Consonante llabiovelar

Les consonantes llabiovelares son consonantes de doble articulación nel velu y los llabios ([k͡p, g͡b, ŋ͡m]). Tamién s'aplica'l nome a consonantes velares labializadas, como por casu l'aproximante [w] o la consonante coarticulada [kʷ].

Consonantes puramente labiovelares

Les consonantes puramente labiovelares son oclusives y nasales qu'apaecen ente les llingües del mundu apaecen sobremanera n'África central y oriental, y son relativamente comunes nel este de Nueva Guinea. Ente los soníos labiovelares identificaos nes llingües del mundu tán [k͡p, g͡b, ŋ͡m]. La llingua yélî dnye de la isla Rossel, Papúa Nueva Guinea, tien consonantes labioalveolares, amás de labiovelares. Tamién en vietnamita apaez oclusvas y nasales labiovelares, anque namái a final de pallabra.

IPA	Descripción	Exemplu |-style="background:gray;color:white"				Llingua	Ortografía	IPA	Significáu
		[k͡p]	Logba	ò-kpàyɔ̀	[ò-k͡pàyɔ̀]	'Dios'
[g͡b]	Ewe	[ɛβɛg͡be]	'el (idioma) Ewe'
[ŋ͡m]	nasal labiovelar	viernamita	cung	[kuŋ͡m]	'sector'

Pa pronunciar dalgunu d'estos soníos, tratar de pronunciar [k, g, ŋ] averando simultáneamente los llabios como se fadría pronunciar [p, b, m]. Anque'l 90% de la oclusión llabial y velar asolápense, l'entamu velar asocede perllixeramente primero que'l llabial, y la relaxación de la oclusión llabial asocede perllixeramente dempués de la velar. Eses pequeñes diferencies de simultaneidá fai que la vocal precedente suena como si fuera siguida d'una velar y la precedente como si fuera precedida d'un llabial y esi detalle fonéticu xustifica l'orde d'escritura [k͡p] y [g͡b]. Sicasí, estos soníos claramente son una única consonante que les sos carauterístiques fonétiques son bien distintes de les secuencies dobles [kp] o [gb]. La llingua eggon, por casu estrema fonémicamente ente les posibilidaes /bg/, /gb/ y /g͡b/, inorando'l tonu, nesa llingua tenemos por casu:

Consonante aisllada		Secuencia doble
pom	pesar	kba	cavar
abu	un perru	bga	cutir, matar
aku	una habitación	ak͡pki	un estómagu
gom	romper	g͡bga	moler, esmagayar
k͡pu	morrer	kpu	arrodillarse
g͡bu	llegar	gba	estremar

Les oclusives llabiu-velares tamién apaecen como eyectivas [k͡p'] y implosivas [ɠɓ] (el circunflexu de lligamientu nun s'escribió pa facilitar la legibilidad). Tamién apaecen nes llingües del mundu aproximantes labiovelares como en xaponés

Consonantes velares labializadas

Les velares labializadas son los soníos [kʷ], [gʷ] y [gʷh] (tamién escritu [xʷ]) articulaos como les velares [k], [g] y [gh]/[x] con una meyora simultánea de los llabios. Falar del "redondeamiento llabial". Baxando del indoeuropéu, estos soníos tratar de distintes maneres nos grupos de llingües. Dientro de les llingües centum caltener en llatín o apaecen como dentales, llabiales y velares en griegu y oscu (p. ex. *kʷi- > lat. quis, gr. τίς, o. pis). Nes llingües satem les velares labializadas nun s'estremen de les velares sencielles.

Ver tamién

• Puntu d'articulación