Idioma sikuani

De Wikipedia
Guahibo, sikuani, jiwi, hiwi
Faláu en  Venezuela
 Colombia
Familia Guahibana
Estatus oficial
Oficial en Nengún país
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2
ISO 639-3
Guahibo, sikuani, jiwi, hiwi
Estensión del guahibo, sikuani, jiwi, hiwi

El sikuani (o guahibo) ye una llingua indíxena del grupu central de la familia guahibana que posiblemente formó un continuu dialeutal cola llingua Cuiba, hasta que fueron dixebraos pol asentamientu nes riberes de los ríos, de pueblos de llingües Arawak y Sáliba y más tardíamente pola colonización.

Los principales dialeutos sikuani son Waü (occidental) y Parawá (oriental). Newütjü (Tigrero) ye una forma transicional ente dambos. El Hamorúa ye una forma estrema de Parawá, en cuantes qu'hai dellos dialeutos transicionales ente sikuani y cuiba: Dome (Playeru), del ríu Arauca, más sikuani; Waüpiwi (Wipiwi, Yomati) de los ríu Uachadía y altu Tomu; Siripuji (Tsiripu o Siripu) del ríu Aguaclara; y Mayaraji (Mariposo o Mayalero), del ríu Arauca.

Descripción llingüística[editar | editar la fonte]

Fonoloxía[editar | editar la fonte]

Vocales

Anteriores Centrales Posteriores
Zarraes i î + ~+ o û
Medies y ê o ô
Abiertes a â

Son seis vocales orales y seis nasales.

Consonantes

llabial dental alveolar palatal velar glotal
oclusives sordes p θ (z) t k
oclusives sonores b d
nasales m n
africaes ts
fricatives sordes f s x h
llateral l
vibrante r
aproximantes w (v) y |

align="center" |

Referencies[editar | editar la fonte]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • Kondo, Víctor y Riena 1979 "Fonemes del Guahibo"; Sistemes Fonolóxicos d'Idiomes Colombianos I: 93-102. ILV. Lomalinda: Editorial Townsend.
  • Metzger, J. Donald y V. Robert Morey 1983 "Los Hiwi (guahibo)"; Coppens, Walter ed. Los Aboríxenes de Venezuela II: . Caracas: Instituto Caribe d'Antropoloxía.
  • Ortiz G., Francisco 1976 "Taxonomía de los grupos guahibo"; Revista colombiana d'antropoloxía XX: 281-294 Bogotá.
  • Queixalós, Francisco 1988 Diccionariu sikuani-español. CCELA Universidá de los Andes, Bogotá. ISSN 0121-0963
  • Landaburu, Jon. Clasificación de les llingües indíxenes de Colombia. abril de 2008.
  • Native American Indian cultures. Guahibo Indians. abril de 2008.