Saltar al conteníu

Allium ampeloprasum

De Wikipedia
Allium ampeloprasum
puerru
Clasificación científica
Reinu: Plantae
Subreinu: Tracheobionta
División: Magnoliophyta
Clas: Liliopsida
Subclas: Liliidae
Orde: Liliales
Familia: Liliaceae
Subfamilia: Allioideae
Tribu: Allieae
Xéneru: Allium
Especie: Allium ampeloprasum
L.,[1]
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]

El puerru[2] (Allium ampeloprasum) ye una especie perteneciente a la familia de les amarilidacees. Cultívase como hortoliza en trés formes distintes, que constitúin subespecies: A. ampeloprasum var. porrum, el puerru o porru; A. ampeloprasum var. ampeloprasum, el folio elefante o ayu blandino y A. ampeloprasum var. kurrat, el kurrat. Amás, describiéronse una cantidá inverosímil d'otres subespecies, variedaes y formes que se quedaron en meres sinonimies.

Ilustración en Dioscorides, Codex Aniciae Julianae, circa 512AD
Vista xeneral nel so hábitat.
Rotura de la espata.
Antesis incipiente.
Inflorescencia, detalle.
Inflorescencia post-antesis con granes trigonas.

Descripción

[editar | editar la fonte]

Plantes qu'algamen un tamañu de 1 m d'altor. Bulbu ovoide, de 3-4 cm d'anchu, con escames. Escapo que surde dende'l centru del bulbu. Fueyes 6-12, lineares, de 1-2 cm d'anchu, planes, cayíes. Les inflorescencies n'umbeles globoses con munches flores. Espata de picu llargu. Tépalos llanceolaos, 4-5 mm de llargu, de color blancu a rosáu claro, cada unu con una vena, la superficie esterior verde.[3]

Ye nativu del suroeste d'Europa hasta Asia, y paez que foi introducíu a Gran Bretaña por pueblos prehistóricos. Nel suroeste d'Inglaterra y Gales el so hábitat correspuende a llugares predresos cerca de la mariña.[4][5] Les formes cultivaes tán presentes en tol mundu y cultívense especialmente n'Europa, el norte d'África y América.

Taxonomía

[editar | editar la fonte]

Allium ampeloprasum describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 294. 1753.[3][6][7]

Etimoloxía

Allium: primitivamente ālĭum, y tamién el vulgar aleum en llatín.[8] Sicasí, paez que'l términu tien un orixe celta y significa "quemar", en referencia al fuerte golor acre de la planta.[9] Unu de los primeros n'utilizar esti nome pa fines botánicos foi'l naturalista francés Joseph Pitton de Tournefort (1656-1708).

ampeloprasum: epítetu llatín, deriváu del griegu άμπδλόπρασον de άμπδλός, viñéu, y πρασον, zostera (la "yerba de vidreros" o "sebas de mar", planta marina de fueyes verdes envainantes llargues y estreches asemeyaes a les del ajoporro), "especie de puerru que crez nos viñeos" (Ampeloprason in vinetis nascitur, foliis porri), según Plinio el vieyu (Naturalis Historia, 24, 136).[8]

Sinonimia

Homotípicos

[editar | editar la fonte]

Heterotípicos

[editar | editar la fonte]

Nome vernáculu

[editar | editar la fonte]
  • Castellán: ahoporro, ajete barbón, ajetes monteses, ajillo, ajiporro (2), ayu, ayu bravu, ayu de les viñes, ayu d'osu, ayu de perru, ayu de víbora, folio bilanu, ayu moriscu, ayu perru (3), folio porru (12), folio puerru (5), folio puerru, folio puerru montés, ayu ruin, ayu montés (4), folio miriguanu, folio-porru, folio-puerru (2), ajoborde, ajoporro (11), ajoporro de monte, ajopuerro (4), ayos de cigüeña, ampelopraso, cebollu, cebollos, porru, puerru (3), puerru montascosu, puerru de les viñes, puerru de viñes, puerru selvaxe, puerru montés (12), puerros monteses. Les cifres ente paréntesis correspuenden a la frecuencia del vocablu n'España.[11] Ayu blandino, folio elefante, ayu chilote, folio paraguayu, kurrat.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. Sp. Pl., 1: 294, 1753 [1] non Thunb., Prodr. Pl. Cap.: 65, 1794[2]
  2. URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
  3. 3,0 3,1 «Allium ampeloprasum». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 8 de xunetu de 2013.
  4. Plants for a Future: [3]
  5. CHRISTOPHER D. PRESTON, DAVID A. PEARMAN, ALLAN R. HALL (2004) Archaeophytes in Britain Botanical Journal of the Linnean Society 145 (3), 257–294 doi:10.1111/j.1095-8339.2004.00284.x, p. 264
  6. «Allium ampeloprasum». World Checklist of Selected Plant Families. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-05-23. Consultáu'l 8 de xunetu de 2013.
  7. Allium ampeloprasum en PlantList
  8. 8,0 8,1 Gaffiot F., Dictionnaire Latin-Français, Hachette, Paris, 1934
  9. Giacomo Nicolini, Enciclopedia Botanica Motta. Volume primu, Milano, Federico Motta Editore, 1960, páx. 76.
  10. Sinónimos en The Euru+Medit Plantbase Project[4]
  11. Nomes vernáculos en Anthos - Real Xardín Botánicu (Rique busca)

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]