Alcalá de Guadaíra
 Alcalá de Guadaíra | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia |  provincia de Sevilla | ||||
| Partíu xudicial | Alcalá de Guadaíra | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
| Alcaldesa d'Alcalá de Guadaíra | Ana Isabel Jiménez Contreras | ||||
| Nome oficial | Alcalá de Guadaíra (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
41500 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 37°20′N 5°51′W / 37.33°N 5.85°O | ||||
  Alcalá de Guadaíra Alcalá de Guadaíra (España) .PNG) | |||||
| Superficie | 284.61 km² | ||||
| Altitú | 46 m | ||||
| Llenda con | Arahal, Carmona, Los Molares, Utrera, Sevilla, Mairena del Alcor, Los Palacios y Villafranca y Dos Hermanas | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
76 547 hab. (2023) - 37 379 homes (2019) - 37 900 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
3.93% de provincia de Sevilla 0% de Andalucía 0.16% de España | ||||
| Densidá | 268,95 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| ciudadalcala.org | |||||
 | |||||
.svg)
_2.svg){kind=small}
Alcalá de Guadaíra, tamién conocíu como Alcalá de los Panaderos,[2] ye un conceyu español de la provincia de Sevilla, na comunidá autónoma d'Andalucía. Alcalá ta incluyida dientro d'un partíu xudicial propiu qu'abarca'l so términu municipal, polo que ye cabeza de partíu. Cuenta con una población Padrón municipal d'habitantes empadronada de 75.080 habitantes (INE, 2016) y con una amplia población flotante. La so estensión superficial ye de 287 km² y tien una densidá de 261,70 hab/km². Les sos coordenaes xeográfiques son 37º20'N, 5º51'O. Asítiase a una altitú de 47 metros y a 17 quilómetros de la capital de provincia, Sevilla.
Alcalá de Guadaíra asítiase na contorna de Los Alcores al igual que Carmona, El Viso del Alcor y Mairena del Alcor. Los Alcores constitúin una elevación en forma de pandu inclináu de poco altor que se llevanta metanes la Depresión del Guadalquivir na provincia de Sevilla. A la so mesma vegada, estos conceyos pertenecen alministrativamente a dos comarca distintes, nel casu de Alcalá de Guadaíra pertenez tamién a la Contorna metropolitana de Sevilla. Ye la mayor población de Los Alcores y la tercera tantu del área metropolitana como de tola provincia, tres la mesma capital y la vecina Dos Hermanas.
Cuenta con un patrimoniu histórico y natural de considerable interés, onde destaca'l so castiellu, d'orixe almohade y con posteriores reconstrucciones y ampliaciones cristianes, según un importante espaciu natural articuláu a lo llargo de les riberes del ríu Guadaíra - pertenecientes dende avientu de 2011 a la Rede d'Espacios Naturales Protexíos d'Andalucía, so la figura de proteición de Monumentu Natural - y los sos molinos fortificaos, onde resalta'l conocíu parque y pinar d'Oromana, y la perimportante zona arqueolóxica de Bimba, onde se topen dellos dólmenes.
Historia[editar | editar la fonte]
Prehistoria[editar | editar la fonte]
Según indiquen los restos arqueolóxicos topaos, los primeros asentamientos estables nel llugar daten del Calcolíticu o Edá del Cobre (2500-1500 e.C.), periodu carauterizáu por un aumentu de la población n'asentamientos cercanos a los ríos. Dan fe d'ello los restos megalíticos de la zona de Bimba.
Tres esta dómina, produciéronse los primeros descensos demográficos y los apiñamientos en redol a centros fortificaos, provocaos poles disputa de poder y de posesión de les tierres. Fechos que potenciaron l'agricultura y ganadería como parte fundamental de dichos asentamientos, favoreciendo un suministru constante de dichos nucleos de población.
Dómina romana[editar | editar la fonte]
En redol al sieglu II e.C. y por cuenta de la proximidá con Híspalis, la redolada viose rápido favorecíu tocantes a l'asimilación de la cultura romana, que traxo consigo'l llatín, la moneda y el Derechu romanu, lo cual nun foi bonal, yá qu'Alcalá cuntaba colo qu'entós daquella yera tou una ayalga, el ríu, qu'apurría gran fertilidá a la zona.
Dómina visigoda[editar | editar la fonte]
Nun esiste muncha documentación sobre esta dómina, yá que nun llegó a establecese na zona sur de la península ibérica. Anque del so pasáu visigodu esisten numberoses llábanes ya inscripciones que se caltienen nel Muséu de Alcalá de Guadaíra.
Al-Andalus[editar | editar la fonte]
Na batalla del Guadalete, perdió'l rei Rodrigo el so reinu. Tres una rápida conquista basada nos tratos y alcuerdos, impúnxose'l dominiu árabe na península, dómina de la cual provién l'actual nome de la llocalidá, Alcalá de Guadaíra, que deriva de Qall'at Yâbir (Qalat Chabir) xunto cola denominación del ríu Guadaíra Wadi Ayra (Wadi roxura). La so importancia derivó d'atopase nun encruz de caminos, lo mesmo que de ser parte del cinturón defensiva de Hispalis.
En rellación al so nome, el conceyu aprobó en 2001, n'alcuerdu plenariu, la normalización ortográfica del términu "Guadaíra", en llugar de "Guadaira" (que yera'l que figuraba enantes), amparándose na pronunciación de los naturales de la comarca. Esti cambéu de denominación tomó calter oficial tres la publicación nel BOE 097 de 23/04/2003.
Reconquistar[editar | editar la fonte]
Dómina perimportante na so historia, yá que se produz el so afitamientu como pueblu, dexando de ser un meru asentamientu militar y llugar de tributu de los llabradores de la contorna.
Nel añu 1280, Alfonsu X da al pueblu la carta de poblamientu, creándose La Villa de Alcalá.
Monumentos más importantes[editar | editar la fonte]
- Castiellu d'Alcalá de Guadaíra
- Castiellu de Marchenilla
- Parroquia de Santiago'l Mayor, empezada a construyir nel sieglu XV.
- Parroquia de San Sebastián, templu d'estilu mudéxar del sieglu XVI.
- Ilesia de San Miguel, estilu mudéxar, construyida nel sieglu XIV y destruyida cuasi na so totalidá en 1808. Reconstruyida na década de 1960.
- Ermita de San Roque
- Conventu de Santa Clara
- Santuariu de la Nuesa Señora de l'Águila, d'estilu mudéxar, construyida nel sieglu XIV como parroquia principal de la villa.
- Ilesia de San Xuan Evanxelista de Bimba.
- Capiya del Colexu Salesianu. Antigua ilesia del conventu de los carmelites
- Capiya de la Hermandá del Santu Entierru Antigua capiya sacramental de la ilesia del Conventu Carmelita.
- Ponte de Carlos III (Alcalá de Guadaíra)
- Ponte del Dragón Primer ponte figurativa d'Europa.
- Molín de Cerrajas Monumentu B.I.C Declaráu 25-VI-1985
- Molín de Les Aceñas Monumentu B.I.C Declaráu 25-VI-1985
- Molín de Realaje Monumentu B.I.C Declaráu 25-VI-1985
- Molín del Algarrobo Monumentu B.I.C Declaráu 25-VI-1985
- Palaciu de Bimbu: TorreIglesia rural de Galbanón Monumentu B.I.C Declaráu 25-VI-1985
- Torre de la Membrilla Monumentu B.I.C Declaráu 25-VI-1985
- Torre del Molín del Algarrobo Monumentu B.I.C Declaráu 25-VI-1985
- Villa San José Inmueble en Cai Santa María, nᵘ 14 Monumentu B.I.C Incoado 17-VII-1985
- Xacimientu arqueolóxicu d'El Bimbu Necrópolis dolménica de los Alcores Zona Arqueolóxica B.I.C Incoado 15-X-1991
Persones destacaes[editar | editar la fonte]
- Joaquín el de la Paula (cantaor)
- Bernardo el de los Llobinos (cantaor)
- Manolito de María (cantaor)
- Álvaro Galbanón (músicu)
- Javier Barón (baillador flamencu)
- Baldomero Romero Ressendi (pintor)
- José María Gutiérrez d'Alba (novelista, dramaturgu, periodista y poeta)
- Cristóbal de Monroy (dramaturgu)
- Manuel Pineda Calderón (escultor y imaginero)
- Claudio Guerin Hill (guionista y direutor de cine)
- Cesáreo Estébanez (actor)
- Alonso de Narváez (pintor de Nuesa Señora de Chiquinquirá, patrona de Colombia)
- Agustín Alcalá y Henke (historiador, industrial, políticu y filántropu)
- Leandro José de Flores (sacerdote ya historiador)
- Francisco López Pérez (maestru, escritor ya historiador)
- Julio González Campos (catedráticu d'Universidá, exmaxistráu del Tribunal Constitucional y exrector de la Universidá Autónoma de Madrid)
- Juan Pérez Mercader (científicu)
- Martín de Ledesma Valderrama (esplorador y fundador de delles ciudaes nel Chaco paraguayu)
- Juan Rodríguez Ballesteros (gobernador de Chile en 1808
- Ernesto Palacios de la Prida (campeón d'España d'axedrez)
- Roberto Leal (Periodista)
Demografía[editar | editar la fonte]
Númberu d'habitantes nos últimos diez años.
| 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2010 | 2016 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 56 225 | 56 743 | 57 206 | 57 830 | 58 351 | 59 807 | 61 063 | 63 237 | 64 990 | 70 067 | 75 080 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Política[editar | editar la fonte]
L'actual conceyu de Alcalá tien como alcalde a Ana Isabel Jiménez Contrera del PSOE. La resultancia de les eleiciones municipales de 2015 quedó de la siguiente forma:
- PSOE - 8 conceyales.
- PP 5 escaños (4 menos qu'en 2011)
- L'agrupación d'electores Alcalá Puede tien 4 conceyales
- IX que foi en confluencia con Alternativa Alcalareña llogra 3 escaños (dos más qu'en 2011)
- El PA tien 2 escaños (igual qu'en 2011):
- El partíu C's tien 2 escaños:
Otros partíos que se presentaron en 2015 como UPyD, UPA y Ciudadanos de Alcalá quedaron ensin representación nel conceyu al nun llograr el mínimu de votos riquíu.
Alcalá ye unu de los pocos conceyos d'España que dende 1979 tienen un mesmu partíu políticu al frente del conceyu, nesti casu, el PSOE.
Alcaldes dende 1979[editar | editar la fonte]
Economía[editar | editar la fonte]
Alcalá ye una ciudá eminentemente industrial, por cuenta de les más de 2.500 empreses que s'establecen nun ensame de polígonos nel so términu municipal. Foi un pueblu industrial dende antaño, como asina amuesen los sos molinos fariñeros que jalonan el ríu que-y da nome y debíu tamién al gran númberu d'almacenes d'aceitunes que s'asitiaben na llocalidá tiempu tras.
No cuantitativo, cuenta col mayor nucleu industrial d'Andalucía, dando emplegu non solo a la población llocal sinón a los ciudadanos de los conceyos de la redolada (Dos Hermanas, Sevilla, Mairena del Alcor, El Viso del Alcor). Ye'l conceyu que más enerxía consume de la provincia por cuenta de la importante industria pesao asitiada nos sos polígonos industriales.
La principal industria tradicional de la llocalidá ye'l pan. Con una importante producción agrícola qu'inclúi'l trigu y otros ceberes. Munchos molinos a lo llargo del ríu esistentes dende la dómina árabe encargar de moler el granu que dempués se tresformaba en pan los distintos fornos aprovechando la lleña de los amplios montes qu'esistíen. Esti pan llevar a Sevilla en besties de carga y los vendedores vender peles cais. Cuando s'inauguró la llinia de tren Sevilla-Alcalá de Guadaíra (güei sumida) había vagones especiales pa les besties de carga que llevaben el pan. La industria yera tan importante y el pan yera de tal calidá que yera popularmente más conocida como "Alcalá de los panaderos". Esta industria foi evolucionando y ganando importancia col tiempu. Sicasí últimamente munchos fornos tradicionales cerraron por cuenta de la competencia col pan d'otres llocalidaes y especialmente a l'apaición del pan "conxeláu", qu'anque tien menor calidá y más productos químicos, la so composición apurre mayores beneficios na venta.
Tamién puede presumir de ser unu de los mayores productores d'albero que s'utiliza en places de toros de tol mundu.
El ríu que lu traviesa y que-y da nome, el Guadaíra, ye unu de los más contaminaos d'Europa, debíu principalmente al alpechín qu'arramen ensin apenes recato les empreses aceituneres d'otros conceyos ríu arriba. Dichu ríu protagonizó una de les mayores obres arquiteutóniques de los últimos tiempos na llocalidá al allugar la primer ponte figurativa d'Europa, conocíu como "La ponte del Dragón". D'antiguo el ríu yera un curiosu turísticu importante, atrayendo al públicu polo xeneral y la burguesía de Sevilla que construyó residencies pa pasar los branos alloñaos del calor de la capital de la provincia. La contaminación del ríu acabó con esi turismu. Magar les numberoses actuaciones y les inversiones millonaries sigue siendo una de les llocalidaes más contaminaes d'España.
Pola so tradición industrial y non nobiliaria, nun esistíen edificios señoriales destacables como n'otres poblaciones, pero sí había cases de la burguesía y cases populares d'induldable interés. La emigración foi cuasi inesistente, de fechu Alcalá convertir en receptora d'inmigrantes de les zones rurales colindantes. Les cases de autoconstrucción fueron acopando los cuetos periféricos ensin nenguna planificación urbana.
Nos próximos años, pretende convertise nuna gran ciudá sostenible ecológicamente. A too esto tamién pretendía sumase la próxima llocalidá cola Llinia 1 de Metro de Sevilla. Anque les obres taben cuasi acabaes (a falta de pocu más que les catenarias y los vehículos) la crisis económica paralizó'l proyeutu dende 2011.[3]
Comunicaciones[editar | editar la fonte]
La ciudá de Alcalá de Guadaíra atópase en cantu de l'autovía A-92 , l'autovía tresversal d'Andalucía que xune Sevilla con Antequera y Granada, popularmente denomada la carretera de Málaga.
Dende la década de 1870 hasta la de 1960 por Alcalá de Guadaíra pasaba la llinia de ferrocarril Sevilla (Estación de la Enramadilla)-Alcalá-Mairena-El Viso-Carmona (estación de la Vega), habiendo dos estaciones al so pasu pola llocalidá. Yera'l llamáu tren de los panaderos, anguaño la vía atópase esmantelada y nun esiste serviciu de ferrocarril nel conceyu, salvo una vía de serviciu nel polígonu la Rede. Sicasí, tán concluyéndose los trabayos del Tranvía Metropolitanu, que va xunir el norte del nucleu urbanu cola Universidá Pablo de Olavide, pa enllazar ellí cola Llinia 1 del Metro de Sevilla.
Llinies d'Autobús[editar | editar la fonte]
Alcalá de Guadaíra atópase integrada nel Consorciu de Tresportes del Área de Sevilla, concretamente na Zona C. Les llinies d'autobús que sirven a la llocalidá son:
| Llinia | Destín |
|---|---|
| M-104 | Alcalá de Guadaíra - Dos Hermanas - Hospital de Valme |
| M-106 | Alcalá de Guadaíra - Mairena del Alcor - El Viso del Alcor - Carmona |
| M-120 | Alcalá de Guadaíra (Barriada San Rafael) - Torreblanca |
| M-121 | Alcalá de Guadaíra - Sevilla (polos Polígonos Industriales y Torreblanca) |
| M-122 | Alcalá de Guadaíra - Sevilla (direutu) |
| M-123 | Alcalá de Guadaíra - Montequinto - Sevilla |
| M-126 | El Viso del Alcor - Mairena del Alcor - Alcalá de Guadaíra (A-92) - Sevilla |
| M-221 | Utrera - Alcalá de Guadaíra - Sevilla |
Los autobuses urbanos son esplotaos pola empresa Ruiz y disponen de cuatro linia, designaes por lletres (A, B, C, D).
Carreteres que parten de la llocalidá[editar | editar la fonte]
De la llocalidá salen delles carreteres a distintos destinos. Pueden cuntase cuatro autovíes (namái una escarez de cruces a nivel) y trés carreteres.
| Carretera | Denominación | Destín |
|---|---|---|
| - | ||
| - | ||
| - |
*Nota: L'asteriscu significa que la carretera/autovía atópase en proyeutu o construcción.
Feries y Fiestes[editar | editar la fonte]
Les fiestes más importantes de la ciudá son:
- la Cabalgata de Reis Magos: Na tarde del 5 de xineru desfila la Cabalgata de Reis Magos de Alcalá con más de cincuenta años d'historia. Al desfile de xarrés, bandes de música y beduinos, tenemos d'añader la serie de visites al Conceyu, al Santuariu de la patrona y a instituciones benéfiques de la ciudá, amás de la entrega de más de 400 llotes de xuguetes a neños precisaos. Mientres el día 6 salen otres cabalgates percorriendo dalgunos de los barrios como Silos, Campu de les Beates o Distritu Esti.
- Antroxu, a pesar de la so curtia historia, esta fiesta celebrar con un concursu d'agrupaciones nel Teatru "Gutiérrez d'Alba", Pregón, Eleición de Reines Panaderes, Cabalgata, Fiesta de Hornazo, etc.
- La Selmana Santa ye la fiesta más tradicional y de mayor participación na ciudá. Tres les celebraciones cuaresma-yos, la ciudá celebra'l pregón de la Selmana Santa y el Vía Crucis de les hermandáes, presidíu cada añu por unu de los Cristos de les Hermandaes de Alcalá. Un total d'ocho hermandad procesionan mientres la Selmana Santa.
- La feria local celebrar ente los díes 3 y 6 de xunu.La Feria con casetes, actuaciones, parque d'atraiciones, y paséu de caballos. Son cuatro díes, de xueves a domingu, siendo ésti'l primer domingu de xunu. Al igual que la fería de Córdoba y otres, na mayoría de les casetes la entrada ye llibre.
- Destaca tamién, la celebración, nel Castiellu de Alcalá, del festival flamencu "Joaquín el de la Paula", anguaño suspendíu, n'honor a esti cantaor flamencu natural d'esta llocalidá sevillana. Dichu festival enmárcase dientro de los Festivales de branu de la llocalidá.
- La Patrona, La Virxe de l'Águila, sale en procesión el 15 d'agostu pa percorrer les cais y places de la llocalidá la patrona. La so hermandá foi creada en 1891 y perdió el so patrimoniu en 1936 al ser amburáu'l vieyu santuariu, precisando reponer la talla de la titular por otra, d'Antonio Illanes Rodríguez. Nel 2000 foi coronada canónicamente. Esa visita formó parte de la novena itinerante que la hermandá realizó con motivu del X aniversariu de la Coronación. Na novena itinerante la Virxe de l'Águila visita toles Ilesies de la ciudá.
- San Mateo procesiona el 21 de setiembre, celebrándose amás una romería, el domingu más cercanu a dichu día. Ye titular de la hermandá d'esi nome aniciada na parroquia de la Inmaculada Concepción.
- Fiestes de Navidá.
- Intereses en festividaes
Alcalá acoyó l'últimu conciertu d'Antonio Machín, en 1977. Al terminar d'actuar, l'artista sintióse bien escosu, y a los pocos díes morrió na so casa de Madrid.
Ver tamién[editar | editar la fonte]
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ . Consultáu'l 22 d'ochobre de 2016.
- ↑ Una tranvía en vía muerta. El mundu 08/04/2013
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Alcalá de Guadaíra 
.- Portal de Turismu de Alcalá de Guadaíra
- Conceyu de Alcalá de Guadaíra
- Alcalá de Guadaíra - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía
- Patrimoniu cultural de Alcalá de Guadaira na Guía Dixital del Patrimoniu Cultural d'Andalucía. Institutu Andaluz del Patrimoniu Históricu
- Noticies de Alcalá de Guadaíra
Datos: Q494781- Multimedia: Alcalá de Guadaíra