Concubina

Llámase concubina a la manceba o la muyer que vive y cohabita con dalgún varón como si fuera'l so home, siendo dambos llibres o solteros y pudiendo contraer ente sigo llexítimu matrimoniu; bien qu'en sentíu más llato y xeneral llámase tamién concubina a cualquier muyer que fai vida maridable con un varón que nun ye'l so home, seya los que quier l'estáu de dambos.

Historia

Yanagiwara Naruko, concubina del emperador Meji.

La concubina ente los romanos cuasi nun s'estremaba de la muyer llexítima sinón nel nome y na dignidá, de cuenta que por eso llamábase muyer menos llexítima; y según pol derechu romanu nun yera lícitu tener al empar munches muyeres, tampoco se dexaba tener juntamente munches concubinas. Un celibatario podía tomar por concubina a cualesquier de les muyeres que se consideraben d'inferior condición y que según les lleis civiles nun podíen aspirar al honor del matrimoniu: tales yeren les que ganaben la so vida por aciu el so trabayu, les de baxa estracción, les esclaves, les condergaes en xuiciu públicu y otres asemeyaes.

Munches vegaes asocedía qu'un padre de familia que mereciera bien de la patria dándo-y fíos nacíos de llexítimu matrimoniu, prefería acomuñar una concubina más bien que casase segunda vegada, por non esponelos a los caprichos d'una madrasca y quitar la esperanza de llevase ellos solos tola socesión. Asina ye que l'emperador Vespasiano, dempués de la muerte de la so esposa, restituyó al so primer estáu a Cenis, lliberta d'Antonia y tomar pol so concubina, teniéndo-y tolos miramientos debíos a una esposa llexítima. Esti exemplu foi asonsañáu polos emperadores Antonino Pio y Marco Aurelio Antonino, llamáu el Filósofu, de los cualos el postreru, habiendo perdíu a la so esposa, escoyó por concubina a la fía del intendente de la so casa, ne tot liberis novercam superduceret. Pero anque esta manera de vivir nun se consideraba ilícitu nin contrariu a los costumes, sinón solo como una unión desproporcionada; sicasí, les concubinas taben quitaes de la dignidá y ventayes que gociaben les muyeres enllazaes colos venceyos del matrimoniu y los sos fíos nun yeren ante la llei sinón fíos de la naturaleza, llamaos naturales, ensin poder heredar más que la sesta parte de los bienes del padre.

Entá dempués de la introducción del cristianismu siguióse'l costume de tomar concubinas, dexándolo los emperadores cristianos con tanta llibertá que nun dieron nenguna llei direuta pa torgar; antes pela cueta Justiniano llapada al concubinato una unión lícita, licitam consuetudinem, añadiendo que puede vivise nel ensin ofiensa nin acabamientu del pudor, in eaque caste vivi posse. San Agustín, sicasí, refierta les concubinas.

Audite, carissimi, competentibus dico fornicari vobis non licet: sufficiant vobis uxores; et si non habetis uxores, tamen non licet vobis habere concubinas.

dist. 24

Y el concilio de Trento na sesión 8ª amenaza a los concubinarios col rayu de la escomunión si nun camuden de conducta darréu.

N'España hubo una dómina en que les lleis toleraron a los eclesiásticos les barraganes o concubinas y nun-yos dexaben muyeres llexítimes, seique porque se creía qu'estes los distrayeríen de les sos funciones más que les mancebes, coles cualos nun taben amestaos d'una manera indisoluble, pos podíen dexar cuando quixeren o lo esixera'l bien de la ilesia.

Referencies

Diccionariu razonáu de llexislación y xurisprudencia, Joaquín Escriche