Viaxe al Oeste
Viaxe al Oeste o Pelegrinación al Oeste (chinu tradicional: 西遊記; pinyin: Xī Yóu Jì) ye una de les cuatro obres clásiques grandioses de la lliteratura china (四大名著：紅樓夢 El suañu del pabellón coloráu, 西遊記 Viaxe al Oeste, 水滸傳 A la vera de l'agua, 三國演義 Romance de los trés reinos), y posiblemente la obra más conocida ente los adolescentes chinos. Foi publicada de forma anónima nel añu de 1590, y anque nun hai nenguna evidencia direuta del autor, tradicionalmente acomuñar col eruditu Wu Cheng'en. La historia cunta una versión mítica de les aventures del monxu budista Xuanzang (602-664) nuna pelegrinación a la India pa consiguir unos testos relixosos.
Historia[editar | editar la fonte]
Viaxe al Oeste ye una obra china avera del monxu Xuanzang onde'l protagonista fai amistá con trés inmortales, un monu llamáu Sun Wukong, un duendecillo d'agua llamáu Sha Seng y un gochu llamáu Zho wuneng. Toos xuntos viaxen a la India pa recuperar los sutras sagraos y xuntos enfrenten y lluchen dificultaes nel llargu camín.
Sinopsis[editar | editar la fonte]
La novela tien cien capítulos que pueden estremase en cuatro partes desiguales. La primer parte, qu'inclúi los capítulos 1-7, ye una introducción autónoma a la historia principal. Trata na so totalidá sobre les fazañes anteriores de Sun Wukong, un monu nacíu d'una piedra alimentada polos Cinco Elemento, qu'apriende l'arte de Tau, 72 tresformamientos polimórficas, combate y los secretos de la inmortalidá, y per mediu de l'astucia y la fuercia fai un nome por sigo mesmu, Qitian Dasheng (chinu tradicional: 齊天 大聖, chinu simplificáu: 齐天 大圣), o "Gran Sabiu Igual al Cielu". Los sos poderes crecen por que coincida coles fuercies de toles deidaes taoístes del Este, y el prólogu remata na contradicción de Sun contra'l cielu, mientres una dómina na que llogró un puestu na burocracia celeste. Hubris demuestra la so cayida cuando'l Buda llogra atrapalo so un monte, sellándolo con un talismán mientres quinientos años.
La segunda parte (capítulos 8-12) presenta al personaxe principal nominal, Xuanzang (Tang Sanzang), al traviés de la so biografía temprana y el fondu del so gran viaxe. Ablayáu porque "la tierra del Sur namái conoz la cobicia, l'hedonismu, la promiscuidá y pecaos", el Buda da instrucciones a bodhisattva Avalokiteśvara (Guanyin) pa buscar na dinastía Tang china por que daquién tome los sutras budistes de la "trescendencia y la persuasión de bona voluntá" de vuelta escontra l'este. Parte de la historia equí tamién se refier a la forma en que Xuanzang convertir nun monxu (amás de revelar la so vida pasada como un discípulu del Buda llamáu "oru del billoriu" (金蟬子) y vien de ser unviáu nesta pelegrinación pol emperador Taizong, que primeramente escapó a la muerte cola ayuda d'un funcionariu del inframundu).
La tercera y más llarga seición de la obra ta formada polos capítulos 13-99, una historia d'aventura episódica na que Xuanzang disponer a traer de vuelta les escritures budistes del templu Leiyin en [el [Griddhraj Parvat|Picu de la Utre]] na India, pero atopar con diversos males y torgues lo llargo del camín. La seición atópase nes tierres escasamente poblaes a lo llargo de la ruta de la seda ente China ya India, incluyendo Xinjiang, Turkestán y Afganistán. La xeografía describir nel llibru ye, sicasí, casi na so totalidá fantasía; Xuanzang escasamente estrémase de Chang, la capital Tang, y en cruciando la frontera (en dalgún llugar de la provincia de Gansu), atopar nun desiertu de fondos ribayos y altos montes, habitaos por demonios y espíritus animales, que lo consideren como una comida potencial (yá que se creía que la so carne daría la inmortalidá a quien lo comiera), col monesteriu escondíu ocasional o ciudá-estáu real en mediu de la redolada aspra.
Los episodios consisten en capítulos 1-4 y polo xeneral amuesen a Xuanzang siendo prindáu cola so vida en peligru ente que los sos discípulos traten d'atopar una manera atélite (y de cutiu violenta) de lliberar. Anque dalgunos de los predicamentos de Xuanzang son políticos y arreyen seres humanos comunes, con más frecuencia consisten n'alcuentros con dellos demonios, munchos de los cualos resulten ser manifestaciones terrenales de los seres celestes (que los sos pecaos van ser negaos pol consumu de la carne de Xuanzang) o animales-espíritus con abondu méritu espiritual taoísta qu'asumen formes semi-humanes.
Los capítulos 13-22 nun siguen esta estructura precisa, yá que introducen a los discípulos de Xuanzang, que, inspiráu o aguiyáu por Guanyin, atópense y tán d'alcuerdu en que lu sirvan nel camín col fin de expiar los sos pecaos nes sos vides pasaes.
- El primeru ye Sun Wukong, o monu, que'l so nome de pila significa llibremente "espertáu al vaciu", atrapáu pol Buda por desafiar el cielu. Él apaez de momentu nel capítulu 13. El más intelixente, poderosu y violentu de los discípulos, ye convencíu pol so constante violencia por Xuanzang. N'última instancia, namái puede ser controláu por un aniellu d'oru de maxa Guanyin que s'asitia alredor de la cabeza, lo que-y causa dolores de cabeza insoportables cuando Xuanzang canta'l mantra que fai que lu apertar.
- El segundu, qu'apaez nel capítulu 19, ye Zhu Bajie, lliteralmente "ocho preceptos del gochu". Dacuando, el so nome ye traducíu como a cencielles "Gochu". Enantes foi'l Mariscal del pabellón celeste, un comandante de les fuercies navales del cielu, y foi desterráu al reinu de los mortales por que compartiera esperiencies cola diosa de la lluna Chang Y. Un combatiente fiable, carauterizar pol so mambís insaciable tocantes a l'alimentación y el sexu, y ta constantemente buscando una manera de salir de les sos funciones, lo que provoca un conflictu significativu con Sun Wukong.
- El terceru, qu'apaez nel capítulu 22, ye l'ogru de ríu Sha Wujing, tamién traducíu como "Arena". Enantes foi'l telón d'elevación celeste xeneral, y foi desterráu al reinu de los mortales pa dexar cayer (y estrozando) una copa de cristal de la xiwangmu. Ye un personaxe sele, pero polo xeneral fiable, que sirve como aliviu risible de Sun y Zhu.
- El cuartu ye Yulong, el tercer fíu del Rei Dragón del Mar del Oeste, que foi condergáu a muerte pola quema de gran perlla del so padre. Foi salváu por Guanyin de la execución pa quedase y esperar a la so deber. Apaez per primer vegada nel capítulu 15, pero casi nun tien diálogos, apaez principalmente como un caballu qu'acaballa Xuanzang.
Capítulu 22, onde s'introduz Sha Wujing, tamién apurre una llende xeográfica, como'l ríu que crucien los viaxeros pon-yos nun nuevu "continente". Los capítulos 23-86 llevar a cabu nel desiertu, y consisten en 24 episodios de llargor variable, caúna carauterizada por una bisarma máxicu distintu o malváu magu. Hai anchos ríos, llameante montes, un reinu con una población totalmente femenina, una guardia d'espíritus engañadores d'araña, y munchos otros escenarios fantásticos. Mientres tol viaxe, los cuatro discípulos valientes tienen que defendese de los ataques contra'l so amu y maestru Xuanzang de delles bisarmes y calamidaes.
Suxúrese fuertemente que la mayoría d'estes calamidaes fueron diseñaes pol destín y/o'l Buda, yá que, ente que les bisarmes qu'ataquen son poderosos y numberosos, nun hai un dañu real escontra a los cuatro viaxeros. Dalgunos de les bisarmes resulten ser besties celestes fuxitives que pertenecen a los bodhisattvas o sabios taoístes y deidaes. Escontra'l final del llibru hai una escena na que'l Buda, lliteralmente, ordena'l cumplimientu del últimu desastre, porque Xuanzang ye unu menos de les 81 moliciones que precisa pa faer frente antes d'algamar la condición de Buda (o budeidad).
Nel capítulu 87, Xuanzang finalmente llega a les fronteres de la India, y los capítulos 87-99 presenten aventures máxiques nuna redolada daqué más mundana (anque inda exóticu). A la fin, dempués d'una pelegrinación que dicía haber tomáu catorce años (el testu en realidá namái apurre evidencia mientres nueve d'esos años, pero presumiblemente había espaciu p'amestar episodios adicionales) lleguen al destino metá real y metá llexendariu de Griddharaj Parvat (el Monte de les Utres), onde, nuna escena simultáneamente mística y risible, Xuanzang recibe les escritures del Buda viviente.
El capítulu 100, el postreru de toos, describe rápido'l viaxe de regresu al Imperiu Tang, y les remortines en que cada viaxeru recibe un pagu en forma de puestos na burocracia de los cielos. Sun Wukong y Xuanzang algamen la budeidad, Sha Wujing convertir nun arhat, el caballu dragón fai un nāga, y Zhu Bajie, que les sos bones aiciones siempres fueron templaes pola so cobicia, ye promovíu a un llimpiador del altar (esto ye, un comedor del escesu de la ufriendes nos altares).
Lliteratura[editar | editar la fonte]
Dellos eruditos propunxeron que'l llibru ye una sátira del gobiernu chinu d'aquellos tiempos. Respectu al trabayu lliterariu, ye una obra de peralta calidá. Ye una de los cuatro noveles clásiques chines. En Viaxe al Oeste ta bien presente la fonderada relixoso y mitolóxico de la cultura china y el so sistema de valores.
Unu de los sos discípulos sobrenaturales, el Rei Monu, convirtióse n'unu de los personaxes más queríos de la lliteratura china. En China Viaxe al Oeste ye tan famosu como pueda selo El Quixote n'España [ensin referencies]. El Rei Monu convertir en discípulu del monxu cuando él taba bloquiáu nel Monte Wuxing (五行山), que ye un castigu que-y dieron por faer un escándalu nel palaciu del paraísu (天宮).
Parte d'esta popularidá vien del fechu de que la historia ta compuesta de dellos niveles. Ye una novela d'aventures, tien un gran conteníu espiritual, y ye una metáfora na qu'un grupu de pelegrinos, nel so viaxe escontra la India, avancen amás nel so viaxe personal escontra la llume.
Adautaciones[editar | editar la fonte]
La novela foi afecha delles vegaes al mundu del cine y la televisión en formatu de dibuxos animaos, películes y series, dientro y fora de China.
- En Xapón, amás, sirvió d'inspiración a obres como Gokū no Daibōken (d'Osamu Tezuka y Gisaburō Sugii), y darréu Dragon Ball (d'Akira Toriyama, onde'l personaxe principal Son Goku inspirar en Sun Wukong, el Rei Monu).
- Saiyuki (de Kazuya Minekura).
- En Naruto, revelándose na manga 568 que'l Bijuu de 4 Coles proclámase "El formosu rei de les cueves Suiren, el Rei Sabiu de los Monos, Son Goku" siendo la forma del so Sellu (encadenáu ente dos montes) una referencia a los montes onde Sun Wukong foi selláu por Buda. De la mesma manera, Enma Enkōō, la invocación del Tercer Hokage, ye llamáu "Rei Monu" y tien la capacidá de tresformase nuna Baston (arma predilecta de Sun Wukong) amás de tener la vistimienta llexendaria del personaxe fecha con piel de tigre *Nel
capítulu 50 de Beelzebub, faciéndo-y una parodia a esta novela na cual Son Goku ye Bebi Beel, etc.
- El videoxuegu Enslaved: Odyssey to the west afai la historia a un futuru post-apocalíptico.
- La película El reinu prohibíu ye una adautación.
- Nel capítulu 129 de Inuyasha, onde apaecen personaxes que dicen ser descendientes de los protagonistes de Viaxe al Oeste.
- Tamién se fai alusión na portada del capítulu 224 de Shaman King, l'equipu de Len apaecen amarutaos de los trés discípulos.
- Añu 2001: The Monkey King[1], tamién llamada The Lost Empire, ye una mini-serie pa televisión de 2 hores de duración, protagonizada por Thomas Gibson
- L'añu 2013, Stephen Chow va estrenar la so última película: Journey to the west, inspirada tamién na historia del Rei Monu.
- El cómic "Monkey King, Adventures from China", escritu por Wei Dong Chen y publicáu n'inglés por JR* COMICS. Contién 20 volumes.
- Nel anime Asobotto senki goku onde se fai referencia a la historia y el personaxe principal tamién se llama Goku.
- Na serie Monkey (TV series) y Saiyūki (1978–1980), a live-action Japanese television series.
- Nel xuegu online "League of Legends", apaez un campeón llamáu Wukong, el rei de los monos.
- Na adautación a teatru Monkey: Journey to the west, dirixida por Chen Shi-zheng con Damon Albarn y Jamie Hewlett ( Creadores de la Banda Gorillaz)
- Nel xuegu online Smite, fai referencia a un personaxe llamáu Sun Wukong, The monkey king.
- En Sakura Wars (sakura teisen) represéntase la obra Viaxe al oeste, tantu na manga como nel anime.
- Na manga d'Urusei Yatsura, obra de Rumiko Takahashi, nel capítulu 57 los alumnos interpreten na so mayoría a personaxes de felicidá obra, el más destacable ye la interpretación d'Ataru Moroboshi (protagonista de Urusei Yatsura) este interpreta a Sun Wukong, el rei monu.
- Nel videoxuegu dota 2 unu de los héroes jugables ye "Monkey King" direutamente basáu en Sun Wukong.
- Nel videoxuegu en llinia pa dispositivos móviles Sable of Valor, el xugador puede escoyer xugar con un personaxe llamáu Wukong, el rei monu. Este ta basáu en Sun Wukong.
Ediciones[editar | editar la fonte]
Una traducción realizada de manera íntegra al español, direutamente dende la versión en chinu, foi editada por Ediciones Siruela, con dos ediciones. La primera consistió nuna edición de tres tomos ente que nuna segunda edición decidió editásela nun únicu volume de más de 2.200 páxines en papel biblia d'alta calidá:
- Anónimu chinu del sieglu XVI (2014). Viaxe al Oeste. Les aventures del Rei Monu, Prólogo Jesús Ferrero, traducción direuta del chinu Enrique P. Gatón, Imelda Huang Wuang. Cartoné, Madrid: Ediciones Siruela. ISBN 978-84-16120-00-0.
La Editorial de Llingües Estranxeres de China editó tamién Viaxe al Oeste na forma d'una serie de cuentos ilustraos.
Referencies[editar | editar la fonte]
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Viaxe al Oeste.
- Testu chinu en Wikisource.
- Novela completa en chinu simplificáu (codificación UTF-16).
- El Rei Monu, versión n'inglés con ilustraciones d'una edición china. (Una versión más senciella, equí).
- Viaxe al oeste, la serie de TV con subtitulos n'español, basáu nel Llibru, Producida por ZHANG JI ZHONG, Subtituláu n'español.
Datos: Q70784- Multimedia: Journey to the West