Saltar al conteníu

Demografía del Imperiu romanu

De Wikipedia

La demografía del Imperiu romanu entiende tantu les estimaciones de población total en cada territoriu, según la so estructura social, la so llingua y diversos aspeutos culturales de dicha población. Por cuenta de l'ausencia d'estadístiques fiables, munches de les cifres, son estimaciones probables, y nun esiste un alcuerdu completu ente los estudiosos sobre les mesmes.

Población por territorios

[editar | editar la fonte]

La población del Imperiu romanu aumentó por cuenta de la so propia espansión que llegó a la so máxima estensión (5 millones de km²) con Traxanu en 117.[1]

Dende la monumental y entá vixente aportación de Beloch nel sieglu XIX,[2][3] realizáronse diverses estimaciones de la población del Imperiu romanu, que van dende los 46[4] a los 120 millones.[5][6][7][8]

Población del Imperiu envalorada por dellos historiadores:[9]

Provincies Beloch
(1886)
(miles)
McEvedy y Jones
(1978)
(miles)
Frier
(2000)
(miles)
Maddison
(miles)
Italia 6.000 7.000[10] 7.000 7.000
Sicilia 600 - 600 600
Córcega
Cerdeña
500 - 500 500
Hispania 6.000 5.000 5.000 4.150
Galia 4.900
  • 1.500
  • 3.400
5.750
  • s/d
  • s/d
5.800
  • s/d
  • s/d
5.800
  • 1.500
  • 4.300
Grecia 3.000 2.000 2.800 2.000
Cuenca del Danubiu 2.000 3.050 2.700 3.050
Asia Menor 13.000 6.000 8.200 8.000
Gran Siria 6.000 3.050 4.300 4.000
Xipre 500 200 200 200
Exiptu 5.000 4.000 4.500 4.500
Cirenaica 500 400 400 400
Magreb 6.000 3.800 3.500 3.800
Total 54.000 40.250 45.500 44.000

Cálculos de Frier pa la población ente'l 14 y 164:[9]

Provincies Añu 14
(miles)
Añu 164
(miles)
Italia 8.100 8.700
Hispania 5.000 7.500
Galia 5.800 9.000
Grecia 2.800 3.000
Cuenca del Danubiu 2.700 4.000
Asia Menor 8.200 9.200
Gran Siria 4.300 4.800
Xipre 200 200
Exiptu 4.500 5.000
Cirenaica 400 600
Magreb 3.500 6.500
Total 48.500 58.500
2.700 de tierres
conquistaes
61.200

Población envalorada del imperiu mientres la dómina d'Augusto:[11]

Área Población
(millones)
África 11,2
Asia 14,0
Europa 31,6

56,8

De siguío recuéyese una estimación de la evolución de la población nel Imperiu:[12]

Fecha Población
(millones)
Ciudadanos
70 e.C. 30-45 950 000
45 45-55 7 000 000
150 65-90
200 45-70 Tou home llibre


Población del imperiu nel 165:[13]

Provincies Población
(millones)
Italia
Sicilia
Córcega
Cerdeña
8-9
(¿12-13?).
Hispania 7-9
Galia
Germania
9-12
Britania 1,5-2
Cuenca del Danubiu 5-6
Grecia 2,5-3
Anatolia 9-10
Gran Siria
Xipre
5-6
Exiptu 5-6
Magreb
Cirenaica
7-8
Total 59-72 (¿63-76?)

La población pudo amontase hasta los 88 millones na primer metá del sieglu II,[14] pero a partir de Marco Aurelio la peste antonina y les sos remortines acabaron cola vida d'unos 5[15] o 7,[16] y hasta 20 millones de persones (en dellos llugares y rexones la morrina llegó a afectar a un terciu de la población), incluyendo al propiu emperador.[17] L'imperiu empezó a asitiar tribus xermanes que, pol so mayor tasa de natalidá, podíen ocupar los vacíos provocaos. Sicasí la población siguió'l so descensu[18] y ruralización, mientres l'exércitu difícilmente algamó la cifra de mediu millón d'homes, a lo más.[19] En comparanza, les tribus bárbares de Germania y Escandinavia vieron crecer la so población d'unu o dos millones de persones a empiezos de la edá del fierro romana (sieglu I) a ente trés y cuatro a finales de la mesma (sieglu IV), aumentando la presión demográfica sobre l'imperiu.[20] El principal rival de la Roma imperial, l'Imperiu sasánida, espandióse a cuenta de Bizanciu y a empiezos del sieglu VII tenía una población de venti millones de persones y conquistara l'actual Iraq (con cinco millones d'habitantes más).[21] El so antecesor inmediatu, l'Imperiu parto de los arsácidas, tenía diez o venti millones de pobladores nel sieglu I.[22] L'Imperiu Seléucida tenía 20 a 25 millones y l'Imperiu aqueménida 30 a 35 millones cuando lu conquista Alexandru Magnu.[23]

Llingües del Imperiu romanu

[editar | editar la fonte]

Tiense constancia de más de 60 llingües distintes falaes nos territorios que dalguna vegada formaron parte del Imperiu romanu. El procesu de romanización que tuvo llugar nos territorios controlaos de manera enllargada pol Imperiu Romanu portó en munchos d'ellos un procesu de sustitución llingüística que llevó a la desapaición de les llingües autóctones. Sicasí, esti procesu nun foi siempres de curtia duración y típicamente enllargóse mientres diverses xeneraciones ya inclusive sieglos, nos que'l billingüismu col llatín o inclusive'l multillingüismu foi frencuente.

La mayor parte de llingües na parte europea del Imperiu romanu yeren llingües indoeuropees de los grupos anatolio, celta, xermánicu, greco-armeniu y itálicu, amás de delles otres llingua indoeuropees más difíciles de clasificar (dacuando llamaes llingües paleobalcániques). Anque tamién tán atestiguaes llingües non indoeuropees autóctones como'l aquitano y les llingües tirsénicas, que'l so principal representante ye'l etruscu. Nel norte d'África y Oriente Próximu, tamién tienen presencia mcuhas cañes de les llingües afroasiátiques (exipciu, bereber y semíticu). La siguiente ye una llista de llingües falaes nel interior del imperiu romanu:

Clasificación Llingua Comentarios Provincia/
Territoriu
Anatolio Lidiu Lidiu Atestiguáu en más de 60 inscripciones. Lidia
Liciu-Luvita Liciu Bien documentada unes 150 inscripciones, principal llingua non griega d'Anatolia meridional. Emparentáu col antiguu luvita. Licia
Cario Atestiguada en decenes d'inscripciones, mal conocida. Caria
Isaurio Mal conocíu, esiste evidencia epigráfica hasta'l sieglu V d.C. Isauria
Pisidio-Sidético Pisidio Esisten unes 30 d'inscripciones. Pisidia
Sidético Mal conocida namái por 6 inscripciones procedentes de Side (Pamfilia). ciudá de Side
Otres Misio Bien mal conocida, una posible inscripción. Misia
Capadociu Mal conocíu, sobrevivió hasta'l sieglu VI d.C. Capadocia
Celta Hispanocelta Celta Galaicu Atestiguáu namái en topónimos y antropónimos. Hispania
Celtíberu Atestiguáu en numberoses inscripciones. Hispania
Galocelta Galu Esisten numberoses inscripciones nun alfabetu basáu nel griegu, posiblemente esistíen diversos dialeutos diverxentes ente sigo. Caltúvose siquier hasta'l sieglu V d. C. Galia
Gálata Tien el so orixe en pueblos gálicos qu'emigraron escontra Turquía nel sieglu III e.C. Galatia (Turquía)
Nórico Tien el so orixe en pueblos gálicos qu'emigraron escontra l'este Noricum (Austria, Eslovenia)
Celta insular Britónicu Antecesor del galés, el córnicu, el cúmbrico y el bretón. Britania
Otres Lepóntico Atestiguada nunes 40 inscripciones, munches d'elles fragmentaries. Norte d'Italia, Galia
Xermánicu Istaevónico Lingua francorum Escontra'l sieglu VIII yá taba diversificáu en diverses llingües franconies. N. de Galia
Ingaevónico
(anglu-frisio)
Lingua saxonum Emparentada col saxón antiguu atestiguáu a partir del sieglu VIII.
Anglofrisio Falada polos anglos que invarieron Britania nel s. V d. C. Britania
Hermiónico Lombardu Pueblu xermanu qu'enfusó nel imperiu nel sieglu II, darréu formaríen el reinu lombardu Germania, Panonia, Italia
Proto-altu alemán Faláu por diversu tribus xermániques qu'invadieron l'imperiu a partir del sieglu IV d. C. Germania
Oriental Góticu Bien documentada, Biblia d'Ulfilas. Llingua étnica de visigodos y ostrogodos. Dacia, Mesia, Italia, Hispania.
Vándalu Mal atestiguáu, conocíu namái indireutamente. Galia, Hispania, África.
Burgundiu Mal atestiguáu, conocíu namái indireutamente. Galia, Germania.
Grecoarmenio Griegu Griegu áticu Principal llingua griega que sirvió pal griegu helenísticu. Grecia, Exiptu, Anatolia
Griegu eólicu Llingua griega falada en Tesalia, Beocia y dellos enclaves, foi progresivamente movida pol griegu helenísticu. Asia Menor, Tesalia, Beocia
Griegu dóricu Llingua griega falada nel Peloponeso y dellos enclaves, foi en gran parte pol griegu helenísticu, el modernu tsakonio sería un descendiene direutu. Peloponeso
Otres Antiguu macedoniu Conócense más de 700 pallabres, paez una llingua cercana al griegu, anque nun ye puramente una llingua griega. Balcanes
Antiguu armeniu Faláu nel antiguu reinu d'Armenia incorporáu mientres dellos periodos al imperiu. Armenia romana
Iraniu Occidental Partu Llingua irania noroccidental distinta del persa, llingua étnica de los perses. Parthia
Persa mediu Llingua de la dinastía sasánida, na alministración sicasí emplegábase'l araméu. Yera una llingua irania suroccidental. Persia
Oriental Escito-Sármata Llingua mal conocida, conozse fundalmente por topónimos y nomes propios. Esiste un descendiente modernu: l'osetiu. Scythia, Sarmatia
Itálicu Latino-faliscu Llatín Principal llingua escrita del imperiu, base de la llingua culta Tol imperiu
Faliscu Llingua estrechamente emparentada col llatín arcaicu. Latium
Proto-romance Llingua coloquial dialeutalemente diversa falada a finales del imperiu. Tol imperiu.
Óscico Oscu Dialeutalmente diversificáu, y bien documentáu. Italia
Marrucino Atestiguáu nuna inscripción de bronce. Italia
Peligno Atestiguáu nunes poques inscripciones. Italia
Úmbrico Umbru Falada n'Italia central, bien conocida por una inscripción llarga (Tables Eugubinas) y diverses inscripciones curties. Italia central
Marsu Posiblemente otra llingua sabélica, atestiguáu por poques inscripciones. Italia
Llingües sabélicas Ente les que s'atopen l'érnicu, el vestino, l'ecuo, toos ellos atestiguaos n'inscripciones. Italia
Otres Picénicu meridional Atestiguáu por unes 50 inscripciones nel Y. y centru d'Italia Y. d'Italia
Sículu Atestiguáu nel s. V e.C. por unes poques inscripciones, nun ye seguro que sobreviviera al periodu romanu, yá qu'en parte foi movíu pol griegu xónicu. Sicilia
Paleobalcániques Daciu Emparentáu bien posiblemente col proto-albanés Dacia
Frixu Llingua mal conocida, esiste evidencia epigráfica, sobreviviría hasta'l s. IV d. C. Frixa
Iliriu Nun se conocen inscripciones anque sí numberosos topónimos y nomes propios, paez rellacionáu col mesapio. Iliria
Mesapiu Atestiguáu por unes 300 inscripciones, paez rellacionáu col ilirio SE d'Italia
Traciu Esisten bien poques inscripciones que dexen clasificalo como llingua indoeuropea, anque la so clasificación más precisa ye difícil. Tracia
Peoniu Llingua mal conocida, namái se conocen antropónimos y testimonios indireutos, sobreviviría hasta'l s. IV d. C. Peonia
Venético-Liburnio Llingua conocida por 300 inscripciones, claramente indoeuropea ye difícil determinar un parentescu más precisu Vénetu
Otres llingües indoeuropees Lusitanu Atestiguáu nunes poques inscripciones. W. de Hispania
Afroasiáticu Bereber Libiu Llingua emparentada col bereber oriental Libya
Numidio Atestiguada en diverses inscripciones en Túnez, relacioado coles llingües bereberes septentrionales. Numidia, Mauretania
Exipciu Demóticu Llingües descendiente del antiguu exipciu, que yera la llingua coloquial usada mientres los periodu helenísticu y romanu n'Exiptu. Exiptu
Semíticu Araméu Principal llingua nel área más oriental del imperiu. Syria, Arabia, Assyria, Mesopotamia
Asiriu-Babiloniu Forma tardida d'acadiu usáu en rexistru escritu hasta'l s. II d. C. Assyria, Mesopotamia
Feniciu-Púnicu Llingua de Cartago, El Líbanu y Malta amás de dellos enclaves na mariña. Syria, Carthago
Hebréu Usáu básicamente como llingua llitúrxica, atestiguada nos manuscritos del Mar Muertu y na redaición de la Mishná. Xudea
Tirsénico Etruscu Llingües bien atestiguada estinguida escontra'l s. I d. C. Italia
Réticu Llingües falada nel norte d'Italia, posiblemente emparentada col etruscu Italia
Lemnio Llingua falada en Lemnos y atestiguada nel s. VI e.C., desconozse cuando s'escastó Grecia
Llingües aisllaes o
non clasificaes
Aquitano Antecesor del euskera, ruinamente atestiguáu. Hispania, Galia
Ibéricu Posiblemente delles llingües rellacionaes. Y. de Hispania
Turdetanu Non atestiguáu esisten menciones a la so llingua. Desconozse si pudo ser una llingua emparentada col ibéricu, o un descendiente del tartesiu. S. de Hispania
Antiguu ligur Llingua conxeturada sobre elementos toponímicos del SE de Francia Y. Gallia Narbonensis, Liguria
Piceno de Novilara Llingua conocida por 4 inscripciones, nun paez una llingua indoeuropea, pendiente de clasificación. Novilara (Italia)
Paleosardo Llingua conocida namái por elementos toponímicos, mal conocida. Cerdeña
Camúnico Llingua conocida por unes 170 inscripciones curties, dataes ente'l 500 e.C. y el 50 d. C., n'alfabetu etruscu en Valle Camónico. Val Camonica
Eteocretense Llingua conocida por media docena d'inscripciones alfabétiques, dataes ente'l 800 e.C. y el 300 d. C., desconozse si en dómina romana siguía viva la llingua. Creta

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. List of largest empires
  2. Beloch, Karl Julius, "Die Bevölkerung der griechisch-römischen Welt", Leipzig 1886
  3. Franco Pierini: Mil años de pensamientu cristianu: la lliteratura de los padres de la ilesia, , páx. 248.
  4. Colin McEvedy, David Woodroffe, John Woodcock: The New Penguin Atlas of Ancient History. Penguin Books, 2002; ISBN 0-14-051348-5, 9780140513486.
  5. Edward Gibbon: The torne and fall of the Roman Empire. Penguin Books, 1985. ISBN 0-14-043189-6.
  6. La mayoría de les estimaciones varien de 55 a 65 millones. Por casu Scheidel (2006, p. 2) envalora 60 millones. Goldsmith (1984, p. 263) envalora 55 millones. Beloch (1886, p. 507) envalora 54 millones d'habitantes. Maddison (2006, p. 51, 120) 48 millones. En Empire Roman Population la población envalorar en 65 millones d'habitantes y cítense otres ente 45 y 130 millones. En Early Medieval and Byzantine Civilization: Constantine to Crusades Archiváu 2015-08-26 en Wayback Machine envalorar en 56 millones mientres el sieglu IV
  7. The end of Roman Britain Escritu por Michael Y. Jones, páx. 261;262; 264; 266-267.
  8. «Demografía». Archiváu dende l'orixinal, el 25 d'avientu de 2002. Consultáu'l 2009.
  9. 9,0 9,1 Contours of the world economy, 1-2030 AD: essays in macro-economic history Escritu por Angus Maddison, páx. 35-37. Les rexones darréu anexaes teníen les siguientes poblaciones al momentu de ser conquistaes, Britania con 600 000 habitantes, Dacia 800 000 hai, Tracia 260 000 hai y Osroene y Arabia 1.000 000 de persones.
  10. Inclúi a Sicilia, Córcega y Cerdeña.
  11. John D. Durand: Historical estimates of world population: an evaluation. 1977, pp. 253-296.
  12. Romanization and Urbanization
  13. The Cambridge economic history of the Greco-Roman world Escritu por Walter Scheidel, Ian Morris y Richard P. Saller, páx. 48.
  14. Imperiu romanu
  15. Pandemia
  16. Am J Philol. 1973;94:243-255. Galen and the Antonine plague.
  17. «Quegli strani nomi sui libri di storia, Suebi, Marcomanni, Quadi, di Lawrence M.F. Sudbury, BarBar». Consultáu'l 2009.
  18. Josiah C. Russell: "Population in Europe" en Medieval Sourcebook: Tables on Population in Medieval Europe
  19. Late Roman army
  20. Jones, Michael E. (1998) [1996]. The End of Roman Britain. Ithaca: Cornell University Press, pp. 9. N'inglés. ISBN 978-0-80148-530-5.
  21. Nashat, Guity & Lois Beck (2003). Women in Iran from the Rise of Islam to 1800. Champaign: University of Illinois Press, pp. 47. N'inglés. ISBN 978-0-25207-121-8. La tribus d'Arabia sumaben otru par de millones d'almes.
  22. Korotaev, Andrey V.; Artemiĭ Sergeevich Malkov & Daria Khaltourina (2006). Introduction to Social Macrodynamics: Secular Cycles and Millennial Trends. Moscú: Editorial URSS, pp. 12. N'inglés. ISBn 978-5-48400-559-8.
  23. Archibald, Zofia H.; John Davies; Vincent Gabrielsen & Graham Oli (2006). Hellenistic Economies. Routledge, pp. 54. ISBN 9781134565924.

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • Arturo Ruiz y Manuel Molinos (2000): Los Íberos, ed. Crítica.
  • Franciso Burilla Mozota (1998): Los celtíberos: etnies y estaos, ed. Crítica.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]