Coria del Río
Coria del Río | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Andalucía | ||||
Provincia | provincia de Sevilla | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Coria del Río (es) | Modesto González Márquez | ||||
Nome oficial | Coria del Río (es)[1] | ||||
Códigu postal |
41100 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 37°17′06″N 6°03′06″W / 37.285°N 6.0516666666667°O | ||||
Superficie | 64 km² | ||||
Altitú | 5 m | ||||
Llenda con | Almensilla, La Puebla del Río, Palomares del Río y Dos Hermanas | ||||
Demografía | |||||
Población |
30 887 hab. (2023) - 15 336 homes (2019) - 15 441 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 1.58% de provincia de Sevilla | ||||
Densidá | 482,61 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
ayto-coriadelrio.es | |||||
Coria del Río ye un conceyu español de la provincia de Sevilla, Andalucía, España. La so estensión superficial ye de 64 km² y ta a 12 quilómetros de la capital de provincia.
Llocalización
[editar | editar la fonte]El conceyu de Coria del Río alcontrar nel sector suroccidental de la provincia de Sevilla. El so territoriu enfusar nes contornes del Aljarafe y de La Vega. Amás, el conceyu ta próximu a la contorna de les Marismas del Guadalquivir.
El nucleu urbanu asítiase xunto al calce del ríu Guadalquivir, a tan solo 5 metros d'altitú, anque cunta cola pequeña elevación del Cuetu de San Juan.
Almensilla | Palomares del Río | |
Aznalcázar | Dos Hermanas | |
Villamanrique de la Condesa | La Puebla del Río |
Demografía
[editar | editar la fonte]2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
26,499 | 26,831 | 27,528 | 28,100 | 28,654 | 29,284 | 29,921 | 30,115 | 30,208 | 30,358 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE [Consultar]) |
Rellación d'unidaes poblacionales | |||
Nucleos de población | Hab. (2015)[2] | Distancia a Coria (km) | |
---|---|---|---|
Coria del Río | 29.335 | - | |
La Hermandá y Sixges | 538 | 5 | |
Pequeños nucleos tremaos | 485 | - | |
Total conceyu | 30.358 |
Historia
[editar | editar la fonte]Los primeros pobladores ocuparon el Cuetu de San Juan escontra'l 2600 e.C. Nesta zona atopáronse ferramientes del Calcolíticu. Tamién s'atoparon restos de finales de la Edá del Bronce y de la dómina ibérica. D'esta dómina, en redol a los sieglos XVII y XVI e.C., tien de datar el nome Caura, que podría significar "Llugar Altu". La zona foi poblada polos fenicios, como demuestra'l xacimientu d'un templu feniciu del sieglu VIII e.C. nel llugar, y tamién tuvo poblada polos tartésicos. Los fenicios crearon un puertu nesta zona del ríu, dotáu d'una factoría comercial.[3]
Mientres la etapa romana foi una llocalidá bien importante na rexón y tuvo en privilexu d'acuñar moneda.[3] Tres la invasión musulmana de Hispania nel 711 pasó a llamase Qawra. Nos sieglos IX y X Al Ándalus vivió delles incursiones normandes (los viquingos creara un reinu en Normandía). Nel 844 el pueblu foi invadíu polos viquingos,[4] qu'instalaron el so campamentu daqué más al norte, en Tablada, hasta que fueron derrotaos.[4]
Tres Reconquistar cristiana del valle del Guadalquivir nel sieglu XIII, el rei Alfonsu X el Sabiu decidió repoblar con cientu cincuenta families de catalanes, por xuro d'heredá, tol terrén que constitúi'l términu de la villa.[5]
A partir del sieglu XV la ciudá vive un periodu de prosperidá qu'aumenta cuando Sevilla gana la considerancia de Puertu d'Indies a empiezos del sieglu XVI.[3] En 1594 formaba parte del reinu de Sevilla nel Alxarafe y cuntaba con 360 vecinos pecheros.[6] Nel sieglu XVII el conceyu pasó a ser propiedá del conde-duque d'Olivares, valíu de Felipe IV.
Nel sieglu XVII recaló na llocalidá la espedición a Europa del diplomáticu y samurái xaponés Hasekura Tsunenaga. Hasekura y otros miembros de la espedición siguieron el so viaxe escontra Madrid y Roma anque dalgunos quedaron nel pueblu esperando a que tornaren. El regresu produció siete años dempués[7] y munchos decidieron quedase en Coria, onde dexaron descendencia. Por ello, dellos corianos tienen l'apellíu Japón.[8]
En 1992 una delegación xaponesa regaló a Coria del Río una estatua de Hasekura. La delegación taba formada por 60 persones, n'ente les cualos taben l'alcalde de Osato, el gobernador de Miyagi y representantes de Sendai.[9] El 14 de xunu de 2013, Hiro-non-miya Naruhito Shinno, príncipe herederu del Xapón, visitó la llocalidá con motivu del 400 aniversariu de rellaciones ente España y Xapón y llantó un árbol xunto a monumentu a Hasekura.[10]
Nos 2010 emitióse una serie de Televisión Española, Águila Roja, que trataba d'un samurái na España del sieglu XVII, polo qu'esta visita xaponesa pudo inspirar daqué del argumentu. L'equipu de rugby de la llocalidá llámase Samuráis n'alcordanza d'aquella visita.
Nel sieglu XVIII el conceyu pasó a manes del conde de Altamira,[11][3] hasta que los señoríos abolir nel sieglu XIX.
A empiezos del sieglu XX el políticu andalucista Blas Infante construyó la so casa nun cuetu pela rodiada del pueblu, cerca de Puebla del Río. Nel 2006 creóse cerca d'ella'l Muséu de l'Autonomía Andaluza y la sede del Centru d'Estudios Andaluces.[12]
Economía
[editar | editar la fonte]En 1932 creóse una fábrica de caviar nesta llocalidá nun inmueble conocíu como Villa Pebida.[14] La producción de caviar basar na pesca del esturión (acipenser sturio L.), especie conocida históricamente como solo nesa rexón.[14] La creación d'esta industria cuntó cola collaboración del doctor espertu n'industries pesqueres Theodore Y.A. Classens. El caviar yera comercializáu por una empresa de los hermanos Nicolás y Jesús de Ybarra y Gómez.[14]
El cese de la pesca d'esturiones en 1970 deber a la "falta d'entrada" d'esti pexe nel ríu por dellos factores. En primer llugar pola paulatina degradación del calce pol aumentu de la población.[15] En segundu llugar porque la presa d'Alcalá del Río, realizada en 1931,[16] yera una torga por que los esturiones xubieren el ríu pa realizar la friega.[17] Mientres 48 años pescáronse 2987 femes y 1027 machos, lo qu'acabó con tolos adultos n'edá reproductora, y l'ausencia de nueves xeneraciones punxo fin a esta especie.[17] Na actualidá caltién la pesca del albur (alburnus alburnus).
No que fai a agricultura hai 3.610 hai de cultivos herbales (de los cualos 697 hai son d'algodón y 92 hai son de trigu). Hai 852 hai de cultivos maderizos (ente elles 358 de naranxales y 89 hai d'olivares d'aceituna p'aceite).[18]
Nel llau este de la carretera A-8050 hai tres polígonos industriales colos nomes, de norte a sur, La Estrella, Coria del Río y La Rosada.[18]
Patrimoniu
[editar | editar la fonte]Ente les sos edificaciones d'interés históricu artísticu destaquen:
- Ilesia parroquial de La nuesa Señora de la Estrella, ilesia del sieglu XVII, que nel so orixe foi d'estilu mudéxar (sieglu XIV).
- Ermita de San Xuan Bautista (sieglu XV), tamién conocida como Ermita del Cuetu o Ermita de la Vera Cruz.
- Capiya de La nuesa Señora del Rocío.[19]
- Capiya de La nuesa Señora de la Soledá Coronada.[20]
- Casa Filial de les Hermanes de la Compañía de la Cruz (26 d'abril de 1962).
- Torre del Reló.
- Casa muséu de Blas Infante.
- Muséu de l'Autonomía d'Andalucía.
- Parroquia de San José.
- Capiya d'El nuesu Padre Jesús Cautivo.
- Monumentu a Hasekura Tsunenaga (Paseo Carlos de Mesa).
Persones destacaes
[editar | editar la fonte]- Antonio Romero, cantante y actor na serie Arrayán.
- Fernando Climent Huerta, regatista y medayista olímpicu.[21]
- Enrique Sánchez Moreno, llingüista, pragmáticu, filólogu y músicu.
- Rogelio Sosa Ramírez, futbolista.[22]
- Juan José Pérez Cañestro, futbolista.[23]
- María José Suárez, Miss España 1996 y presentadora de televisión.[24]
- Juan Manuel Suárez Japón, catedráticu y exrector de la Universidá Internacional d'Andalucía.[25]
- Manuel Ruiz Sosa, futbolista.[26]
- José Manuel Casado Bizcocho, futbolista.[27]
- Juan Lozano Bohórquez, futbolista.[28]
- Juan Santisteban, futbolista.[29]
- José Palacio Herrera, futbolista.
- Manuel Romero Barco, futbolista.
- Enrique Romero Barco, futbolista.
- Pastora Soler, cantante.
- Luis Yáñez-Barnuevo García, políticu.
- Andrés Martínez de Lleón, pintor y ilustrador.
- Ángel Martínez Hernández, baillarín solista nel Ballet Nacional de Marsella (Francia).
Ciudaes hermanes
[editar | editar la fonte]Deportes
[editar | editar la fonte]Coria del Río foi trubiecu de grandes deportistes que trunfaron a nivel nacional ya internacional, ente los que destaquen Fernando Climent Huerta, regatista y medaya de plata nos Xuegos Olímpicos de Los Angeles 1984, Manuel Ruiz Sosa, Rogelio Sosa Ramírez, José Manuel Casado Bizcocho y Juan Santisteban, ente otros.
En 1923 fundóse'l Coria Club de Fútbol, que xuega en Tercer División. Emplega l'Estadiu Guadalquivir de la llocalidá.
Festividaes locales
[editar | editar la fonte]La llocalidá de Coria del Río cunta con fiestes y festivales mientres l'añu. Ente ellos destáquense los siguientes:
Fiesta del Albur
[editar | editar la fonte]Ye un actu gastronómicu pa poner en valor esti pexe de ríu, que sirve de sustentu a dellos pescadores del pueblu.[31] Celébrense ediciones dende 1993 y suel ser añal.[32]
Fiesta de La nuesa Señora de la Estrella
[editar | editar la fonte]Ente'l 31 d'agostu y el 8 de setiembre tienen llugar cultos y actos nel so honor, incluyíu una procesión. Esta advocación mariana recibe cultu en Coria dende'l sieglu XIII, anque l'actual imaxe ye del sieglu XX. Ye la patrona del conceyu y atópase na parroquia col so nome. Trátase d'una imaxe de gloria col Neñu Jesús en brazos.[33]
Feria de Coria del Río
[editar | editar la fonte]La Feria de Coria empezó hacia l'añu 1838, mientres la infancia de la reina Sabela II. Celebrar na segunda quincena de setiembre, y ye trés años más antigua que la Feria de Sevilla. La feria asítiase xunto al Guadalquivir, concretamente nel Prau de la Soledá, xunto al Parque Carlos de Mesa. Nel añu 2012, por causa de la crisis económica, decidióse nun entamar la feria per primer vegada en 175 años.[34] En 2013 retomóse la feria, anque con menos casetes y menos presupuestu públicu.[35]
Procesión de la Virxe del Carmen
[editar | editar la fonte]Celébrase'l 16 de xunetu n'honor a esta Virxe, patrona de los marineros. Esta Virxe foi realizada por Francisco Buiza en 1972. Ye titular de la hermandá coriana del Jesús del Gran Poder.[36] La Virxe procesiona peles cais del pueblu y crucia el ríu na barca que tien la llocalidá pa cruciar el ríu.[37] Esta ye la mesma Virxe que procesiona el Miércoles Santu cola so hermandá, que tien la so sede na parroquia de La nuesa Señora de la Estrella.
Selmana Santa en Coria del Río
[editar | editar la fonte]Al igual qu'otros pueblos y ciudaes, hai procesiones d'hermandaes en dellos díes de la Selmana Santa.el domingu de ramos procesiona la imaxe del señor de la Salú y Maria Santisima de la Victoria. El Llunes Santu procesiona la Hermandá de Jesús Cautivo y la Virxe del Duce Nome. El Martes Santu procesiona la hermandá sacramental y cofradia de nazarenos del nuesu padre jesus de la paz na so presentación al pueblu, Maria santisima de Gracia y espezanza, piedá del santisimo cristu de la misericordia, la nuesa señora de los dolores, san Xuan evanxelista y patriarca benditu señor san jose. El Miércoles Santu procesiona la Hermandá del Jesús del Gran Poder y de la Virxe del Carmen. El Xueves Santu procesiona el Cristu de la Vera-Cruz y la Purísima Concepción. El Vienres Santu procesiona la Hermandá del Santu Entierru y la Virxe de la Soledá. El Sabado Santu procesiona la hermandá sacramental y cofradia de nazarenos del nuesu padre jesus de la paz na so presentación al pueblu, Maria santisima de Gracia y espezanza, piedá del santisimo cristu de la misericordia, la nuesa señora de los dolores, san Xuan evanxelista y patriarca benditu señor san jose. El Domingu de Resurreición procesiona la Hermandá del Resucitáu y la Virxe de la Soledá.[3]
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ . Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía (TORCA). Institutu d'Estadística y Cartografía. Xunta d'Andalucía. Consultáu'l 28 de xunu de 2016.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Javier Carrión, Miguel Gallardo y otros títulu=Ayalgues de la provincia de Sevilla. «Coria del Río editorial=ABC», , páx. 192-196. «D.L. M-34.627-2000»
- ↑ 4,0 4,1 Riosalido, Jesús «Los viquingos n'Al-Andalus». AM, 5 (1997) 335-344 Consultáu'l 20 de marzu de 2013.
- ↑ Pascual MADOZ (1850). Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar, páx. 19. Consultáu'l 14 de setiembre de 2013.
- ↑ Llibru de los Millones: Censu de población de les provincies y partíos de la Corona de Castiella nel sieglu XVI
- ↑ Manuel Alvar (14 de setiembre de 1993). Japonerías. ABC de Sevilla.
- ↑ Conceyu de Coria del Río editorial=Web Oficial del Conceyu de Coria del Río. «Historia del apellíu Japón». Archiváu dende l'orixinal, el 16 d'avientu de 2009. Consultáu'l 14 d'avientu de 2009.
- ↑ Carlos Lobato (14 de xunu de 1992). La delegación nipona de Osato regaló la estatua d'un samurai. ABC de Sevilla.
- ↑ El príncipe Naruhito 'conquista' Coria del Río 400 años dempués - Diariu de Sevilla
- ↑ . Portal de turismu de la Xunta d'Andalucía. Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
- ↑ La comisión de Presidencia del Parllamentu visita'l Muséu de l'Autonomía coincidiendo cola celebración del so décimu aniversariu. 21 d'abril de 2016.
- ↑ Ali Trujillo (4 de xunu de 2014). Coria del Río, encruz de caminos escontra l'aldega del Rocío. ABC de Sevilla.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Salvador Algarín Vélez (1987). «L'esturión del Guadalquivir». Azotea. Revista de cultura del Conceyu de Coria del Río. «D.L. SE 925/87».
- ↑ José María Montero (15 de xunetu de 2002). Los últimos díes del esturión. El País.
- ↑ . Patrimoniu Inmueble d'Andalucía. Institutu Andaluz de Patrimoniu Históricu (IAPH). Xunta d'Andalucía.
- ↑ 17,0 17,1 Carlos Fernández Delgado (Avientu de 2006). Impacto ambiental de les preses de Alcalá del Río y Cantillana sobre les especies del baxu Guadalquivir. AEMS Ríos con vida. p. 28-19.
- ↑ 18,0 18,1 . Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía (TORCA). Institutu d'Estadística y Cartografía. Xunta d'Andalucía. Consultáu'l 11 de xunu de 2016.
- ↑ «Hermandá del Rocío». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-03-15.
- ↑ nuesa-senora-de-la soledá coronada-coria-del-rio Hermandá de la Soledá Coronada
- ↑ . Comité Olímpicu Español. Consultáu'l 28 de xunu de 2016.
- ↑ Bernardo Ruiz (18 de setiembre de 2012). Rogelio: "Fixi sociu na mio dómina de xugador y soi de los 200 más antiguos". El Correo de Andalucía.
- ↑ Conceyu de Coria del Río
- ↑ Una plaza en Coria del Río pa toa una miss. El Correo de Andalucía. 26 de marzu de 2011.
- ↑ Suárez Japón, sorprendíu pol so cese como rector de la UNIA. El Correo de Andalucía. 25 de setiembre de 2013.
- ↑ Rafael Pineda (13 d'avientu de 2009). Manuel Ruiz Sosa, ex-futbolista del Sevilla y del Atléticu. El País.
- ↑ Jon Prada (21 d'avientu de 2015). Casado: "Trabayu pa ser el d'antes de la mancadura". Marca.
- ↑ Joaquín Maroto (5 d'ochobre de 2005). "Lo suyo ye qu'España-y meta trés a Bélxica". As.
- ↑ . Cero a Cero. Consultáu'l 28 de xunu de 2016.
- ↑ Juan Miguel Baquero (16 de xunu de 2013). . El Diariu.
- ↑ El conceyu riberanu celebra güei la "Fiesta del albur". ABC de Sevilla. 12 de mayu de 2002.
- ↑ Mientres el fin de selmana celebra la fiesta del albur. ABC de Sevilla. 6 de mayu de 1993.
- ↑ . Rafaes. Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
- ↑ La feria nun se va celebrar 175 años dempués. Diariu de Sevilla. 30 d'agostu de 2012.
- ↑ Europa Press (6 de setiembre de 2013). Coria recupera la so feria. El Correo de Andalucía.
- ↑ . Rafaes (16 de xunetu de 2005). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
- ↑ La procesión del Carmen. ABC de Sevilla. 19 de xunetu de 1977.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Sitiu web oficial (en castellanu)
- Coria del Río n'OpenStreetMap.
- Coria del Río - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía
- Patrimoniu cultural de Coria del Río na Guía Dixital del Patrimoniu Cultural d'Andalucía. IAPH