Heinrich Schmid
Heinrich Schmid | |
|---|---|
| Vida | |
| Nacimientu | Zúrich[1], 6 d'abril de 1921[2] |
| Nacionalidá |
 Suiza |
| Residencia | Zúrich |
| Muerte | Zúrich, 23 de febreru de 1999[2] (77 años) |
| Estudios | |
| Estudios | Universidá de Zúrich |
| Llingües falaes |
alemán[3] griegu llatín francés italianu castellanu Romanche Idioma ladín |
| Oficiu | llingüista, profesor universitariu, romanista |
| Emplegadores | Universidá de Zúrich |
 | |
Heinrich Schmid (6 d'abril de 1921, Zúrich – 23 de febreru de 1999, Zúrich) foi un llingüista suizu, «padre» de dos llingües escrites estándar retorromániques conocíes como romanche grisón y ladín dolomíticu.
Biografía[editar | editar la fonte]
Heinrich Schmid vivió mientres la so vida entera na mesma casa de Zúrich. A pesar de de nacer con un defectu d'oyíu, afayó un amor precoz pa les llingües y aprendió como neñu munchos idomas empezando col griegu y el llatín y les Llingües romániques: francés, italianu, español y les distintes variedaes del romanche.
Termináu'l bachilleratu, estudió llingüística románica na universidá de Zúrich. Graduóse summa cum laude en 1946.[4] La tema central de los sos estudios fueron la llingüística histórica y la xeografía llingüística.
Tres una estancia en Florencia, n'Italia, tornó a Suiza, pero tuvo grandes dificultaes n'atopar un trabayu apropiáu por cuenta del so yá mentáu defectu d'oyíu. Finalmente atopó un emplegu nel proyeutu lexicográficu Rhätisches Namenbuch («Léxicu toponímicu réticu») y contribuyó mientres 15 años a otru proyeutu, el Dicziunari Rumantsch Grischun («Diccionariu de romanche grisón»).
En 1962, consiguió la cualificación académica necesaria pa trabayar como profesor na Universidá de Zúrich, siendo nomáu pocu dempués profesor axuntu y trés años más tarde profesor asociáu. La so carrera académica posterior foi notable, anque ensin consiguir grandes reconocencies.
Romanche grisón[editar | editar la fonte]
Poco primero de xubilase, en 1983, la Lia Rumantscha (Lliga Romanche) [1] confió-y la xera de crear una llingua escrita común pa los cinco variedaes principales del romanche. N'abril de 1982, tres namái seis meses de trabayu intensu, Schmid presentó les sos propuestes de regles pa la llingua escrita común. Siguieron munches discutinios viviegos y viaxes intensos dientro del territoriu llingüísticu retorrománicu, onde él promovía incansablemente la so llingua escrita común y pudo superar munches reserves. De resultes de too eso, el romanche grisón consiguió una reconocencia pública enforma mayor qu'antes en Suiza (el romanche ye idioma nacional dende'l 1938, pero bastante plátonicamente) y notóse una nueva vitalidá en tol territoriu llingüísticu retorrománicu, qu'inclúi tamién el ladín n'Italia.
Ladín dolomíticu[editar | editar la fonte]
Asina, en 1988, representantes de los ladinohablantes de les Dolomites n'Italia confiaron a Heinrich Schmid la xera de crear una llingua escrita común tamién pal so idioma. Schmid aceptó esti desafíu y escribió la obra intitulada Wegleitung für dean Aufbau einer gemeinsamen Schriftsprache der Dolomitenladiner («Directrices pal desenvolvimientu d'una llingua escrita común a los dialeutos ladinos») [2] Desafortunadamente, Schmid nun tuvo la suerte de ver publicar n'italianu esta obra fundamental una y bones morrió de secute d'un ataque de corazón en febreru de 1999.
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 10 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ 2,0 2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ Identificador CONOR.SI: 230188387. Afirmao en: CONOR.SI.
- ↑ Heinrich, Schmid, Zur Formenbildung von dare und stare im Romanischen, (Tesis) Berna: Francke, 1949.
Bibliografía[editar | editar la fonte]
- Maria Iliescu, Guntram A. Plangg y Paul Videsott (ed.), Die vielfältige Romania. Dialekt – Sprache – Überdachungssprache. Gedenkschrift für Heinrich Schmid (1921–1999), Vigo di Fassa: Istitut Cultural Ladin "Majon di Fascegn", 2001, ISBN 88-86053-23-1.
