Clematis vitalba

De Wikipedia
Pa ver otros usos d'esti términu, bilortu (dixebra).
Clematis vitalba
baldiéganu
Clasificación científica
Reinu: Plantae
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Orde: Ranunculales
Familia: Ranunculaceae
Subfamilia: Ranunculoideae
Tribu: Anemoneae
Xéneru: Clematis
Especie: C. vitalba
L.
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]

El baldiéganu[1], bidaquera[2], bilortera[3], bilortu[4] o escaderna[5] (Clematis vitalba) ye una especie d'arbustu perteneciente a la familia de les ranunculacees. ye orixinaria d'Europa.

Detalle de la planta
Frutu.
Clematis vitalba
Ilustración de Flora Batava

Descripción[editar | editar la fonte]

Ye una arbustu trepador qu'algama l'altor de los árboles, carauterizáu por una corteza que s'esprende a tires. Tien fueyes compuestes con peciolu cambiadizu. Les flores son golioses de color blancu formada por cuatro sépalos (formando falsos pétalos).

Distribución y hábitat[editar | editar la fonte]

Ye natural d'Europa onde crez nos montes, calveros y llenderos onde prefier los terrenes caliares.

Propiedaes[editar | editar la fonte]

  • Llamada azón porque na Edá Media usabenla los méndigos pa producise llagues qu'escitaren la piedá de los viandantes.
  • En homeopatía utilizar contra les pústulas y afecciones reumátiques.
  • Per vía esterna utilizada contra les úlceres de les piernes.
  • Por ser tóxica dexó d'utilizase.[6]
Principios activos
contién protoanemonina. Saponósidos derivaos del acedu oleanólico y de la hederagenina. Otres fontes: clementina, clemetitol, caulosaponina, fitosterol, ácidos, alcoholes, resina, estigmasterina.[7]
Indicaciones
La protoanemonina confier-y una potente aición como rubefaciente y analxésicu. Indicáu pa inflamaciones osteoarticulares, neuralxes. En forma de pomada ye revulsivo y antálgico en numberoses enfermedaes. El zusmiu introducíu nes fueses nasales produz aliviu nes hemicráneas, pero puede destruyir la mucosa.[7]

Puede producir dermatitis de contautu. El zusmiu de les fueyes tien una aición vesicante, ya inclusive puede producir ulceraciones. La protoanemonina absuérbese tamién per vía cutanea, polo que pueden producise fenómenos d'intoxicación xeneralizaos. Si inxerse provoca gastroenteritis con despeños diarréicos, estomagaes, mancadura renal ya inclusive la muerte por paralís respiratoriu.[7]

Taxonomía[editar | editar la fonte]

Clematis vitalba describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 544, nel añu 1753.[8]

Citoloxía

Númberos cromosomáticos de Clematis vitalba (Fam. Ranunculaceae) y táxones infraespecificos: 2n=16[9]

Etimoloxía

Clematis: nome xenéricu que provién del griegu klɛmətis.[10] (klématis) "planta qu'engata".

vitalba: epítetu llatín que significa "de color vinu blancu".[11]

Sinonimia
  • Anemone vitalba (L.) K.Krause
  • Clematis bannatica Schur
  • Clematis bellojocensis Gand.
  • Clematis crenata Jord.
  • Clematis dumosa Salisb.
  • Clematis dumosa Gand.
  • Clematis odontophylla Gand.
  • Clematis pilosa Dulac
  • Clematis scandens Borkh.
  • Clematis sepium Lam.
  • Clematis taurica Besser ex Nyman
  • Clematis transiens Gand.
  • Clematitis vitalba (L.) Moench
  • Viorna clematitis Garsault[12]

Nome común[editar | editar la fonte]

Esta especie ye conocida nel dominiu llingüísticu asturlleonés colos siguientes nomes comunes: baldiéganu[1], bidaquera[2], bilortera[3], bilortu[4] y escaderna[5].

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 8 xunu 2023.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 8 xunu 2023.
  3. ↑ 3,0 3,1 «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 8 xunu 2023.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 8 xunu 2023.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 8 xunu 2023.
  6. ↑ Dr. Berdonces I Serra. . Gran Enciclopecia de les Plantes Melecinales páxs. 321. Tikal ediciones ISBN 84-305-8496-X.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 «Clematis vitalba». Plantes útiles: Linneo. Consultáu'l 5 de febreru de 2010.
  8. ↑ Clematis vitalba en Trópicos
  9. ↑ Númberos cromosomáticus de plantes occidentales, 261-269. Ruíz de Clavijo Jiménez, Y. & C. Galán Soldevilla. Añales Jard. Bot. Madrid 40(2): 445-450 (1984).
  10. ↑ (1995) Sunset Western Garden Book, páx. 606–7.
  11. ↑ N'Epítetos Botánicos
  12. ↑ Clematis vitalba en PlantList

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  1. Flora of North America Editorial Committee, e. 1997. Magnoliidae and Hamamelidae. 3: i–xxiii, 1–590. In Fl. N. Amer.. Oxford University Press, New York.
  2. Hitchcock, C. L., A. Cronquist, M. Ownbey & J. W. Thompson. 1984. Salicaceae to Saxifragaceae. Part II. 597 pp. In Vasc. Pl. Pacific N.W.. University of Washington Press, Seattle.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Clematis_vitalba&oldid=4069703»