Elisabeth Hevelius

De Wikipedia
Elisabeth Hevelius
Vida
Nacimientu Gdańsk17 de xineru de 1647[1]
Nacionalidá República de les Dos Naciones
Prusia Real
Muerte Gdańsk22 d'avientu de 1693[1] (46 años)
Sepultura Gdańsk
Familia
Casada con Johannes Hevelius (es) Traducir
Estudios
Llingües falaes alemán[2]
Oficiu astrónoma
Cambiar los datos en Wikidata

Elisabeth Catherina Koopmann Hevelius (en polacu tamién llamada Elżbieta Heweliusz) (1647–1693) ye considerada una de les primeres muyeres astrónomes y llamada la madre de les cartes llunares. Foi la segunda esposa del so colega Johannes Hevelius.

Primeros años[editar | editar la fonte]

Elisabeth Koopmann (o Kaufmann, alemán: "comerciante") foi, tal como Johannes Hevelius y la so primer esposa, miembru d'una rica familia de comerciantes na ciudá de Gdańsk, allugada na República de les Dos Naciones y parte de la Lliga Hanseática. Los padres de Elisabeth Koopman yeren Nicholas Kooperman (o Cooperman) (1601-1672) quien foi un prósperu comerciante y Joanna Mennings (o Menninx) (1602-1679). Nicholas y Joanna casar n'Ámsterdam en 1633. Más tarde treslladáronse a Hamburgu y en 1636 camudáronse finalmente a Gdánsk. Foi nesta ciudá, onde mayoritariamente falábase alemán, pero que yera parte de Polonia naquel momentu, onde nació Elisabeth.[3]

Matrimoniu[editar | editar la fonte]

La fascinación pola astronomía llevó a Elisabeth, cuando entá yera una neña, a averase a Johannes Hevelius, un astrónomu de reputación internacional que tenía un complexu de tres viviendes en Gdánsk con un observatoriu astronómicu. En 1663, a los 52 años d'edá de Johannes y los 16 años d'edá de Elisabeth, contraxeron matrimoniu.[4] Tuvieron un fíu, que morrió rápido, y trés fíos.[5]

Prodromus Astronomiae[editar | editar la fonte]

Publicáu depués de la muerte de Johannes, y gracies al sofitu del rei Xuan III Sobieski, el Prodromus Astronomiae consistía en trés partes: un prefaciu (llamáu Prodromus), un catálogu d'estrelles (llamáu Catalogus Stellarum), y un atles de constelaciones (llamáu Firmamentum Sobiescianum, sive Uranugraphia).El Prodromus describe la metodoloxía y teunoloxía utilizada pa crear el catálogu d'estrelles. Aprove exemplos d'usu del sextante y el cuadrante, escritos por Johannes, con referencia a posiciones conocíes del sol pa calcular el llargor y llatitú de cada estrella. Nel borrador del Catalogus Stellarum, cada estrella tien información específica rexistrada en columnes: el númberu de referencia y magnitú según Tycho Brahe, el mesmu cálculu de magnitú según Johannes, el llargor y llatitú tantu por coordenaes elíptiques midíes por distancies angulares y altitúes meridianes, como poles coordenaes ecuatoriales de les estrelles calculaes utilizando trignometría esférica. La versión impresa, los dos columnes describiendo les coordenaes elíptiques combináronse y namái se caltuvo'l meyor valor del llargor y llatitú. Amás amestáronse más de 600 nueves estrelles y 12 nueves constelaciones que nun figuraben nel borrador, faciendo un total de 1564. Anque les observaciones del catálogu fixéronse a güeyu desnudu, les midíes yeren tan precises que s'usaron pa la confección d'esferes celestes hasta'l s.XVIII.[6] El Firmamentum Sobiescianum, anque téunicamente yera parte de Prodromus Astronomiae foi publicáu de manera separada nuna circulación más acutada.

Muerte[editar | editar la fonte]

Elisabeth Hevelius morrió n'avientu de 1693, a la edá de 46 años, y foi soterrada xunto al so maríu. Depués de la so muerte, el matemáticu François Arago escribió alrodiu de ella:[7]

Una observación que siempres se fixo alrodiu de Madam Hevelius, quien foi la primer muyer, que yo sepa, a quien la fatiga d'enfrentase a observaciones astronómica y cálculos nun asustaba n'absolutu.

Na cultura[editar | editar la fonte]

La vida de Elisabeth foi dramatizada na novela The Star Huntress (2006).

El planeta menor 12625 Koopman foi nomáu nel so honor, según el cráter Corpman en Venus.

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. 1,0 1,1 Afirmao en: MacTutor History of Mathematics archive. Data de consulta: 22 agostu 2017.
  2. «idRef» (francés). Agencia Bibliográfica de Enseñanza Superior. Consultáu'l 23 mayu 2020.
  3. H.oquei, Thomas (2009). The Biographical Encyclopedia of Astronomers (n'inglés). Springer Publishing. ISBN 978-0-387-31022-0.
  4. Dora Musielak (30 de amrzo de 2009). «Stories of Women Stargazers» (inglés).
  5. Gotthilf Löschin: Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit: mit beständiger Rücksicht auf Cultur der Sitten, Wissenschaften, Künste, Gewerbe und Handelszweige, Volume 1, 1828 [1]
  6. Nick Kanas: Star Maps: History, Artistry, and Cartography, Segunda edición, 13 de xunu de 2012. Springer Praxis Books / Popular Astronomy.
  7. «J. J. O'Connor and Y. F. Robertson: Catherina Elisabetha Koopman Hevelius» (inglés). Universidá de St. Andrews.

Llectures[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]