Didelphimorphia

Didelfimorfos
	Rangu temporal: Cretácicu Superior-Reciente Prec Ca O S D C P T J K Pg N
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Subfilu:	Vertebrata
Clas:	Mammalia
Subclas:	Theria
Infraclas:	Marsupialia
Magnorde:	Ameridelphia
Orde:	Didelphimorphia; (Gill, 1872)
Clados subordinaos
	Ver testu
Consultes
	[editar datos en Wikidata]

Los didelfimorfos (Didelphimorphia) o zarigüeyas son un orde de mamíferos qu'arrexunta a la mayor parte de los marsupiales que pueblen na actualidá'l continente americanu. Inclúi 92 especies vives, toes na familia Didelphidae, y munches más estintes.^[1]

Historia evolutiva[editar | editar la fonte]

A xulgar polos rexistros fósiles, son de los marsupiales más antiguos que llegaron hasta los nuesos díes, y #facer ensin sufrir grandes variaciones anatómiques, polo que pueden considerase como fósiles vivientes. Anque nun hai datos de la esistencia d'estos animales n'Australia y L'Antártida, supónse que tuvieron d'habitales, pos dambos continentes taben xuníos entá a Suramérica.

Colonizaben práuticamente tolos ecosistemes y ente ellos había especies con tou tipu de vezos alimenticios.

Clasificación taxonómica[editar | editar la fonte]

L'orde Didelphimorphia inclúi dos families, pero solo una, Didelphidae, contién especies actuales (amás de la mayoría d'especies fósiles). La clasificación de los xéneros y especies restantes nun ta terminada d'esclariar, esistiendo dalgunos de clasificación incierta.

Orde Didelphimorphia (Gill, 1872)
- Familia Didelphidae Gray, 1821
  - Xéneru Bistius (†)
  - Xéneru Esteslestes (†)
  - Xéneru Turgidodon (†)
  - Xéneru Varalphadon (†)
  - Subfamilia Didelphinae (Gray, 1821)
    - Xéneru Andinodelphys (†) Marshall & de Muizon, 1988
    - Xéneru Coona (†) Simpson, 1938
    - Xéneru Incadelphys (†) Marshall & de Muizon, 1988
    - Xéneru Itaboraidelphys (†) Marshall & de Muizon, 1984
    - Xéneru Marmosopsis (†) Paula Couto, 1962
    - Xéneru Mizquedelphys (†) Marshall & de Muizon, 1988
    - Xéneru Pucadelphys (†) Marshall & de Muizon, 1988
    - Tribu Didelphini (Gray, 1821)
      - Xéneru Chironectes Illiger, 1811
      - Xéneru Didelphis Linnaeus, 1758
      - Xéneru Lutreolina Thomas, 1910
      - Xéneru Philander Brisson, 1762
      - Xéneru Hyperdidelphys (†) Ameghino, 1904
      - Xéneru Thylophorops (†) Reig, 1952
    - Tribu Metachirini Reig et al., 1985
      - Xéneru Metachirus (Burmeister, 1854)
    - Tribu Monodelphini (Talice et al., 1960)
      - Subtribu Monodelphina (Talice et al., 1960)
        Xéneru Chacodelphys Voss et al, 2004
        
        Xéneru Cryptonanus Voss et al, 2005
        
        Xéneru Gracilinanus Gardner & Creighton, 1989
        
        Xéneru Hyladelphys Voss et al., 2001
        
        Xéneru Lestodelphys Tate, 1934
        
        Xéneru Marmosa Gray, 1821
        
        Xéneru Marmosops Matschie, 1916
        
        Xéneru Micoureus Lesson, 1842
        
        Xéneru Monodelphis Burnett, 1829[1830]
        
        Xéneru Thylamys Gray, 1843
        
        Xéneru Tlacuatzin Voss y Jansa, 2003
        
        Xéneru Thylatheridium (†) Reig, 1952
      - Subtribu Zygolestina (†) (Marshall in Archer, ed., 1987)
        Xéneru Zygolestes (†) Ameghino, 1898
  - Subfamila Caluromyinae Kirsch,1977
    - - Xéneru Caluromys Allen, 1900
      - Xéneru Caluromysiops Sanborn, 1951
      - Xéneru Glironia Thomas, 1912
      - Xéneru Pachybiotherium (†) Ameghino,1902
    - Subfamilia Alphadontinae (†)
      - Xéneru Albertatherium (†) Fox, 1971
      - Xéneru Alphadon (†) Fox, 1971
    - Subfamilia Derorhynchinae (†) McKenna & Bell 1997
      - Xéneru Derorhynchus (†) Paula Couto, 1952
      - Xéneru Minusculodelphis (†) Paula Couto, 1962
    - Subfamilia Eobrasiliinae (†)
      - Xéneru Didelphopsis (†)
      - Xéneru Eobrasilia (†)
      - Xéneru Gaylordia (†)
      - Xéneru Tiulordia (†)
    - Subfamilia Herpetotheriinae (†)
      - Xéneru Amphiperatherium (†)
      - Xéneru Asiadidelphis (†)
      - Xéneru Copedelphys (†)
      - Xéneru Entomacodon (†)
      - Xéneru Garatherium (†)
      - Xéneru Herpetotherium (†)
      - Xéneru Peratherium (†)
      - Xéneru Swaindelphys (†)
    - Subfamilia Peradectinae (†)
      - Xéneru Alloeodectes (†)
      - Xéneru Armintodelphys^[2] (†)
      - Xéneru Mimoperadectes (†)
      - Xéneru Nanodelphys (†)
      - Xéneru Peradectes (†)
      - Xéneru Siamoperadectes (†)
- Familia Sparassocynidae (†) (Reig, 1958)
  - Xéneru Sparassocynus (†) Mercerat, 1898

Gastronomía[editar | editar la fonte]

La producción de carne de zarigüeya convirtióse nun novedosu mercáu. La so testura y sabor resulten prestosos, amás de tener un baxu conteníu de grases lo que la convierte nuna carne magra y llimpia. El so porcentaxe proteínicu ta ente 14% y 16 %, daqué inferior en comparanza a la carne de res ente 21% y 27 % y de gochu ente 23% y 24 %. La de zarigüeya pue optimizase al traviés de la adición d'estensores y proteínes vexetales, lo mesmo que de dalgunes especies y condimentos naturales ente los cualos atópase'l pipilongo (Piper tuberculatum).^[3]Pa caltener la esistencia d'esti marsupial, que s'atopa en peligru d'estinción, la Universidá Nacional de Colombia impulsó un proyeutu destináu a la incorporación de la chucha nel pacíficu Colombianu, col oxetivu amás de brindar nueves estratexes alimenticies pa la rexón.^[4]

Notes y referencies[editar | editar la fonte]

↑ WILSON, D.E. y REEDER, D.M. (editores), 2005: Didelphimorphia en Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Especies de mamíferos del mundo: referencia taxonómica y geográfica); en inglés. 3ª ed. Johns Hopkins University Press. 1-800-537-5487 / (410) 516-6900.
↑ Thierry Smith and Richard Smith (2013). «A land micro-mammal fauna from the Early Eocene marine Egem deposits (NP12, Belgium) and the first occurrence of the peradectid marsupial Armintodelphys outside North America». Geologica Belgica 16 (4): páxs. 302–310. http://popups.ulg.ac.be/Geol/document.php?id=4309.
↑ «Chorizos de zarigüeya». genciadenoticias.unal.edu.co. Consultáu'l 23 de marzu de 2016.
↑ «Para preservar a la zarigüeya en el país consumirán su carne». http://www.elespectador.com/.+Consultáu'l 23 de marzu de 2016.

QGRZIMEK, B., SCHLAGER, N. y OLENDORF, D. 2003. Grzimek's Animal Life Encyclopedia. Thomson Gale.^[1] Detroit.
(1997) Classification of Mammals Above the Species Level. Columbia University Press. Nueva York. 0-231-11013-8.
SIMPSON, G.G. (1974). Notes on Didelphidae (Mammalia, Marsupialia) from the Huayquerian (Pliocene) of Argentina / Notes sobro Didelphidae (Mammalia: Marsupialia) del Huayqueriense (Pliocenu) d'Arxentina. En American Museum Novitates. 2559.^[2] American Museum of Natural History. Nueva York. Documentu (n'inglés).

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Mesozoics Mammals en Dinos, Fossils, Children, England, Germany…
BRANDS, S.J. (comp.) 1989-2005. Systema Naturae 2000. The Taxonomicon. Universal Taxonomic Services, Ámsterdam, Países Baxos.

[1] WILSON, D.E. y REEDER, D.M. (editores), 2005: Didelphimorphia en Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Especies de mamíferos del mundo: referencia taxonómica y geográfica); en inglés. 3ª ed. Johns Hopkins University Press. 1-800-537-5487 / (410) 516-6900.

[2] Thierry Smith and Richard Smith (2013). «A land micro-mammal fauna from the Early Eocene marine Egem deposits (NP12, Belgium) and the first occurrence of the peradectid marsupial Armintodelphys outside North America». Geologica Belgica 16 (4): páxs. 302–310. http://popups.ulg.ac.be/Geol/document.php?id=4309.

[3] «Chorizos de zarigüeya». genciadenoticias.unal.edu.co. Consultáu'l 23 de marzu de 2016.

[4] «Para preservar a la zarigüeya en el país consumirán su carne». http://www.elespectador.com/.+Consultáu'l 23 de marzu de 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]