Rial iranín
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
| Rial iranín | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| País | Irán | |||
| Entidá emisora | Bancu Central de la República Islámica d'Irán | |||
| Fabricáu por |
Security Printing and Minting Organization of Central Bank of Islamic Republic of Iran (en)  | |||
| Primer emisión | 1932 | |||
| Símbolu | ﷼, ﷼ y ﷼ | |||
| Códigu ISO 4217 | IRR | |||
| ||||
 | ||||
El rial[1] (ریال en persa; códigu ISO 4217 IRR) ye la moneda oficial d'Irán. Estremar en 100 dinares pero debíu al baxu valor del rial, la fracción nun s'usa.
Anque dende 1932 dexó de ser oficial el tomán (diez riales), anguaño sigue siendo una moneda de cuenta pa denominar cantidaes de dineru. De normal los precios tán marcaos en tomanes (1.000 tomanes = 10.000 riales).
Nun esiste un símbolu oficial pal rial, sicasí l'Axencia de Normalización iranina creó un símbolu pa les máquines d'escribir: ﷼ (normes ISIRI 2900 y 3342).
Historia[editar | editar la fonte]
El rial introducir en 1798 como una octava parte del tomán iranín. En 1825, el rial dexó de ser emitíu dexando pasu al qirán iranín, de 1.000 dinares. En 1932, el rial sustituyó al qirán con paridá de 1:1, anque s'estremaba en 100 nuevos dinares. Antes de la decimalización del sistema monetariu en 1932, estes monedes siguieron usándose.
| Moneda | Valor en dinares | Periodu |
|---|---|---|
| Shahi | 50 dinares | Dinastía samánida |
| Mahmudí (sannar) | 100 dinares | Mahmud de Ghazni |
| Abbasi | 200 dinares | Shah Abás I |
| Naderi (da-shahi) | 500 dinares | Nader Shah |
| Qiran | 1.000 dinares | Fath Alí Shah |
| Rial | 1.250 dinares | Fath Alí Shah |
| Dozarí | 2.000 dinares | Dinastía kayar |
| Panchzarí | 5.000 dinares | Dinastía kayar |
| Tomán | 10.000 dinares | Imperiu mogol |
Valor[editar | editar la fonte]
En 1932, el cambéu del rial cola llibra esterlina yera de £1 = 59,75 riales. Ésti camudó a 80,25 en 1936, 64,350 en 1939, 68,8 en 1940, 141 en 1941 y 129 en 1942. En 1945, Irán camudó la so paridá al dólar d'Estaos Xuníos.
En 1979, 1 rial equivalía a menos de 1 centavu estauxunidense. El valor de la moneda iranina menguó precipitadamente tres la revolución islámica por cuenta de la fuga de divises del país.
Sistema de tasa de cambéu[editar | editar la fonte]
Hasta 2002, el tipu de cambéu d'Irán basar nun "sistema de capes", nel que l'Estáu y les empreses públiques beneficiar d'una tasa de cambéu predefinida (1.750 IRR = 1 USD), ente que'l sector priváu tenía que pagar la tasa real de cambéu del mercáu (8.000 IRR = 1 USD). Sicasí, en marzu de 2002 esti sistema estratificado sustituyir por unu unificáu que dictaba la tasa de cambéu del mercáu.
Redenominación[editar | editar la fonte]
Debíu al Altu valor del rial dende finales de los años 1980 propúnxose un cambéu de moneda. La propuesta d'una nueva emisión caltúvose viva, y como resultancia emitiéronse billetes de mayores denominaciones mientres 2003. Los opositores a una nueva redenominación son más cautelosos por cuenta de los posibles efeutos de la inflación.
El 12 d'abril de 2007, la Comisión Económica del Parllamentu iranín anunció la preparación d'un nuevu estatutu pal cambéu de la moneda, argumentando qu'una redenominación ayudaría a amenorgar la inflación como en Turquía, pero depués el Bancu Central de la República Islámica d'Irán imprimió cheques especiales cola mesma función que los billetes, en denominaciones de 500.000 y 1.000.000 de riales, pa facilitar les transaiciones comerciales con sumes d'altu valor. En 2008, un directivu del Bancu Central d'Irán entamó quitar hasta cuatro ceros, y depués renombrarla como "tomán".
Devaluación[editar | editar la fonte]
Arriendes de la crisis de les armes nucleares y el pagu de multes per parte del gobiernu iranín, el rial esbarrumbó'l so valor.[2] Pal 4 d'ochobre de 2012 faíen falta 36.000 riales pa camudar por un dólar.
Monedes[editar | editar la fonte]
Primer rial[editar | editar la fonte]
Les primeres monedes acuñaes fueron emisiones de plata de ⅛, ¼, ½ y 1 rial.
Segundu rial[editar | editar la fonte]
Les primeres monedes del segundu rial acuñar en denominaciones 1, 2, 5, 10 y 25 dinares, y ½, 1, 2 y 5 riales. Les monedes de ½ rial a 5 riales taben acuñaes en plata. Tamién s'acuñaron monedes d'oru denominaes en pahlavi, que primeramente valíen 100 riales. En 1944, los acuñamientos de plata amenorgaron el so tamañu. Esi mesmu añu tamién cesó la producción de monedes inferiores a los 25 dinares. En 1945 introduciéronse monedes de 10 riales de plata, y en 1953 dexar d'utilizar plata na fabricación de monedes, siendo nesta dómina la moneda de 50 dinares la más pequeña del conu monetariu. En 1972 introduciéronse monedes de 20 riales.
Tres la Revolución iranina, camudáronse los diseños de les monedes, sustituyendo la semeya del Xa de Persia. Los tamaños y composiciones nun camudaron. En 1980 solo acuñáronse monedes de 50 dinares, y un añu más tarde añadiéronse denominaciones de 50 riales.
En 1997 introducióse una nueva serie de monedes na que s'amenorgaron los tamaños de les monedes de 1, 5, 10 y 50 riales, y añadiéronse les de 100 riales. Un añu más tarde introducióse una moneda de 250 riales bimetálica.
| Denominación | Emisión | Metal | Cantar | Diámetru (mm) |
Pesu (g) |
Anverso | Aviesu | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aniellu | Centru | |||||||
| 50 Riales | 1997 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|19,20 |
2,00 | Tumba del poeta Hafiz Shirazi | ریال ۵ - añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | ||
| 10 Riales | 1997 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|21,20 |
3,00 | Tumba del poeta Ferdousí | ریال ۱۰ - añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | ||
| 50 Riales | 1997 | Cu+Ni | Estriáu |
align="left"|26,30 |
7,10 | Mezquita de Hazrat Masumah | ریال ۵۰ - añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | ||
| 100 Riales | 1997 | Cu+Ni | Estriáu |
align="left"|29,30 |
7,10 | Mezquita de Imam Reza en Mashhad | ریال ۱۰۰- añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | ||
| 250 Riales | 1998 | Cu+Ni+Zn | Cu+Ni | Estriáu |
align="left"|28,30 |
10,07 | Flor de granada - Cañes de lloréu | ریال ۲۵۰ - añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | |
En 2004 los tamaños de les monedes de 50, 100 y 250 riales amenorgar y camudóse la so composición; amás, añadiéronse nueves monedes bimetálicas de 500 riales.
| Denominación | Emisión | Metal | Cantar | Diámetru (mm) |
Pesu (g) |
Anverso | Aviesu | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aniellu | Centru | |||||||
| 50 Riales | 2004 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|20,20 |
3,50 | Mezquita de Hazrat Masumah | ریال ۵۰ - añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | ||
| 100 Riales | 2004 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|22,95 |
4,60 | Mezquita de Imam Reza en Mashhad | ریال ۱۰۰- añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | ||
| 250 Riales | 2004 | Cu+Ni | Estriáu |
align="left"|24,52 |
5,50 | Flor de granada - Cañes de lloréu | ریال ۲۵۰ - añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | ||
| 500 Riales | 2004 | Cu+Ni | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|27,25 |
8,90 | Fénix del llibru épicu del Shahnameh del poeta Ferdousí Roses de los baxorrelieves del palaciu de Persépolis |
ریال ۵۰۰- añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | |
En 2007 amenorgóse'l tamañu y camudóse la composición de les monedes de 250 y 500 riales.
| Denominación | Emisión | Metal | Cantar | Diámetru (mm) |
Pesu (g) |
Anverso | Aviesu |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 250 Riales | 2007 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|24,00 |
5,00 | Flor de granada - Cañes de lloréu | ریال ۲۵۰ - añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | |
| 500 Riales | 2007 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|25,50 |
6,35 | Fénix del llibru épicu del Shahnameh del poeta Ferdousí Roses de los baxorrelieves del palaciu de Persépolis |
ریال ۵۰۰- añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران |
Coles socesives devaluaciones que sufrió'l rial, en 2009 introduciéronse nueves monedes en denominaciones de 250, 500 y 1.000 riales.
| Denominación | Emisión | Metal | Cantar | Diámetru (mm.) |
Pesu (gr.) |
Anverso | Aviesu |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 250 Riales | 2009 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|18,60 |
2,80 | Escuela teolóxica de Feyziyeh en Qom | ریال ۲۵۰ - añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | |
| 500 Riales | 2009 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|20,90 |
3,90 | Tumba del poeta Saadi en Shiraz | ریال ۵۰۰- añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | |
| 1.000 Riales | 2009 | Cu+Ni+Zn | Estriáu |
align="left"|23,60 |
5,90 | Ponte de Khajou en Isfahán | ریال ۱۰۰۰- añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | |
| 2.000 Riales | 2010 | Aceru |
align="left"| |
Mezquita | ریال ۲۰۰۰- añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران | |||
| 5.000 Riales | 2010 | Aceru |
align="left"| |
Lleenda | ریال ۵۰۰۰- añu d'acuñamientu - جمهوری اسلامی ایران |
Billetes[editar | editar la fonte]
En 1932, los primeros billetes yeren emitíos pol Bank Melli Iran en denominaciones de 5, 10, 20, 50, 100 y 500 riales. Los billetes de 1.000 riales introducir en 1935, siguíos de los billetes de 200 riales en 1951 y los de 5.000 y 10.000 riales en 1952. Na década de los años 40 añadiéronse denominaciones de 5 riales, y nos años 60 los de 10 riales. En 1961 creóse'l Bancu Central de la República Islámica d'Irán qu'asumió les competencies pa emitir dineru.
En 1979, dempués de la Revolución Islámica, añadiéronse diseños y sellos enriba de la semeya del Sha. La primer emisión regular de billetes de la República Islámica apaecieron nes denominaciones de 100, 200, 500, 1.000, 5.000 y 10.000 riales. Los billetes de 2.000 riales fueron introducíos en 1986.
Emisión de grandes denominaciones (Devaluación)[editar | editar la fonte]
Les primeres impresiones de billetes de más de 10.000 riales facer en 1989, y en 1992 el Bancu Central solicitó permisu de les autoridaes del gobiernu y clericales pa imprimir los billetes de 20.000, 50.000 y 100.000 riales.
Anguaño los billetes en circulación son de les siguientes denominaciones: 100, 200, 500, 1.000, 2.000, 5.000, 10.000, 20.000, 50.000 y 100.000 riales colos del ayatolá Ruhollah Khomeini.
| Denominación | Color predominante | Descripción del anverso | Descripción del aviesu |
|---|---|---|---|
| 100 Riales | Rosa |
align="left" |Seyyed Hasán Modarrés |
Antigua sede de l'Asamblea Consultiva Islámica | |
| 200 Riales | Verde |
align="left" |Torre Azadi |
Jahad-y Sazandegi (جهاد سازندگی) | |
| 500 Riales | Gris | Oradores del vienres | Entrada principal a la Universidá de Teḥrán |
| 1.000 Riales | Marrón | Ruhollah Khomeini | Cúpula de la Roca |
| 2.000 Riales | Violeta |
align="left" |Ruhollah Khomeini |
Kaaba | |
| 5.000 Riales | Rosa |
align="left" |Ruhollah Khomeini |
Flores y páxaros | |
| 10.000 Riales | Verde |
align="left" |Ruhollah Khomeini |
Monte Damavand | |
| 20.000 Riales | Azul | Ruhollah Khomeini | Plaza de Naqsh-e Yahán |
| 50.000 Riales | Violeta/Mariellu |
align="left" |Ruhollah Khomeini |
Mapa d'Irán col símbolu del átomu, una cita de Mahoma y l'inscripción inglesa Persian Gulf | |
| 100.000 Riales | Verde |
align="left" |Ruhollah Khomeini |
Mausoléu de Saadí de Shiraz |
Cheques especiales[editar | editar la fonte]
Na actualidá los billetes de mayor denominación son los de 50.000 riales. Pa poder dexar el pagu de cantidaes mayores el Bancu Central puede imprimir cheques o bonos (en persa: چک مسافرتی) especiales con diches cantidaes. Estos cheques tienen valor d'un añu, sicasí munchos comercios nun los acepten. Hai dos tipos: los conocíos como Iran cheque, que pueden camudase en cualquier bancu, y los que tienen que camudase na institución emisora. Emitir en denominaciones de 200.000, 500.000, 1.000.000, 2.000.000 y 5.000.000 riales.
Vease amás[editar | editar la fonte]
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: rial
- ↑ El País. «Les sanciones afueguen a los ayatolás».
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q188608
Multimedia: Money of Iran