Aythya ferina

Aythya ferina; coríu calón bermeyu
Estáu de caltenimientu
	; Esmolición menor (IUCN 3.1)
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Clas:	Aves
Orde:	Anseriformes
Familia:	Anatidae
Xéneru:	Aythya
Especie:	A. ferina; (Linnaeus, 1758)
Distribución
Consultes
	[editar datos en Wikidata]

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como ^NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu. El coríu calón bermeyu^[1] (Aythya ferina) ye una especie d'ave anseriforme de la familia Anatidae que vive n'Eurasia y África.

Descripción[editar | editar la fonte]

Ye un coríu buceador de tamañu mediu col pescuezu relativamente curtiu y una carauterística cabeza en forma triangular. El porrón mide ente 42 y 49 cm de llargu y tien un valumbu alar de 72 a 82 cm.^[2] El machu adultu tien la cabeza y el pescuezu d'un color castañu acoloratáu. La mayor parte de la so plumaxe ye gris claro, salvu dos zones negres nos sos partes fronteru (pechu y parte cimera del mantu) y caudal. Tien el picu llargu, con una ancha franxa escura na so base siguida per una banda gris ablancazada y la punta negra. L'iris de los sos güeyos coloráu. La fema adulta tien la parte frontera parda (cabeza, pescuezu y pechu) y la trasera pardu abuxada, con delles zones más clares na cara, especialmente una llinia tres el güeyu, y na zona media del cuerpu. El so picu tien la zona gris más estrecha, y los sos güeyos son castaños. El machu en plumaxe d'eclís paecer a la fema anque con envés más gris y ensin marques clares na cara.

El porrón européu ye bien similar al porrón americanu qu'habita n'América del Norte, anque suelen atopase individuos divagantes n'Europa. El porrón americanu ye daqué mayor y tien l'iris de los güeyos mariellu, en llugar de colloráu. Amás la zona negra de la base del picu del porrón americanu ye más estrecha. Tamién tien un plumaxe similar al porrón coacoxtle, pero les sos figures son inconfundibles yá que el porrón coacoxtle tien el pescuezu y el picu más llargos, y el so picu ye totalmente negru. L'únicu coríu con un patrón de plumaxe paecíu que viva en Eurasia ye'l patu coloráu, pero'l machu d'esta especie tien les ales marrones, la so cabeza ye más arrondada y avolumada y el so picu ye acoloratáu o colloráu según la dómina del añu.

Taxonomía y etimoloxía[editar | editar la fonte]

El porrón européu foi descritu científicamente por Carlos Linneo en 1758 na décima edición de la so obra Systema naturae, col nome de Anas ferina,^[3] que significa «coríu selvaxe».^[4] Darréu foi treslladáu al xéneru Aythya, creáu por Friedrich Boie en 1822.^[5] Ye una especie monotípica, esto ye, nun se reconocen subespecies estremaes.^[6]

La etimoloxía del nome del so xéneru, Aythya, procede del términu griegu αἴθυια (aithuia), una ave marina desconocida citada por Aristóteles.^[7] Sicasí, el so nome tradicional n'español ye l'aumentativu de la pallabra «porru» que significa «cabileñu, neciu».^[8]

Distribución y hábitat[editar | editar la fonte]

L'área de cría del porrón européu estender por una amplia franxa d'Eurasia dende'l sur d'Escandinavia y les islles Britániques, percorriendo l'interior d'Asia, la contorna del llagu Baikal hasta'l sureste de Siberia y el norte de China. Los principales centros reproductivos n'Europa son Bélxica, los Países Baxos, partes del norte y l'este de Francia y Europa central y del este. Sicasí nel oeste de Francia, España y Portugal, solo hai zones tremaes onde cría y ye más habitual atopalo solo como un visitante ivernizu. La llende septentrional del área de distribución del porrón européu percuerre'l golfu de Botnia, l'en el centru de Finlandia y Karelia y enllargar hasta'l sur de Siberia. Nes últimes décades la especie amplió la so área de distribución escontra l'oeste y el norte, ocupando'l sur de Suecia nes décades de 1920 y 1930. Dende 1954, la especie reproduzse tamién de forma esporádica n'Islandia. La colonización de delles zones de Francia llevar a cabu namái nes últimes décades del sieglu XX.^[9]

Los porrones europeos son aves migratories que pasen l'iviernu en zones del sur y oeste d'Europa, el norte d'África, llegando inclusive a dellos llugares al sur d'El Sáḥara, como Senegal, Malí y el llagu Chad, y la totalidá de la cuenca del Nilu, tamién lleguen a gran parte del sur d'Asia, llegando hasta'l sur de China, tamién algamen les islles del alloñáu oriente Sakhalin, el archipiélagu xaponés, Formosa y Hainan, llegando hasta Luzón nel norte de Filipines.

El so hábitat de reproducción son los llagos y llagunes tanto someros como relativamente fondos con vexetación trupa circundante. Fora de la dómina de cría puede atopase amás d'en los llagos en tou tipu de medios d'agua duce abiertos y ríos de cursu lentu, amás d'en marismes salobres, albuferes y badees abellugaes.

Comportamientu[editar | editar la fonte]

Son aves gregaries, que formen grandes bandaes pel iviernu, de cutiu entemecíes con otres especies de coríos buceadores como'l porrón moñudo, col que dacuando hibrida.

Aliméntense buciando n'agües someres tantu de día como pela nueche. La so dieta compónse principalmente de plantes acuátiques que tomen del fondu, en fondures ente 1 y 3,5 metros, anque complementen la so dieta (aproximao nun 15%) con pequeños animales como inseutos acuáticos, pequeños pexes y moluscos.^[10]

Anque'l so vuelu ye rápidu y potente, el despegue de l'agua ye difícil y la mayoría namái consigue alzase tres enforma esfuerciu espatuxando na agua. Por eso, y a diferencia d'otros coríos, éstos suelen somorguiase pa escapar d'un peligru inminente.

Reproducción[editar | editar la fonte]

El porrón algama'l maduror sexual tres el primer añu de vida, anque na mayoría de los casos reproducir por primer vegada nel so tercer añu de vida. A partir d'entós establez distintes pareyes cada temporada.^[11] Los axugamientos producir en marzu, cuando los porrones europeos llegaron a los sos cuarteles reproductivos. El cortexu nupcial amenorgar a dellos movimientos de cabeza del machu, acompañaos de xiblíos nasales. El venceyu de pareya solo dura esi periodu primaveral. El machu abandona a la fema en cuanto empieza la incubación, y ella encargaráse sola de la crianza de la niarada.

L'allugamientu del nial ye escoyíu pola fema. Asitiar ente la vexetación de ribera, yá seya xustu sobre l'agua na vexetación flotante o escondíu en dalgún castru. Raramente fai'l nial dientro d'un tueru o lloñe de la vera. Constrúi'l nial atropando plantes acuátiques, ramines y yerba seco, y anubre el so interior con plumón. La puesta suel realizase ente mayu y xunu, y suel constar de 6 a 9 güevos. La eclosión producir tres 25 díes d'incubación. Los pitucos nidífugos llueu siguen a la so madre y son capaces de volar a les 10 selmanes.

L'exemplar anillado más llonxevu atopar nel Reinu Xuníu y tenía 22 años y 3 meses.^[11]

Referencies[editar | editar la fonte]

↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
↑ Mark Beaman, Steve Madge (1998). Guía de les aves d'Europa, norte d'África y próximu oriente. Ed. Omega. p. 142. ISBN 8428209464.
↑ Caroli Linnæi. Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classses, ordines, xenera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis Editio decima reformata 1758, Holmiæ, Impensis direct. Laurentii Salvii (Salvius publ.) p. 126.
↑ Wikidiccionario: ferino.
↑ Peterson, A. P. Zoonomen. Zoological Nomenclature Resource - Anseriformes
↑ Frank Gill y David Donsker. Screamers, ducks, geese & swans. IOC World Bird List versión 5.1.
↑ Jobling, James A. (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. p. 64. ISBN 978-1-4081-2501-4.
↑ porrón - Oxford dictionaries.
↑ Erich Rutschke. Die Wildenten Europas – Biologie, Ökologie, Verhalten. Aula Verlag, Wiesbaden 1988, p. 251-253 ISBN 3-89104-449-6
↑ Ogilvie, Malcolm A. (1986). T & AD Poyser: The Atlas of Wintering Birds in Britain and Ireland. ISBN 978-1-4081-3828-1. Consultáu'l 24 de xineru de 2015.
↑ ^11,0 ^11,1 Hans-Günther Bauer, Einhard Bezzel und Wolfgang Fiedler (Hrsg): Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas: Alles über Biologie, Gefährdung und Schutz. Tomu 1: Nonpasseriformes – Nichtsperlingsvögel, Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 2005, p. 111-113 ISBN 3-89104-647-2

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Aythya ferina.

Aves d'España
SEO-Vanellus
Semeyes, videos y soníos de Coríu calón bermeyu n'Internet Bird Collection

[25371c05886d508f0bd3b89319c1e188ec3c8883-1] URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.

[2] Mark Beaman, Steve Madge (1998). Guía de les aves d'Europa, norte d'África y próximu oriente. Ed. Omega. p. 142. ISBN 8428209464.

[3] Caroli Linnæi. Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classses, ordines, xenera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis Editio decima reformata 1758, Holmiæ, Impensis direct. Laurentii Salvii (Salvius publ.) p. 126.

[4] Wikidiccionario: ferino.

[5] Peterson, A. P. Zoonomen. Zoological Nomenclature Resource - Anseriformes

[6] Frank Gill y David Donsker. Screamers, ducks, geese & swans. IOC World Bird List versión 5.1.

[7] Jobling, James A. (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. p. 64. ISBN 978-1-4081-2501-4.

[8] rrón - Oxford dictionaries.

[Rus-9] Erich Rutschke. Die Wildenten Europas – Biologie, Ökologie, Verhalten. Aula Verlag, Wiesbaden 1988, p. 251-253 ISBN 3-89104-449-6

[Lack-10] Ogilvie, Malcolm A. (1986). T & AD Poyser: The Atlas of Wintering Birds in Britain and Ireland. ISBN 978-1-4081-3828-1. Consultáu'l 24 de xineru de 2015.

[BAU-11] 11,0 ^11,1 Hans-Günther Bauer, Einhard Bezzel und Wolfgang Fiedler (Hrsg): Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas: Alles über Biologie, Gefährdung und Schutz. Tomu 1: Nonpasseriformes – Nichtsperlingsvögel, Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 2005, p. 111-113 ISBN 3-89104-647-2

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]