Suva

Suva
Alministración
País insular	Islles Fixi
División	División Central
Provincia (es)	Rewa (es)
Tipu d'entidá	ciudá
Nome oficial	Suva (en)
Nome llocal	Suva (en)
Xeografía
Coordenaes	18°08′00″S 178°26′00″E / 18.1333°S 178.4333°E
	Suva Suva (Islles Fixi)
Superficie	2048 km²
Altitú	0 m
Demografía
Población	88 271 hab. (2009)
Porcentaxe	100% de Rewa (es) ; 100% de División Central; 9.75% de Islles Fixi
Densidá	43,1 hab/km²
	suvacity.org

Suva ye la capital de Fixi. Ta alcontrada na mariña sureste de la islla de Viti Levu, na división de Fixi Central, de la cual tamién ye la capital. Suva convertir na capital oficial de Fixi en 1877 cuando la xeografía de Kaivalagi, un antiguu asentamientu européu en Levuka na islla d'Ovalau, volvióse bien acutada. Nel censo de 1996, la ciudá de Suva tenía una población de 77.366 habitantes.^[1] Nel censu de 2007 pasara a 85.691.^[2] Incluyendo los suburbios independientes, la población del área urbana de Suva del Norte yera de 173.399 nel mesmu censu.^[1]

Historia[editar | editar la fonte]

Dómina colonial[editar | editar la fonte]

En 1868 el xefe bauano Seru Epenisa Cakobau, vendiólu 5000 km² de terrén a la Compañía Polinesia, de los cualos 575 km² pertenecíen a lo que yera entós l'aldega de Suva. Dicha venta llevada a cabu a la compañía Australiana foi col propósitu de poder pagar les sos deldes a los Estaos Xuníos. La Compañía Polinesia pensaba crear una industria d'algodón col terrén mercáu, pero'l clima de la rexón torgar.

Dempués de l'anexón de les islles de Fixi al Reinu Xuníu en 1874, les autoridaes coloniales decidieron camudar la capital, de Levuka a Suva en 1877. La transición fíxose oficial en 1882. El Coronel F.Y. Pratt de los Inxenieros Reales foi nomáu Diseñador Xeneral en 1875 y diseñu la nueva capital, cola asistencia de 'W. Stephens y el Coronel R.W. Stewart.

En 1909 dempués de la promulgación de la Ordenanza de la Constitución del Conceyu, Suva adquirió estatus municipal. L'aldega orixinalmente consistía tan solo nuna milla cuadrada, estos cantos permanecieron intactos hasta 1952 cuando los distritos de Muanikau y Samabula fueron anexaos y espandieron el so territoriu más de 13 quilómetros cuadraos. N'ochobre d'esi añu, Suva foi proclamada una ciudá, la primera de Fixi. Tres esto foi amestada tamién Tamavua ampliando entá más el términu municipal de Suva. La estensión más recién de los sos cantos foi la incorporación del distritu de Cunningham nel norte de la ciudá. La crecedera urbana resultó nun númberu de suburbios pela rodiada de la ciudá qu'anguaño formen parte del área Metropolitana de Suva.

El 14 de setiembre de 1953, a les 00:26 UTC tuvo llugar un terremotu de 6,75 M_s mui cerca de la ciudá, xusto na mariña sureste de la islla de Viti Levu. El terremotu provocó un colapsu de los petones de coral y una fana de tierres submarín qu'aniciaron un tsunami.^[3]^[4] Finaron ocho persones y produciéronse graves daños nes pontes y edificios de la ciudá.^[5]^[3]

Independencia de Fixi[editar | editar la fonte]

El 10 d'ochobre de 1970 Fixi independizar del Reinu Xuníu, pasando asina la ciudá de Suva a convertise na capital del nuevu estáu independiente. Darréu tres el golpe d'estáu de 1987 el país convertir nuna república y promulgóse una nueva constitución.

La celebración de los Xuegos del Pacíficu Sur de 2003 sirvió pa la construcción d'infraestructures deportives como un nuevu centru deportivu y ximnasiu cubiertu, piscina, estadiu, campu de ḥoquei y pistes, tou ello pela redolada de Suva; la construcción de toes estes infraestructures foi sufragada pol gobiernu y por un paquete d'ayuda de 16 millones de dólares procedente de la República Popular China.^[6]

Xeografía[editar | editar la fonte]

La ciudá alcuéntrase asitiada nuna península montascosa ente Laucala Bay y el puertu de Suva, na esquina sureste de la islla de Viti Levu. Los montes al norte y al oeste atrapen los vientos alisios del sureste, produciendo unes condiciones húmedes mientres práuticamente tol añu.

Suva ye'l centru comercial y políticu de Fixi, según la ciudá más grande nel Pacíficu Sur fuera d'Australia y Nueva Zelanda. Cuenta col mayor puertu del país, construyíu al oeste de la península de manglares na que s'atopa alcontrada la mesma ciudá.

Anque Suva allugar nuna península, y ta casi arrodiada pel mar, la sablera más próxima ta a 40 quilómetros de distancia en Pacific Harbour, y la mariña cercana ta arrodiada de manglares; una significativa parte del centru de la ciudá, incluyendo l'antiguu Edificiu Parllamentariu, foi construyida sobre estos.

Clima[editar | editar la fonte]

Suva cuenta con un clima ecuatorial so la clasificación climática de Köppen (Af). La ciudá recibe una abondosa cantidá de precipitaciones mientres l'intre del añu. Suva promedia 3000 mm de precipitación añal, xunetu ye'l mes más secu con un permediu de 125 mm d'agua. Ello ye que mientres los 12 meses del añu, la ciudá recibe precipitaciones sustanciales. Al igual qu'otres ciudaes con un clima ecuatorial, les temperatures son relativamente constantes mientres tol añu, con un permediu máximu d'alredor de 28 °C y una mínima media d'unos 22 °C.

Suva ye conocida poles sos precipitaciones considerables, y anque nun tien más que Pohnpei, un Estáu de Micronesia, tien una precipitación notablemente más alta que Nadi y el llau occidental de Viti Levu, que ye conocíu polos ciudadanos de Suva como "the burning west". Les precipitaciones más abondoses reparar a partir de payares a mayu, ente que los meses llixeramente más fríos ente xunu y ochobre son considerablemente más secos.

Parámetros climáticos permediu de Suva, Fixi
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima absoluta (°C)	35	36	37	34	34	32	32	32	32	34	34	36	37
Temperatura máxima media (°C)	29	29	29	29	28	27	26	26	27	27	28	29	28
Temperatura mínima media (°C)	23	23	23	23	22	21	20	20	21	21	22	23	22
Temperatura mínima absoluta (°C)	19	19	19	16	16	14	13	14	14	14	13	17	13
Precipitación total (mm)	290	272	368	310	257	170	125	211	196	211	249	318	2977
Fonte: BBCweather^[7]

Demografía[editar | editar la fonte]

Según el censu realizáu a nivel nacional nel 2007 la población de Suva yera de 85 691 persones qu'incluyendo los suburbios independientes de la contorna xubíen a 173 399 nel área urbana de Suva del Norte.^[1]^[2]

Magar que Suva ye una ciudá multirracial y multicultural, hai dos grupos étnicos que destaquen sobre los demás tocantes al so númberu refierse, los indíxenes fiyianos y los indo-fiyianos, que de la mesma son tamién los dos principales grupos étnicos de Fixi. La población de la ciudá inclúi tamién importantes minoríes caucásiques y chines, ente otres. La mayoría d'estranxeros viviendo en Fixi por motivos llaborales atópase en Suva. L'idioma más faláu na ciudá ye'l inglés, pero'l fiyiano, el cantonés y el hindustani tamién se falen en ciertes árees de la ciudá.

Evolución demográfica de Suva.
1986	1996	2007	2010^{[nota 1]}
141 273	167 975	85 691	88 691

Economía[editar | editar la fonte]

A diferencia de la mayoría de ciudaes y pueblos de Fixi, Suva nun crecer alredor d'una industria, sinón que gradualmente se desenvolvió como una exa, nuna de les ciudaes más grandes de les islles del Pacíficu. Suva ye'l centru comercial de Fixi, y la mayoría de bancos con sede nel Pacíficu tener en Suva, incluyendo ANZ y el Westpac. La mayoría de les instituciones financieres nacionales, organizaciones non gubernamentales y los ministerios y departamentos gubernamentales tamién tienen la so sede na ciudá. Nun momentu dau, tantu Air Pacific como Air Fiji teníen la so sede en Suva.^[8]^[9]

Una gran parte del tresporte marítimu internacional de Fixi llevar a cabu nel puertu de Suva,^[10] según l'atraque de cruceros internacionales, lo que dio llugar a una crecedera de la industria turística de la ciudá. Munchos servicios apurrir en Suva y ye la base de l'actividá industrial y comercial de la ciudá.

Tamién hai grandes zones industriales, siendo más numberoses en Walu Bay, onde hai una saturación de fábriques, almacenes y empreses d'importación y esportación. Esta área contién munchos estelleros pa la construcción y arreglu de buques, según árees de contenedores. Tamién hai una fábrica de cerveza y munches imprentes. Otres zones industriales notables atópase en Vatuwaqa, Raiwaqa y Laucala Beach.

Tamién hai grandes comerciales y tiendes en Suva con cais populares como Cumming Street y Victoria Parade.

Arquiteutura y urbanismu[editar | editar la fonte]

L'edificiu más altu de Fixi, el Suva Central, foi apocayá inauguráu y llevántase a 24.6 metros más que l'Edificiu del Bancu de Reserva de Fixi. Suva Central ye anguaño la edificación más alta de la rexón Insular Pacífica. Otra estructura bien conocida ye la Biblioteca de Suva, construyida en 1909 y financiada pol empresariu y magnate Andrew Carnegie.

El complexu d'edificios gubernamentales ocupa lo qu'una vegada foi un terrén pantanosu de manglares, que foi drenado en 1935 y aproximao 5 km de formigón reforzáu foi usáu pa cementar l'área por que pudiera soportar los grandes edificios que diben ser construyíos. L'edificiu central foi termináu en 1939; una nueva ala foi terminada en 1967. Sicasí, el parllamentu de Fixi foi movíu escontra otra llocalidá na Cai Ratu Sukuna en 1992.

La Casa Gubernamental foi l'antigua residencia de los gobernadores coloniales de Fixi y dempués de la so independencia en 1970, la de los Gobernadores Xenerales de Fixi. Ye agora la residencia oficial del Presidente. Orixinalmente construyida en 1882, tuvo que ser reconstruyida en 1928, dempués de serios daños tres una nube llétrica en 1921.

El campus en Suva de la Universidá del Pacíficu Sur (UPS) ocupa lo qu'una vegada foi una base de hidroaviónes de Nueva Zelanda. Ye'l más llargu de los campus de la UPS que s'atopen por tol Pacíficu Sur.

El Muséu de Fixi, alcontráu nos Xardinos Thurston, foi fundáu en 1904 y orixinalmente ocupaba l'antigua alcaldía, pero mover al so presente llocal en 1954. El muséu alluga la coleición más estensiva d'artefactos fiyianos del mundu, y tamién ye una institución educativa y d'investigaciones, especializada n'arqueoloxía, la preservación de tradiciones orales fiyianas, y la publicación de material alrodiu de la cultura y llinguaxe de Fixi.

Suva tien alredor de 78 parques. Estos inclúin el nuevu Xardín Takashi Suzuki y el Xardín Thurston. Abiertu en 1913, los Xardinos Thurston tán apinaos con flora de tola rexón del Pacíficu Sur. El Parque Apted, ye un llugar ideal pa ver l'amanecer y l'anochar.

Parques y jardínes[editar | editar la fonte]

Suva cuenta con un bon númberu de parques y xardinos pal esparcimientu de los sos ciudadanos, siendo'l más importante Albert Park, asitiáu nel centru de la ciudá y que ye famosu por ser l'escenariu de munchos acontecimientos históricos nacionales, como la Independencia de Fixi, l'aterrizaxe de Charles Kingsford Smith na Cruz del Sur según munchos desfiles y antroxos. Sukuna Park, tamién nel Distritu financieru ye un parque recreativu popular qu'alluga numberosos espectáculos y eventos con calter selmanal.

Destaca Thurston Gardens, el principal xardín botánicu de la ciudá y l'allugamientu del Muséu de Fixi. Ye tamién popular el paséu Queen Elizabeth qu'escurre a lo llargo de sablera de Suva. Munchos de los residentes de la ciudá realicen el trayeutu hasta la Reserva Colo-i-Suva Forest, asitiada a escasos quilómetros del centru de la ciudá, pa nadar y bañase so les catarates.

Otres infraestructures[editar | editar la fonte]

El programa Traffic Oceanía Pacíficu Sur ta financiáu pol Foreign and Commonwealth Office del Reinu Xuníu, atópase na capital, nes oficines del Programa WWF del Pacíficu Sur. El programa non yá ayuda na aplicación de la CITES, sinón que tamién fortalez la collaboración col Fondu Mundial pa la Naturaleza.

La escuela d'enfermería da cobertoria pa los estudiantes d'esta disciplina a nivel rexonal. Per otru llau el colexu d'aprendizaxe avanzáu encargar de la educación ocupacional na ciudá, que xunto al TPAF ye l'autoridá qu'intenta dar productividá económica a los sos habitantes y capacitalos pa la vida llaboral col so programa de formación.^[11]

La secretaría de la Comunidá del Pacíficu (SPC) ye la oficina de la organización supranacional de la rexón del Pacíficu na ciudá. Otra oficina similar con importante presencia ye la del Foru de les Islles del Pacíficu. El centru pa la comisión de geociencias aplicaes ye la sede d'actividaes científiques rellacionaes con esta disciplina a nivel del Pacíficu sur. Greenpeace Pacíficu tamién tien la so sede na ciudá.

La sede del PNUD en Suva xestiona'l trabayu de les Naciones Xuníes pal desenvolvimientu de les islles minoritaries del Pacíficu.^[12] El bancu asiáticu de desenvolvimientu tien la so sede na ciudá y xuntu Alliance Française trabaya pal desenvolvimientu económicu na isla.

Gobiernu municipal[editar | editar la fonte]

Suva tien un estatus municipal y ye gobernáu por un alcalde y un conceyu que cunta con venti conceyales miembros, escoyíos polos residentes, propietarios y representantes de les empreses propietaries o qu'ocupen la propiedá tasable en Suva mientres periodos de trés años a partir de cuatro circunscripciones plurinominales llamaes pabellones.

Sicasí, l'actual gobiernu interín a valir reformó y reestructuró tolos conseyos municipales a partir d'ochobre de 2008 y la posición del alcalde ye agora nula. Agora alcuéntrase a valir el cargu d'alministrador especial, qu'equival al d'alcalde, pero en cuenta de escoyíos, el alministradores son escoyíos pol Ministeriu de Gobiernu Llocal. Na actualidá, l'alministrador especial de la ciudá de Suva ye Chandu Umaria, antiguu alcalde que foi'l responsable, mientres el so mandatu, de munches de les obres socedíes pal embellecimiento de la ciudá.^[13]

Cultura[editar | editar la fonte]

Música y festivales[editar | editar la fonte]

Como capital de Fixi Suva ye'l principal centru cultural del país, acoyendo por casu munchos conciertos, dalgunos d'ellos procedentes d'otros países. Los conciertos y espectáculos suelen ser celebraos en dalgún de los principales parques de la ciudá cola instalación d'escenarios. Pela ciudá pasaron conocíos grupos internacionales como UB40, Lucky Dube o Sean Kingston ente otros.

Pa promocionar el cine de Bollywood na zona tamién pasaron pela ciudá cantantes como Shaan, Sonu Niigaam, Sunidhi Chauhan y actores como Shahrukh Khan, Priyanka Chopra, o Rajpal Yadav ente otros.^[14]^[15]

A lo llargo del añu son celebraos en Suva diversos festivales rellacionaos col arte, la música y el comerciu anque nuna escala pequeña. Hai sicasí dellos festivales grandes celebraos añalmente como'l Festival Hibiscus (antroxu más grande de les islles del Pacíficu sur) y el Fiji Show Case, qu'inclúi una feria de xuegos mecánicos, comíes, según maxa y espectáculos circenses.

Cocina y vida nocherniega[editar | editar la fonte]

Suva ufierta una esperiencia culinaria variada ya interesante na que tán representaos los principales platos de distintes cocines, siendo especialmente populares los restoranes de les cocines Gastronomía de China china, Gastronomía d'India india y italiana y de xacíu la fiyiana. Tamién peles nueches, especialmente les fines de selmana, hai numberosos puestos caleyeros de comida que ateinden a los medios de vida nocherniega de la ciudá.

Suva tien una vida nocherniega vibrante, onde la mayoría de les discoteques y chigres abren pela tarde y permanecen abiertos hasta altes hores de la madrugada. La vida nocherniega de Suva ye variada y acueye bien diversos gustos musicales. La ciudá ta bien xixilada mientres la nueche y amás de les discoteques, tamién esisten numberosos salones y chamizues empobinaos a un públicu mayor d'edá.

Cine[editar | editar la fonte]

Suva cuenta con un complexu de cine principal, el Village Six, asitiáu nel centru de la ciudá y que tien seis sales y ye propiedá de los hermanos Damodar. Los enantes célebres cines Regal y Phoenix, propiedá de los hermanos Sharan, anguaño atópense zarraos. El complexu urbanu Damodar (tamién propiedá de los hermanos Damodar), que s'atopa en construcción na zona comercial de Laucala Bay y que va tener otres 6 sales de cine amás de tiendes, restoranes y cafés espérase que tea termináu a lo llargo de 2013.

Otra carauterística interesante de Suva ye'l creciente númberu de filmaciones de películes de Cine Bollywood na zona centro de la capital, onde a mediaos de 2012 produxérense alredor de 6 películes.

Tresporte[editar | editar la fonte]

Suva tien un sistema de tresporte públicu que consiste n'autobuses y taxis que sirven a la zona metropolitana de Suva, según a les ciudaes de Nasinu, Nausori y el pueblu de Lami. Tamién hai servicios regulares d'autobuses que conecten Suva con otros pueblos y ciudaes en Viti Levu per mediu de cualesquier de les autopistes con orixe na ciudá.

Dende xineru de 2012, ta realizándose un estudiu de viabilidá por JRK and Associates, n'asociación cola empresa canadiense Hatch Mott McDonald, pa construyir y operar una rede de tren monorraíl de Suva, al traviés del corredor Suva - Nausori pa tratar de solliviar la conxestión y los problemes de tráficu. Espérase que la construcción del sistema empiece en 2013.

Suva tamién cunta con un puertu del que salen ferris a les otres islles de Fixi según a otres islles de la Polinesia, amás de los servicios de cruceros que recalen na Suva Kings Wharf.

Tresporte aereu[editar | editar la fonte]

La ciudá cunta col Aeropuertu Internacional de Nausori asitiáu a tan solo 23 km, y empobináu principalmente al tráficu ente les islles de Fixi. Les conexones internacionales de Suva con otres ciudaes son realizaes principalmente pol Aeropuertu Internacional de Nadi, asitiáu al norte de la islla de Viti Levu y que cunta con rutes a ciudaes como Brisbane y Sydney n'Australia. Dende agostu de 2010, Air Pacific empezó a volar dos veces per selmana dende l'aeropuertu internacional de Nausori a Auckland, en Nueva Zelanda complementando asina les sos 13 vuelos selmanales dende Nadi; amás na segunda metá de 2012 se renaudó la ruta con Sydney dende dichu aeropuertu. Tamién ufierta servicios a les islles cercanes de Tonga y Tuvalu, según a la dependencia de Rotuma.

Educación[editar | editar la fonte]

Les instituciones educatives con mayor presencia na ciudá son:

Universidá	Acrónimu	Fundación	Disciplina	Tipu
Escuela de medicina de Fixi	FSM	1885	medicina	pública
Universidá del Pacíficu Sur	USP	1968	universal	pública
Institutu de teunoloxía de Fixi	FIT	1963	téunica	pública
Universidá teolóxica del Pacíficu	PTC	1965	teoloxía	relixosa

Deporte[editar | editar la fonte]

Suva acueye numberosos eventos deportivos rexonales y nacionales. Unu d'estos eventos que destaca especialmente sobre los demás son los Xuegos Coca-Cola, qu'alluguen la mayor xunta y competición d'atletismu ente escueles secundaries del mundu. La capital ta representada nos principales eventos y competiciones deportives de Fixi en deportes como rugbi, netball según los equipos de fútbol.

Na ciudá atopa'l National Stadium, estadiu multiusos qu'alluga partíos de fútbol, rugby y rugby a 13. Nél xuega los sos partíos el Suva Football Club, club que ganó en dos causes la Lliga Nacional de Fútbol de Fixi, y n'ocasiones les seleiciones de fútbol y de rugby. Tamién acoyó los partíos de la Copa Melanesia 2000.

Suva foi la sede de los primeros Xuegos del Pacíficu, celebraos en 1963. Cuarenta años dempués, en 2003, los xuegos tornaron a la capital de Fixi na so docena edición, con un completu programa de 32 deportes introducíos per primer vegada. Suva tamién había acoyíu previante en 1979 la sesta edición de los xuegos. Dempués d'entamar l'eventu tres veces, Suva ye la ciudá onde más vegaes se llevaron a cabu los Xuegos del Pacíficu.

D'antiguo tamién destacaben los deportes tradicionales como'l tiqa, ulutoa, veisaga y veisolo, que nos vieyos tiempos teníen un sentíu práuticu, amás del recreativu pos ayudaben a capacitar a mozos guerreros. Una d'eses práutiques consitía en que los homes mayores llevaben a los fíos varones a prauticar les sos habilidaes de tiru con arcu. Había otros deportes que se practicaben nos vieyos tiempos qu'anguaño tampoco se practiquen.