Idioma pochuteco
 ? | |
|---|---|
| Faláu en |  Méxicu
|
| Rexón | Oaxaca |
| Falantes | escastáu (†, 1954) |
| Familia | Llingües uto-azteques Uto-azteques meridionales |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nengún país |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | |
El pochuteco o poxutecatl ye una llingua muerta de la familia uto-azteca del grupu nahua, que se faló alredor de la ciudá de Pochutla na mariña pacífica d'Oaxaca, Méxicu.
En 1917 foi documentáu por aciu un curtiu artículu de Franz Boes, quien pola dómina yá la consideraba una llingua práuticamente estinguida. Nos setenta, Tim Knab atopó dos falantes cerca de Pochutla qu'entá recordaben unes poques pallabres documentaes por Boes (de casualidá una de los sos informantes yera nieta del informante principal de Boes). Knab consideró qu'entá podría haber falantes vivos nel momentu del so trabayu.
Clasificación
A xulgar polos datos recoyíos por Boes, el pochuteco consideróse una forma diverxente de nahua, o una llingua estrechamente emparentada col proto-náhuatl que dio llugar a les otres variedaes de náhuatl.
Bartholomew (1980) suxure que dalgunos de les traces más diverxentes, como l'acentu na postrera sílaba, deber a la influencia del Chatino, una llingua otomangue. Bartholomew argumenta l'asentamientu de Pochutla nunca aportó a parte del imperiu azteca sinón qu'hasta la conquista europea fuera parte del estáu mixteco de Tututepec. Asina pos les influencia llingüística del chatino tuvo basada nel comerciu y les rutes de comunicación que pasaben per territoriu del chatino.
Comparanza col náhuatl xeneral
Fonoloxía
El pochuteco estremar por una serie de traces del náhuatl xeneral:
- Nun presenta lateralización típica del náhuatl central /ta /> /tla/.
- Presenta delles alteraciones de timbre vocálicu:
| PROTO- UTOAZTECA |
PROTO- NÁHUATL |
náhuatl xeneral |
pochuteco |
|---|---|---|---|
| **i / **iː | *i / *iː | i / iː | i / i |
| **a / **aː | *a,*ə /*aː | a, y / aː | o, y / a |
| **o / **oː | *o / *oː | o / oː | o / o |
| **o / **oː | * |
i / ? | ə > y, o / ? |
| ** |
*ə /*yː | y / yː | y, o / y |
Léxicu
La siguiente llista compara les formes léxiques recoyíes por F. Boes 1917, cola llista compilada por T. Knab[1] a partir de dos falantes que recordaben delles pallabres de la llingua anque diba tiempu que nun la usaben con naide. La llista A correspuende de casualidá a una muyer que ye nieta de la principal informante de Boes, ente que la llista B correspuende a un falante de zapoteco que pasó la so mocedá con persones d'una de les families entrevistaes por Boes en 1917.
| GLOSA | Pochuteco | Náhuatl clásicu | ||
|---|---|---|---|---|
| A (1980) |
B (1980) |
Boes (1917) | ||
| 'unu ' | ʦyʔ | se | ce | se(m) |
| 'dos' | oméʔ | ome | oméo | ōme |
| 'cuatro' | nayó | nayóm | nāwi | |
| 'cinco' | makwiʔ | mak-il | macuil | mākwīl-li |
| 'sol' | twnél | tunél | tōnal-li | |
| 'lluna' | meʦ | mez(s) | mezt | mēʦ-t͡ɬi |
| 'home' | tɛkwyʔ | tekwét | tequit | t͡ɬāka-t͡ɬ |
| 'muyer' | laʦ | g(ʔ)laʦ | g'lazt | |
| 'el mio fíu' | n(ʔ)bil | nob'lu | nopil | |
| 'maíz' | teyúl | teyúl | t͡ɬāyōl-loh- | |
| 'tortiella' | ʃaʔ | ʃa | xamt | t͡ɬaʃkal- |
| 'coneyu' | tʊʧíʔ | tōʧ-t͡ɬi | ||
| 'agua' | ath | at | āt͡ɬ | |
| 'ta viniendo' | maʔwíʦʔ | ma uitz | (mā) wīʦ | |
| 'ven equí' | ʃʔwiʔ | ʃiwīʦ | ||
| '¿D'onde vienes?' | kamʔ ʃwiʔ | kān ti-wīʦ | ||
| 'tener' | n-kʔ-byá | n-ke-bia | n-co-bia | nin-k-pia |
Referencies
- ↑ Tim Knab, 1980, p. 231
Bibliografía
- Bartholomew, Doris. 1980. Otomanguean influence on Pochutla Aztec. IJAL 46.2
- Boes, Franz. 1917. El dialeutu mexicanu de Pochutla, Oaxaca. IJAL 1. 9-44.
- Dakin, Karen. 1983. Proto-Aztecan Vowels and Pochutec: An Alternative Analysis, IJAL, Vol. 49, Non. 2 (Apr., 1983), páxs. 196-203
- Knab, Tim. 1980. When Is a Language Really Dead: The Case of Pochutec IJAL Vol. 46, Non. 3 (Jul., 1980), páxs. 230-233
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q2427341