Beatriz de Castiella (1293–1359)
Beatriz de Castiella | |||
---|---|---|---|
| |||
Vida | |||
Nacimientu | Toro, 8 de marzu de 1293 | ||
Nacionalidá |
Corona de Castiella Reinu de Portugal | ||
Muerte | Lisboa, 25 d'ochobre de 1359 (66 años) | ||
Sepultura | Catedral de Lisboa (es) | ||
Familia | |||
Padre | Sancho IV de Castilla | ||
Madre | María de Molina | ||
Casada con | Alfonso IV de Portugal (es) (1309 (Gregorianu) – m. 1357 (Gregorianu))[1] | ||
Fíos/es |
| ||
Hermanos/es | |||
Pueblu |
Casa de Borgoña (es) Casa de Borgoña (es) | ||
Oficiu | consorte | ||
Beatriz de Castiella (8 de marzu de 1293, Toro – 25 d'ochobre de 1359, Lisboa)[2][3][4] infanta de Castiella, fía de los reis Sancho IV y de María de Molina, foi reina de Portugal, ente 1325 y 1357, pol so matrimoniu col rei Alfonsu IV.
Biografía
[editar | editar la fonte]Oríxenes familiares y primeros años
[editar | editar la fonte]Fía de Sancho IV el Bravo y de María de Molina, la infanta Beatriz tuvo seis hermanos, ente los cualos taben Fernando IV de Castiella, y Sabela, esposa de Xaime II d'Aragón, y duquesa de Bretaña pol so posterior matrimoniu con Xuan III de Bretaña.
Cuando Beatriz tenía apenes unos cuatro años d'edá, en 1297, roblóse'l tratáu d'Alcañices ente Castiella y Portugal, que ponía fin a les hostilidáes ente dambos reinos y afitaba les fronteres. Suscribieron el tratáu la reina María de Molina, en nome del so fíu Fernando IV, qu'entá yera menor d'edá, y el rei Dionisio I de Portugal. Pa reforzar la paz y aproximamientu de dambos reinos, como parte del alcuerdu, tratáronse los matrimonios de Fernando IV con una de les fíes del rei portugués, la infanta Constanza de Portugal, según el matrimoniu d'un hermanu de Constanza, l'infante Alfonsu, que depués reinó como Alfonsu IV de Portugal, con Beatriz, hermana del rei Fernando IV; esto ye, los enllaces de dos hermanos, infantes de Portugal, con otros dos hermanos, infantes de Castiella.[5][6]
Nesi mesmu añu, la infanta Beatriz abandonó la corte castellana y treslladóse al reinu vecín, onde se crió na corte del rei Dionisio I col so prometíu,[7] l'infante Alfonsu, que neses feches tenía alredor de seis años. Alendábase un ambiente de cultura na corte portuguesa yá que el so futuru suegru heredara « del so güelu, Alfonsu X de Castiella, el gustu poles lletres, la lliteratura, la poesía en llingua portuguesa y l'arte trovadorescu».[8] Na corte lusitana atopábense dos de los fíos illexítimos del rei Dionisio que tamién fueron importantes figures nel panorama cultural del reinu lusitanu: Pedro Alfonsu de Portugal, conde de Barcelos, poeta y trovador y autor de la Crónica Geral de Espanha de 1344 y el Livro de Linhagens do Conde D. Pedro, y Alfonsu Sánchez, fíu predilectu del rei Dionisio y célebre trovador.[9]
Arres y patrimoniu
[editar | editar la fonte]Depués de la firma del tratáu d'Alcañices, al so regresu a Portugal, el rei Dionisio apurrió a la so futura nuera la carta d'arres, qu'incluyíen los señoríos d'Évora, Vila Viçosa, Vila Real y Vila Nova de Gaia, que xeneraben una renta añal d'unes 6000 llibres de moneda vieya portuguesa.[9][7] Yá depués del so matrimoniu, estos señoríos fueron amontaos con más propiedaes. En 1321 recibió del so home, qu'entá nun llegara al tronu, Viana do Alentejo; en 1335 donó-y otres heredaes en Santarém; en 1337 n'Atalaia; en 1341 una quinta nel términu d'Alenquer; en 1350 el prior del monesteriu de San Vicente de Fora donó a la reina la quinta de Melide en Sintra; y más tarde, en 1357 recibió del so fíu, el rei Pedro I de Portugal, otres propiedaes.[10] Estes fueron Óbidos, Atouguia, Torres Novas, Ourém, Porto de Mós y Chilheiros. Na carta de donación el so fíu diz que lo fai «consirando a mujta criaçom que me a raynha dona briatiz mjinha madre fez e como me foy sempre muy verdadeira amiga em todos meus fectos».
Matrimoniu
[editar | editar la fonte]El matrimoniu celebró'l 12 de setiembre de 1309.[11][4] Foi necesariu llograr l'autorización papal pa los matrimonios de los infantes portugueses y castellanos yá que los primeros yeren bisnietos del rei Alfonsu X de Castiella al traviés del so amante, Mayor Guillén de Guzmán, madre de la reina consorte de Portugal, Beatriz de Castiella, y los infantes castellanos yeren nietos del rei Sabiu. El papa Bonifaciu VIII emitió les buldes en 1301 qu'autorizaben dambos enllaces pero,[12] por cuenta de que los novios yeren menores d'edá, el matrimoniu nun se celebró nesi añu y aplazóse hasta 1309, cuando Alfonsu tenía dieciocho años y Beatriz dieciséis.[13][14] El matrimoniu foi fértil y tamién paez que foi feliz. Alfonsu rompió la tradición de los reis anteriores y nun tuvo nengún fíu fora de matrimoniu.[lower-alpha 1][lower-alpha 2][lower-alpha 3] De los siete fíos que nacieron, cuatro morrieron na infancia.[14]
Una reina conciliadora
[editar | editar la fonte]Mientres el so matrimoniu, Beatriz desempeñó un papel relevante —igual que la so suegra, Sabela d'Aragón, que la criara dende los cuatro años— nos acontecimientos del reinu y «foi la primer soberana d'orixe estranxeru con un perfectu dominiu de la llingua y de les costumes lusitanes lo que-y facilitó'l desempeñu del so papel de mediadora de conflictos».[17] Sofitó discretamente al so home cuando esti s'enfrentó al so padre por causa del so mediohermanu, Alfonsu Sánchez. Depués de ser aclamáu rei en 1325 a la muerte del rei Dionisio I, Alfonsu IV, que «nun escaecía los odios antiguos», esixó ser reconocíu poles cortes y foi'l responsable de mandar a matar al so mediohermanu, Xuan Alfonsu, y del destierru en Castiella del so gran rival, el so otru hermanu, el bastardu Alfonsu Sánchez.[18]
Cuando'l so maríu y el so xenru, el rei Alfonsu XI s'enfrentaron na guerra que tuvo llugar ente 1336-1339. Beatriz coló a la frontera y foi a Badayoz, onde s'atopaba'l rei castellanu, pa intentar llegar a un alcuerdu que restableciera la paz ente dambos reinos, anque los sos esfuerzos nun fueron esitosos.[19]
Tamién en 1338 unvió a los sos embaxadores a la corte del rei Alfonsu IV d'Aragón pa reforzar l'alianza ente dambos reinos que fuera debilitada cuando'l so fíu, el futuru Pedro I de Portugal, negárase a casase con Blanca, sobrina del rei aragonés, por cuenta de la so demostrada «debilidá mental (...) y la so incapacidá pal casoriu», matrimoniu que nun llegó a celebrase.[19]
La reina Beatriz y Guillermo de la Garde, arzobispu de Braga, mediaron nel conflictu ente'l so home y el so fíu Pedro depués del asesinatu d'Inés de Castro.[13] Padre y fíu llegaron a un alcuerdu en 1355, poniendo fin al desacuerdu que duró casi un añu y amenació al reinu con otra guerra civil.[19]
Nel planu relixosu, fundó un hospital en 1329 en Lisboa y depués col so home'l rei, l'Hospital da Sé, p'acoyer venticuatro probes de dambos sexos y dotó a la institución con tolo necesario pal so desendolque.[20] Nos sos testamentos y codicilos, dexó numberoses mandes pa instituciones relixoses, especialmente a los flaires dominicos y de los franciscanos, y pidió que fora soterrada col hábitu senciellu d'estos postreros.[21]
Descendencia
[editar | editar la fonte]Del so matrimoniu con Alfonsu IV nacieron los siguientes fíos:
- María (9 de xineru de 1313-Évora, 18 de xineru de 1357),[4][22][4] contraxo matrimoniu con Alfonsu XI de Castiella,[16] y fueron los padres del futuru Pedro I, llamáu el Cruel. Por cuenta de los amoríos del so home con Leonor de Guzmán, «foi una unión desgraciada dende l'empiezu, contribuyendo para ennegrecer la relación ente los dos reinos».[23]
- Alfonsu (1315-1317), herederu, morrió na infancia.[4][16] Ta soterráu nel monesteriu de Santu Domingu en Santarém;[24]
- Dionisio (12 de febreru de 1317), herederu, morrió pocos meses depués de nacer.[4][lower-alpha 4] Ta soterráu nel monesteriu d'Alcobaça;[24]
- Pedro (Coímbra, 8 d'abril de 1320-Estremoz, 18 de xineru de 1367), foi'l primer fíu home que sobrevivió y asocedió al so padre como Pedro I de Portugal.[4][16] Cuando finó la so esposa, Constanza Manuel, en 1345, la so madre, la reina Beatriz, fíxose cargu de la educación de los dos infantes güérfanos, María y Fernando, que depués llegó a reinar como Fernando I de Portugal.[26]
- Sabela (21 d'avientu de 1324[4]-11 de xunetu de 1326), soterrada nel monesteriu de Santa Clara-a-Nova de Coímbra;[16][24]
- Xuan (23 de setiembre de 1326-21 de xunu de 1327), soterráu nel monesteriu d'Odivelas;[16]
- Leonor (3 de febreru de 1328-La Font de la Reina, 30 d'ochobre de 1348), nació'l mesmu añu en que se casó la so hermana María.[4] Casó con Pedro IV d'Aragón y finó un añu depués del so matrimoniu, víctima de la peste negro.[27][16]
Muerte y sepultura
[editar | editar la fonte]La reina Beatriz otorgó trés testamentos y un codicilu: el primeru en marzu de 1349; depués un codicilu n'avientu de 1354; el segundu testamentu en 1357; y el definitivu'l 29 d'avientu de 1358.[28] Finó en Lisboa a los 66 años d'edá, el 25 d'ochobre de 1359, dos años depués de la muerte del rei Alfonsu IV de Portugal y según les sos disposiciones testamentaries, foi soterrada na Catedral de Lisboa al pie del so difuntu home.[3] Orixinalmente, mientres se construyía la sepultura definitiva, dambos tuvieron soterraos nel coru de la ilesia y nun foi hasta'l reináu de Xuan I de Portugal que fueron treslladaos a les nueves sepultures na capiella mayor de la catedral.[29] Los sos túmulos fueron destruyíos en 1755, cuando la ciudá sufrió un gran terremotu, y fueron reemplazaos por otros nel sieglu xviii. Los Livros do Cartóiro da Sé, redactaos ente 1710 y 1716, contienen una descripción del enterramientu de Beatriz, paecíu al del so home «con una estatua tumbada y figures pequeñes na arca, onde podía lleese Beatriz Portugaliae Regina / Affonsi Quarti Uxor».[30]
Ancestros
[editar | editar la fonte]Ancestros de Beatriz de Castiella | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Predecesor: Sabela de Portugal |
Reina consorte de Portugal y Algarve 7 de xineru de 1325-28 de mayu de 1357 |
Socesor: Inés de Castro (títulu póstumu) Leonor Téllez de Meneses |
Notes
[editar | editar la fonte]- ↑ «Suponemos que depués del casoriu de Dña. Beatriz y D. Afonso IV, la vida conxugal sería harmoniosa. La nuesa afirmación básase nel fechu de que D. Alfonsu IV nun tuvo fíos bastardos, quebrando d'esta miente una llarga tradición familiar». (traducción)[15]
- ↑ «Seique por tener tantos problemes colos del so padre, D. Alfonsu nun tuvo bastardos». (traducción)[16]
- ↑ «Nun se conocen fíos bastardos del rei. Dos posibles esplicaciones pueden ser seique los llazos de fonda estima, amistá y respetu qu'esistíen por habese criáu y convivíu dende bien pronto cola so futura muyer o, otra hipótesis, seríen les alcordances de los problemes colos sos hermanos bastardos que lu llevó a evitar que lo mesmu asocediera a los sos herederos».(traducción)[4]
- ↑ Finó antes del 13 de xunu de 1317 según consta na carta del papa Xuan XII al rei Dionisio, datada nesa fecha, dándo-y el pésame pola muerte del so nietu.[25]
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Identificador de persona en The Peerage: p11345.htm#i113442. Data de consulta: 7 agostu 2020.
- ↑ Lourenço Menino, 2008, p. 350.
- ↑ 3,0 3,1 Sousa, 1735, p. 314.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 Rodrigues Oliveira, 2010, p. 217.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, p. 215.
- ↑ Lourenço Menino, 2008, páxs. 350-351.
- ↑ 7,0 7,1 Lourenço Menino, 2008, p. 354.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, páxs. 215-216.
- ↑ 9,0 9,1 Rodrigues Oliveira, 2010, p. 216.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, p. 227.
- ↑ Sousa, 1735, p. 312.
- ↑ Lourenço Menino, 2008, páxs. 352-353.
- ↑ 13,0 13,1 Lourenço Menino, 2008, p. 355.
- ↑ 14,0 14,1 Rodrigues Oliveira, 2010, páxs. 216-217.
- ↑ Lourenço Menino, 2008, p. 356.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 Sotto Mayor Pizarro, 1997, p. 201.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, p. 225.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, p. 222.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 Rodrigues Oliveira, 2010, p. 223.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, p. 226.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, páxs. 236-237.
- ↑ Sousa, 1735, páxs. 317 y 322.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, p. 218.
- ↑ 24,0 24,1 24,2 Sousa, 1735, p. 315.
- ↑ Sotto Mayor Pizarro, 1997, p. 201, n. 208.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, páxs. 228-229.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, páxs. 217 y 220.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, páxs. 232-233.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, páxs. 234-235.
- ↑ Rodrigues Oliveira, 2010, p. 238.
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- Lourenço Menino, Vanda Lisa (2008). «Cartas de Arras da Rainha D. Beatriz (1309-1359)» (en portugués). Estudios humanísticos. Historia (León: Universidad de León: Servicio de Publicaciones) (7): páxs. 349-358. ISSN 1696-0300. http://buleria.unileon.es/xmlui/bitstream/handle/10612/1167/EUH-7-12.pdf?sequence=1. Consultáu'l 2 d'ochobre de 2014.
- Rodrigues Oliveira, Ana (2010). Rainhas medievais de Portugal. Dezassete mulheres, duas dinastias, quatro séculos de História (en portugués). Lisboa: A esfera dos livros. ISBN 978-989-626-261-7.
- Sotto Mayor Pizarro, José Augusto (1997). Linhagens Medievais Portuguesas: Genealogias e Estratégias (1279-1325, Tomo I (en portugués), Oporto: Tesis de doctorado, edición del autor. ISBN 9729801835.
- Sousa, António Caetano de (1735). Historia Genealógica da Casa Real Portugueza (en portugués). Lisboa: Lisboa Occidental, of. de Joseph Antonio Da Sylva, Impressor da Academia Real.