshepsut celebró'l Heb Sei nel so decimosestu añu, y el faraón Akenatón facer nel decimoséptimu.

De terceres, esisten dos estela atopaes nes canteres de piedra caliar Ma`sara, que daten del ventenu segundu añu de reináu de Amosis, nes que la esposa de Amosis, Ahmose-Nefertari, recibe coles mesmes los títulos de "Gran Esposa del Rei" y "Madre del Rei". Por que esto pudiera ser ciertu de forma lliteral, tanto Amosis como Amenofis teníen de ser reis al empar nesi momentu. Sicasí, tamién ye posible que se tratara d'un títulu honoríficu, yá que esisten casos como'l de la reina Aah-Hotep II, qu'asumió'l títulu a pesar de nun ser madre de nengún rei conocíu;[53] anque esiste la posibilidá de que'l so fíu Amenemhat fora correxente con Amenofis I, pero que morriera primero que'l so padre.[54]

Dada la situación y nun siendo estes evidencies del tou concluyentes, anguaño ye imposible determinar si llegó a esistir o non una correxencia. Tanto les obres de Redford como les de Murnane sobre'l particular lleguen a la conclusión de que nun hai abonda base pa decantase a favor nin en contra de dicha posibilidá. Inclusive si esistiera, nun tendría influyencia na cronoloxía del periodu porque nesti tipu d'institución el faraón Amenofis empezaría a cuntar los sos años de reináu a partir del primer añu como gobernante en solitariu.[55][56] Sía que non, los defensores de la correxencia faen notar que, vistu qu'hubo siquier una rebelión contra Amosis mientres el so reináu, sería una aición lóxica la de coronar a un socesor primero que'l faraón morriera, yá que eso evitaría una futura llucha pola socesión a la muerte de Amosis.[57]

Lo único que sabemos a ciencia cierta ye que Amenofis I siguió toes y cada una de les directrices de los sos padres, estabilizando'l país y concluyendo toles obres que Amosis dexó inconclusas. Sería asocedió por Tutmosis I, un home n'apariencia ensin rellacionar colos ahmósidas, pero casáu cola princesa Amosis.

Titulatura[editar | editar la fonte]

Titulatura Xeroglíficu Treslliteración (trescripción) - traducción - (referencies)
Nome d'Horus:
G5
O29L1G43
ˁȝ ḫpr w (Aajeperu)
Grande en manifestaciones
Nome de Nebty:
G16
t
t		 A53F31tG43
 twt ms w t (Tutmesut)
Perfectu en nacencia
Nome d'Hor-Nub:
G8
S24
O34		 N17
N17
ṯs tȝ.wy (Chestauy)
Aquel qu'anoya los Dos Tierres (Exiptu)
Nome de Nesut-Bity:
N5
nb		 F9t
t
nb pḥty rˁ (Nebpehtyra)
El Señor Fuerte ye Ra
(Llista Real de Abidos nº 66)
Nome de Sa-Ra:
N12F31s
ˁḥ ms (Ahmes)
Aah nació (Ahmose) (Amosis)[58]

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

Notes[editar | editar la fonte]

  1. ↑ Nome del faraón nos epítomes de Manetón:
    Tetmosis (Flavio Josefo, Contra Apión)
    Tetmosis (Flavio Josefo, de Teófilo)
    Amos (Julio Africanu, versión de Jorge Sincelo)
    Amosis (Eusebio de Cesarea, versión de Sincelo)
    Amoses (Eusebio de Cesarea, versión armenia)
    Otres grafíes del so nome: Aahmes, Aakheperu, Ahmes, Ahmosi, Ahmosis, Amasis, Amosis, Chaemuaset, Chaemwese, Hekataui, Iahmes, Khaemuaset, Khaemuast, Khaemuse, Khaemwaset, Khaemweset, Khamouas, Khamus, Nakht, Nebpehtire, Nebpehtyre, Nibpehtire, Nibpehtireaahmes, Uatchkheperu.
  2. ↑ Cronoloxía según von Beckerath, Shaw, Kitchen, Arnold y Reeves.
  3. ↑ Shaw, Ian. The Oxford History of Ancient Egypt. p. 199. Oxford University Press, 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Grimal, Nicolas. A History of Ancient Egypt. p. 192. Librairie Arthéme Fayard, 1988.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Grimal, Nicolas. A History of Ancient Egypt, p. 193. Librairie Arthéme Fayard, 1988.
  6. ↑ Helk, Wolfgang. Schwachstellen der Chronologie-Diskussion páxs. 47-9. Göttinger Miszellen, Göttingen, 1983.
  7. ↑ Breasted, James Henry. Ancient Records of Egypt, Vol. II p. 12. University of Chicago Press, Chicago, 1906.
  8. ↑ Rohl, David. Pharaohs and Kings, ISBN 0-609-80130-9
  9. ↑ Shaw, Ian. The Oxford History of Ancient Egypt, p. 199. Oxford University Press, 2000.
  10. ↑ 10,0 10,1 Grimal, Nicolas. A History of Ancient Egypt p. 194. Librairie Arthéme Fayard, 1988.
  11. ↑ Ian Shaw, The Oxford History of Ancient Egypt, Oxford University Press 2004, p.203
  12. ↑ Spalinger, Anthony J. War in Ancient Egypt: The New Kingdom, p. 23. Blackwell Publishing, 2005.
  13. ↑ Redford, Donald B. Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times. p. 128. Princeton University Press, Princeton NJ, 1992.
  14. ↑ Schneider, Thomas. «The Relative Chronology of the Middle Kingdom and the Hyksos Period (Dyns. 12-17).» En Erik Hornung, Rolf Krauss & David Warburton (editors), Ancient Egyptian Chronology (Handbook of Oriental Studies), Brill: 2006, p. 195.
  15. ↑ Spalinger, Anthony. Reseña, Vol.60, Non.4. October 2001, p. 299.
  16. ↑ Spalinger. JNES 60, op. cit., p.299
  17. ↑ «King of the Wild Frontier» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 14 d'agostu de 2006. Consultáu'l 23 d'agostu de 2006.
  18. ↑ Breasted, James Henry. Ancient Records of Egypt, Vol. II, páxs. 7-8. University of Chicago Press, Chicago, 1906.
  19. ↑ Redford, Donald B. History and Chronology of the 18th Dynasty of Egypt: Seven Studies, páxs. 46-49. University of Toronto Press, 1967.
  20. ↑ 20,0 20,1 Redford, History and Chronology of the 18th Dynasty, p. 195.
  21. ↑ Weinstein, James M. The Egyptian Empire in Palestine, A Reassessment, p. 6. Bulletin of the American Schools of Oriental Research, n° 241. Winter 1981.)
  22. ↑ Weinstein, James M. «The Egyptian Empire in Palestine, A Reassessment.» Bulletin of the American Schools of Oriental Research, n° 241. Winter 1981, p. 7.
  23. ↑ 23,0 23,1 Grimal, Nicolas. A History of Ancient Egypt p. 190. Librairie Arthéme Fayard, 1988.
  24. ↑ 24,0 24,1 Shaw, Ian & Nicholson, Paul. The Dictionary of Ancient Egypt, p. 18. The British Museum Press, 1995.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 Maspero, Gaston. History Of Egypt, Chaldaea, Syria, Babylonia, and Assyria, Volume 4 (of 12), Project Gutenberg EBook, Release Date: December 16, 2005. EBook #17324.
  26. ↑ Shaw, Ian. The Oxford History of Ancient Egypt p. 209. Oxford University Press, 2000.
  27. ↑ Shaw, Ian. The Oxford History of Ancient Egypt, p. 213. Oxford University Press, 2000.
  28. ↑ 28,0 28,1 Catalogue Général 34001, Egyptian Museum, Cairo.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 29,5 Grimal, Nicolas. A History of Ancient Egypt p. 200. Librairie Arthéme Fayard, 1988.
  30. ↑ «Quarry inauguration under Ahmose I» (inglés). Consultáu'l 28 de xunetu de 2006.
  31. ↑ 31,0 31,1 Russman, Edna R. et al. Eternal Egypt: Masterworks of Ancient Art from the British Museum, páxs. 210-211.
  32. ↑ Russman, Edna A. "Art in Transition: The Rise of the Eighteenth Dynasty and the Emergence of the Thutmoside Style in Sculpture and Relief", Hatshepsut: From Queen to Pharaoh. páxs. 24-25. The Metropolitan Museum of Art. 2005. ISBN 1-58839-173-6
  33. ↑ Cooney, J. D. «Glass Sculpture in Ancient Egypt.» Journal of Glass Studies 2 (1960):11.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 Gordon, Andrew H. «A Glass Bead of Ahmose and Amenhotep I.» p. 296. Journal of Near Eastern Studies, vol. 41, non. 4, October 1982.
  35. ↑ Shaw, Ian. The Oxford History of Ancient Egypt, p. 208. Oxford University Press, 2000.
  36. ↑ Tyldesley, Joyce. Egypt's Golden Empire: The Age of the New Kingdom, páxs. 18-19. Headline Book Publishing Ltd., 2001.
  37. ↑ Tyldesley, Joyce. The Private Lives of the Pharaohs, p. 100. Channel 4 Books, 2004.
  38. ↑ Shaw, Ian. The Oxford History of Ancient Egypt. p. 210. Oxford University Press, 2000.
  39. ↑ «Egyptian Pharaohs: Ahmose I» (inglés). Consultáu'l 19 de xunetu de 2006.
  40. ↑ 40,0 40,1 «Ahmose Pyramid at Abydos» (inglés). Consultáu'l 22 de xunetu de 2006.
  41. ↑ Lehner, Mark. The Complete Pyramids, p. 190. Thames & Hudson Ltd, 1997.
  42. ↑ 42,0 42,1 Lehner, Mark. The Complete Pyramids, p. 191. Thames & Hudson Ltd, 1997.
  43. ↑ Tyldesley, Joyce. The Private Lives of the Pharaohs, p. 101. Channel 4 Books, 2004.
  44. ↑ Forbes, Dennis C. Tombs, Treasures, Mummies: Seven Great Discoveries of Egyptian Archaeology, p. 614. KMT Communications, Inc. 1998.
  45. ↑ Smith, G. Elliot. The Royal Mummies, páxs. 15-17. Duckworth, 2000 (reprint).
  46. ↑ Forbes, Dennis C. Tombs, Treasures, Mummies: Seven Great Discoveries of Egyptian Archaeology, p. 699. KMT Communications, Inc. 1998.
  47. ↑ Bickerstaff, Dylan. «Examining the Mystery of the Niagara Falls Mummy», KMT, p. 31. Vol. 17 Number 4, Winter 2006-07.
  48. ↑ Aidan Dodson (1990). «Crown Prince Djhutmose and the Royal Sons of the Eighteenth Dynasty». The Journal of Egyptian Archaeology 76. 
  49. ↑ Dodson, Aidan; Hilton, Dyan. The Complete Royal Families of Ancient Egypt, p. 126. Thames & Hudson, 2004.
  50. ↑ 50,0 50,1 Wente, Edward F. «Thutmose III's Accession and the Beginning of the New Kingdom.» Journal of Near Eastern Studies, p. 271. University of Chicago Press, 1975.
  51. ↑ Redford, Donald B. History and Chronology of the 18th Dynasty of Egypt: Seven Studies, p. 28. University of Toronto Press, 1967.
  52. ↑ Wente, Edward F. «Thutmose III's Accession and the Beginning of the New Kingdom.» Journal of Near Eastern Studies, p. 272. University of Chicago Press, 1975.
  53. ↑ Gordon, Andrew H. «A Glass Bead of Ahmose and Amenhotep I» Journal of Near Eastern Studies, p. 297. Vol. 41, non. 4, October 1982.
  54. ↑ Wente, Edward F. «Thutmose III's Accession and the Beginning of the New Kingdom.» Journal of Near Eastern Studies, p. 271. University of Chicago Press, 1975.
  55. ↑ Redford, Donald B. History and Chronology of the Eighteenth Dynasty of Egypt: Seven Studies, p. 51. University of Toronto Press, 1967
  56. ↑ Murnane, William J. Ancient Egyptian Coregencies, Studies in Ancient Oriental Civilization, N° 40, p. 114. The Oriental Institute of the University of Chicago, 1977.
  57. ↑ Gordon, Andrew H., «A Glass Bead of Ahmose and Amenhotep I», JNES 41, non. 4, October 1982, p. 297.
  58. ↑ Trescripción castellana de los nomes propios exipcios. Páx. 30 Archiváu el 19 d'abril de 2009 na Wayback Machine.

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • Breasted, James Henry. Ancient Records of Egypt, Vol. II University of Chicago Press, Chicago, 1906. ISBN 90-04-12989-8.
  • Catalogue Gènèral 34001, Egyptian Museum, Cairo.
  • Clayton, Peter. Chronicle of the Pharaohs, Thames and Hudson Ltd, 2006.
  • Cooney, J. D. «Glass Sculpture in Ancient Egypt.» Journal of Glass Studies 2 vol. 11, 1960.
  • Dodson, Aidan. «Crown Prince Djhutmose and the Royal Sons of the Eighteenth Dynasty.» The Journal of Egyptian Archaeology, vol. 76, 1990.
  • Dodson, Aidan. Dyan, Hilton. The Complete Royal Families of Ancient Egypt. Thames & Hudson, 2004. ISBN 0-500-05128-3.
  • Edna R. Russman et al. Eternal Egypt: Masterworks of Ancient Art from the British Museum. 2001. ISBN 0-520-23086-8.
  • Gardiner, Alan. Egypt of the Pharaohs, Oxford University Press, 1964. ISBN 0-19-500267-9
  • Gordon, Andrew H. «A Glass Bead of Ahmose and Amenhotep I.» Journal of Near Eastern Studies, vol. 41, non. 4, October 1982.
  • Grimal, Nicolas. A History of Ancient Egypt. Librairie Arthéme Fayard, 1988. ISBN 90-04-12989-8.
  • Helk, Wolfgang. Schwachstellen der Chronologie-Diskussion. Göttinger Miszellen, Göttingen, 1983.
  • Lehner, Mark. The Complete Pyramids. Thames & Hudson Ltd, 1997. ISBN 0-500-05084-8.
  • Maspero, Gaston. History Of Egypt, Chaldaea, Syria, Babylonia, and Assyria, Volume 4 (of 12). Project Gutenberg EBook, Release Date: December 16, 2005. EBook #17324. http://www.gutenberg.org/files/17324/17324.txt
  • Murnane, William J. Ancient Egyptian Coregencies, Studies in Ancient Oriental Civilization. Non. 40. The Oriental Institute of the University of Chicago, 1977.
  • Redford, Donald B. Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times. Princeton University Press, Princeton NJ, 1992. ISBN 0-691-00086-7.
  • Redford, Donald B. History and Chronology of the 18th Dynasty of Egypt: Seven Studies. University of Toronto Press, 1967.
  • Shaw, Ian. The Oxford History of Ancient Egypt. Oxford University Press, 2000. ISBN 0-19-815034-2.
  • Smith, G. Elliot. The Royal Mummies, Gerald Duckworth & Co Ltd., 2000. ISBN 0-7156-2959-X.
  • Spalinger, Anthony J. War in Ancient Egypt: The New Kingdom. Blackwell Publishing, 2005. ISBN 1-4051-1372-3
  • Tyldesley, Joyce. Egypt's Golden Empire: The Age of the New Kingdom. Headline Book Publishing Ltd., 2001. ISBN 0-7472-5160-6.
  • Tyldesley, Joyce. The Private Lives of the Pharaohs. Channel 4 Books, 2004. ISBN 0-7522-1903-0.
  • Weinstein, James M. «The Egyptian Empire in Palestine, A Reassessment.» Bulletin of the American Schools of Oriental Research: Non 241. Winter, 1981.
  • Wente, Edward F. «Thutmose III's Accession and the Beginning of the New Kingdom.» Journal of Near Eastern Studies, University of Chicago Press, 1975.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Predecesor:
Kamose 		Faraón
Dinastía XVIII 		Socesor:
Amenofis I





Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Amosis_I&oldid=4167316»