Llingües kadu

De Wikipedia
Llingües kadu
Distribución xeográfica Montes Nuba, provincia de Kordofán del Sur
Países Bandera de Sudán Sudán
Falantes ~90 mil (1981)
Filiación xenética

Nilo-saḥarianu (?)

  Kadu
Subdivisiones Kadu occidental
Kadu central
Kadu oriental
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües kadu o kadugli-krongo ye una pequeña familia de llingües tradicionalmente incluyíes ente les llingües kordofanas, pero dende'l trabayu de Thilo Schadeberg (1981) llargamente asitiaes ente les llingües nilo-saḥarianes. Sicasí, a pesar de l'aceptación de Schadeberg esiste poca evidencia y otros autores traten a la familia kadu como una familia independiente.[1]

Clasificación[editar | editar la fonte]

El númberu de llingües kadu nun se conoz con precisión por cuenta de la incertidume sobre si dos variedaes tienen de considerase o non llingües distintes, Stevenson (1956-57) estrema nueve llingües distintes:

  1. Yegang (keiga tummero, timero, autoglotónimu: sani ma-yɛgaŋ)
  2. Mudu (tulishi, aut.: t̪o-muɗo)
  3. Kufo (kanga, aut.: kuufɔ)
  4. Miri (aut.: t̪i-miri/t̪umma maa-miri)
  5. Talla (kadugli, aut.: t̪in-d̪alla)
  6. Tolibi (katcha, aut.: t̪ʊn-d̪unnu)
  7. Sangali (tumma, krongo abdulla, aut.: t̪umma ka-saŋaali)
  8. Krongo (aut.: niinʊ mɔ-ɗi)
  9. Talasa (tumtum, aut.: t̪alasa)

Clasificación interna[editar | editar la fonte]

Les llingües kadu estrémense usualmente en tres rames:

Esisten discrepancies menores obre dalgunes el tulishi y el kanga que dalgunos asignen al grupu occidental y otros al central.

Rellaciones con otres llingües[editar | editar la fonte]

Greenberg (1963) clasificó indebidamente estes llingües orixinalmente dientro d'una caña hipotética de la familia Níxer-Congu que denominó grupu kordofán. La meyor documentación d'estes llingües dexó correxir esa clasificación, comprobándonse que les llamaes llingües kordofanas pueden estremase en cinco grupos distintes unu de los cualos son les llingües kadu posiblemente rellacionaes coles llingües nilo-saḥarianes. Los otros cuatro paez que pueden arrexuntase en dos grandes cañes indendientes coordinaes a les llingües Níxer-Congu. Les llingües kadu comparten bien poques traces col restu de llingües de Kordofán del sur.

Descripción llingüística[editar | editar la fonte]

Comparanza léxica[editar | editar la fonte]

La siguiente tabla compara los numberales del 1 al 10 en distintes llingües kadu:[2]

GLOSA Mudu
(Tulishi)
Yegang
(Keiga)
Kufo
(Kanga)
Miri
__
Talla
(Kadugli)
Tolibi
(Katcha)
Sangali
(Tumma)
Krongo
__
Talasa
(Tumtum)
PROTO-
KADU
'unu' kɔttɔk tʊʊl ŋɔttɔ ŋɔttɔk ŋŋattɔk oŋ!gɔʈʈɔ ŋgɛttɔ iŋwa iŋinɔɔ *ŋ-gɔttɔk
'dos' kaará ariya (nd̪)ɛɛra ɛɛra ɛɛra ɛɛra ɛɛrɛ yaaria,
ɲaari
ɛɛrya *-aarya
'trés' ɔɔna ɗɔɔna __ ɛɛɗɔɔna aad̪oona eeɖɔɔna ɛaaɗɔɔna yɔɔɗɔɔna ɔɔɗɔɔna *-ɗɔɔna
'cuatro' kiiel so gissu __ iigii iigiiso eegii iigii yiijiisʊ ɛɛgissa *-giisʊ
'cinco' ommu dommʊ __ iid̪ommu uud̪ummu eed̪ommo iid̪ommo arɔɔdiniisʊ(a) niisʊ(a) *d̪ummu
'diez' oɓɓa amɗɛɛga ɛɛlaana iilaana eed̪ommo
aniisinɛ
arwɒɒdɪnisinɛ arɔɔdi niisʊ
Nesta tabla'l tonu alto indícase por aciu sorrayáu.
(a)Términu que tamién significa 'mano'.

Los pronomes personales comparar na siguiente tabla:

GLOSA Mudu
(Tulishi)
Yegang
(Keiga)
Kufo
(Kanga)
Miri
__
Talla
(Kadugli)
Tolibi
(Katcha)
Sangali
(Tumma)
Krongo
__
Talasa
(Tumtum)
PROTO-
KADU
SG. aʔa aʔa aʔa aʔa

aʔa || aʔa || aʔa | aʔa || *aʔa

SG. oʔo ʊʔʊ ɔʔɔ ɔʔɔ

ɔʔɔ || ɔʔɔ || ʊʔʊ

ʊʔʊ *ɔʔɔ
SG. MASC. iʔi iʔi iʔi iʔi iʔi ɪʔɪ *iʔi
SG. FEM agu aagu ɔɔgɔk oogok ɔɔ aagu aagu *aagu
PL. INC. a aŋŋa ŋŋa anga aŋa aŋŋa aŋŋa *aŋŋa
PL. EXC. ʊ ɔŋŋɔ ŋŋɔ

oŋɔ || ʌyyi || ɔɔo

aayʊ
PL. aga aaga aagak aagak aaga aaga aaga aaga *aagak
PL. agi iigi ɛɛgɛk eegek ɛɛgɛ aaya aai *aagi

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. Gerrit Dimmendaal, 2008. "Language Ecology and Linguistic Diversity on the African Continent", Language and Linguistics Compass 2/5:843ff.
  2. T. C. Schadeberg, , p. 47.

Bibliografía[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]